Paprotniki

Paprotniki

Morfologia nerecznicy samczej
Systematyka[1]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Gromada	paprotniki
Nazwa systematyczna
Pteridophyta
Synonimy
Filicinophyta, Polypodiophyta, Pterophyta

Paprotniki (Pteridophyta^[a]) – historyczny takson w randze gromady (typu), który stosowany był w dawnych systemach klasyfikacyjnych roślin naczyniowych^[3]. Paprotniki wyróżnione były w systemie Augusta Wilhelma Eichlera z 1883, Adolfa Englera z 1892, po raz ostatni wymieniane były jako takson w latach 90. XX wieku (wznawiany podręcznik botaniki Strasburgera z 1991)^[4]. Spośród roślin współczesnych do grupy tej zaliczano widłaki, skrzypy, psylotowe i paprocie. Obecnie wiadomo, że grupa ta w takim ujęciu ma charakter parafiletyczny^[5][6]. W miejsce dawnych paprotników wyróżnia się odrębne ww. linie rozwojowe roślin, opisywane zwykle w randze gromad, podgromad lub klas^[3][7]. Nazwa "paprotniki" stosowana jest często zwyczajowo, a nie taksonomicznie, w podobnym jak niegdyś znaczeniu, w odniesieniu do roślin zarodnikowych, u których pokoleniem dominującym jest sporofit i które osiągnęły podobnie wysoki poziom budowy i rozwoju^[8].

Pozycja filogenetyczna paprotników

Fragment drzewa filogenetycznego obejmujący taksony zaliczane dawniej do paprotników (nazwy wytłuszczone)^[5]:

Cechy wspólne

Przyczyną łączenia w jeden takson różnych linii rozwojowych roślin było podobieństwo ich cyklu rozwojowego. Gametofit jest rośliną samodzielną (zieloną lub żyjącą w symbiozie z grzybami). Rozmnażanie płciowe uzależnione jest od wody – plemniki przepływają z plemni do rodni. Po zapłodnieniu z rodni wyrasta sporofit, który usamodzielnia się i osiąga większe rozmiary od gametofitu. U wszystkich grup zaliczanych do paprotników podobnie przebiega proces wytwarzania zarodników, powstających po mejozie w specjalnych organach zwanych zarodniami^[3].

Systematyka

Po wcześniejszym odłączeniu się linii rozwojowej widłaków, a później roślin nasiennych, pozostałe rośliny tworzą linię rozwojową oznaczaną bez rangi systematycznej lub jako gromadę pod nazwą Monilophyta. Poniżej podany jest jej podział systematyczny (taksony monofiletyczne)^[5]:

• Klasa: psylotowe Psilotopsida
  • Rząd: nasięźrzałowce Ophioglossales
    • Rodzina: nasięźrzałowate Ophioglossaceae (incl. Botrychiaceae, Helminthostachyaceae)
  • Rząd: psylotowce Psilotales
    • Rodzina: psylotowate Psilotaceae (incl. Tmesipteridaceae)
• Klasa: skrzypowe Equisetopsida (=Sphenopsida)
  • Rząd: skrzypowce Equisetales
    • Rodzina: skrzypowate Equisetaceae
• Klasa: strzelichowe Marattiopsida
  • Rząd: strzelichowce Marattiales
    • Rodzina: strzelichowate Marattiaceae (incl. Angiopteridaceae, Christenseniaceae, Danaeaceae, Kaulfussiaceae)
• Klasa: paprociowe Pteridopsida (=Filicopsida, Polypodiopsida)
  • Rząd: długoszowce Osmundales
    • Rodzina: długoszowate Osmundaceae
  • Rząd: rozpłochowce Hymenophyllales
    • Rodzina: rozpłochowate Hymenophyllaceae (incl. Trichomanaceae)
  • Rząd: glejcheniowce Gleicheniales
    • Rodzina: glejcheniowate Gleicheniaceae (incl. Dicranopteridaceae, Stromatopteridaceae)
    • Rodzina: Dipteridaceae (incl. Cheiropleuriaceae)
    • Rodzina: Matoniaceae
  • Rząd: szparnicowce Schizaeales
    • Rodzina: Lygodiaceae
    • Rodzina: Anemiaceae (incl. Mohriaceae)
    • Rodzina: szparnicowate Schizaeaceae
  • Rząd: salwiniowce Salviniales
    • Rodzina: marsyliowate Marsileaceae (incl. Pilulariaceae)
    • Rodzina: salwiniowate Salviniaceae (incl. Azollaceae)
  • Rząd: olbrzymkowce Cyatheales
    • Rodzina: Thyrsopteridaceae
    • Rodzina: Loxomataceae
    • Rodzina: Culcitaceae
    • Rodzina: Plagiogyriaceae
    • Rodzina: Cibotiaceae
    • Rodzina: olbrzymkowate Cyatheaceae (incl. Alsophilaceae, Hymenophyllopsidaceae)
    • Rodzina: diksoniowate Dicksoniaceae (incl. Lophosoriaceae)
    • Rodzina: Metaxyaceae
  • Rząd: paprotkowce Polypodiales
    • Rodzina: Lindsaeaceae (incl. Cystodiaceae, Lonchitidaceae)
    • Rodzina: Saccolomataceae
    • Rodzina: Dennstaedtiaceae (incl. Hypolepidaceae, Monachosoraceae, Pteridiaceae)
    • Rodzina: Pteridaceae (incl. Acrostichaceae, Actiniopteridaceae, Adiantaceae, Anopteraceae, Antrophyaceae, Ceratopteridaceae, Cheilanthaceae, Cryptogrammaceae, Hemionitidaceae, Negripteridaceae, Parkeriaceae, Platyzomataceae, Sinopteridaceae, Taenitidaceae, Vittariaceae)
    • Rodzina: zanokcicowate Aspleniaceae
    • Rodzina: zachylnikowate Thelypteridaceae
    • Rodzina: rozrzutkowate Woodsiaceae (incl. Athyriaceae, Cystopteridaceae)
    • Rodzina: podrzeniowate Blechnaceae (incl. Stenochlaenaceae)
    • Rodzina: Onocleaceae
    • Rodzina: nerecznicowate Dryopteridaceae (incl. Aspidiaceae, Bolbitidaceae, Elaphoglossaceae, Hypodematiaceae, Peranemataceae)
    • Rodzina: Oleandraceae
    • Rodzina: dawaliowate Davalliaceae
    • Rodzina: paprotkowate Polypodiaceae (incl. Drynariaceae, Grammitidaceae, Gymnogrammitidaceae, Loxogrammaceae, Platyceriaceae, Pleurisoriopsidaceae)

Uwagi

Przypisy