Pantikapajon
Ruiny Pantikapajonu | |
Państwo | |
---|---|
Republika | |
Data założenia | VI wiek p.n.e. |
Data zniszczenia | 370 |
Obecnie | |
45°21′03,0″N 36°28′07,0″E/45,350833 36,468611 | |
Portal Ukraina |
Pantikapajon (stgr. Παντικάπαιον, obecny Kercz) – starożytne miasto na Krymie na Półwyspie Kerczeńskim nad Bosforem Kimmeryjskim (obecną Cieśniną Kerczeńską), kolonia grecka, a następnie stolica Królestwa Bosporańskiego.
Historia
Miasto zostało założone w pierwszej połowie VI wieku p.n.e. przez kolonistów z Miletu w dolinie ograniczonej od północy rzeką Pantikałą, a od południa górą określaną teraz jako Góra Mitrydatesa, na ziemi uzyskanej nadaniem od scytyjskiego króla Agaeta. Kolonia szybko się bogaciła dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu nad cieśniną łącząca Morza Azowskie i Czarne. Bogactwo czerpało z rybołówstwa i handlu pszenicą z Grecją. Około 530 p.n.e. miasto zaczęło emitować własną, a jednocześnie pierwszą na Krymie monetę – srebrny tetrabol. Największe jednak znaczenie Pantikapajon zdobył po 480 p.n.e., gdy wraz z innymi polis greckimi z Krymu utworzył samodzielne państwo – Królestwo Bosporańskie – i stał się jego stolicą. Stąd królowie bosporańscy rządzili całym królestwem. Okres od IV do II wieku p.n.e. to czas wielkiego rozwoju i świetności miasta – w tym okresie powstało wiele budowli, rozwinęła się twórczość artystyczna, miasto powiększyło znacznie swoją powierzchnię i otoczone zostało murami obronnymi. Warsztaty rzemieślnicze Pantikapajonu pracowały wówczas zarówno dla potrzeb ludności greckiej, jak i dla okolicznych ludów, z którymi Grecy utrzymywali stosunki handlowe – Scytów, Sarmatów, Syndów czy Meotów. Szczególnie wysoki poziom osiągnęła sztuka jubilerska, malarstwo i snycerstwo, przejawem czego było wytwarzanie drewnianych sarkofagów. W I wieku p.n.e. Pantikapajon, jak i całe królestwo, popadło w zależność od Rzymu. Pomimo tego miasto, którego znaczenie polityczne spadło, utrzymało swoją pozycję gospodarczą i kulturalną. W latach pięćdziesiątych III wieku Pantikapajon stał się celem najazdu Gotów, którzy wykorzystali wycofanie w tym czasie z Krymu rzymskich garnizonów. Z tego najazdu zachowała się, odkryta przez archeologów, warstwa pogorzeliska w dzielnicy rzemieślniczej miasta. W 370 miasto zostało zniszczone przez Hunów, ale przetrwało jeszcze do V wieku.
Wykopaliska w mieście
Wykopaliska prowadzone w ruinach Pantikapajonu odsłoniły duże partie starożytnej zabudowy i murów obronnych, m.in. resztki świątyń i domów mieszkalnych z dekoracją malarską. Znaleziono też liczne wyroby ceramiczne, np. lampki i terakotowe figurki, a także marmurowe rzeźby, drewniane sarkofagi i monety.
Nekropola Pantikapajonu
Za zachodnim murem miasta ciągnęła się nekropola kurhanowa. Najstarsze zachowane kurhany pochodzą z połowy V wieku p.n.e., są grobowcami zamożnych, należących do warstwy uprzywilejowanej, greckich mieszkańców miasta i zawierają wyłącznie przedmioty pochodzenia greckiego.
Groby z III i IV wieku p.n.e. zawierają pochówki zarówno arystokracji greckiej, jak i miejscowej arystokracji plemiennej i zawierają bogate wyposażenie, świadczące o rozkwicie miasta i bogactwie jego mieszkańców w tym czasie. Do najsłynniejszych kurhanów z tego okresu należą kurhan Królewski i kurhan Kul Oba.
Kurhany z II i I wieku p.n.e. mają już skromniejsze wyposażenie, a kurhany z I-IV wieku n.e. zawierają świadectwa postępującej sarmatyzacji Państwa Bosporańskiego.
Zobacz też
Bibliografia
- Adam Dylewski , Krym. Praktyczny przewodnik, Bielsko-Biała: Wyd. Pascal, 2003, s. 175, ISBN 83-7304-155-9, OCLC 749169544 .
- Andrzej Kokowski , Goci. Od Skandzy do Campi Gothorum, Warszawa: Wyd. TRIO, 2007, s. 170, ISBN 978-83-7436-121-7, OCLC 177339460 .
- Encyklopedia sztuki starożytnej, praca zbiorowa, WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 456-458, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WAiF).
- (ros.) Woronow A.A., Michajłowa M.B.: Bospor Kimmeryjski, wyd. Isskustwo, Moskwa 1983; [1].
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia pozostałości antycznego Pantikapajonu. allcrimea.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-16)].
Media użyte na tej stronie
Autor: Janmad, Licencja: CC BY 3.0
Starożytne miasta południowej części Królestwa Bosporańskiego
Location map of the disputed Autonomous Republic of Crimea (Ukraine)/Republic of Crimea/Russia
Conformal projection, standard parallels — 45°15's.W.
Template parameters (coordinates of the edges):