Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Gródku

Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Siedziba	Gródek
Adres	ul. Ks. Metropolity Bazylego Doroszkiewicza 1 16-040 Gródek
Data powołania	ok. 1490
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	białostocko-gdańska
Dekanat	Gródek
Cerkiew	Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
Proboszcz	ks. mitrat mgr Mikołaj Ostapczuk
Wezwanie	Narodzenia Bogurodzicy
Wspomnienie liturgiczne	8/21 września
Położenie na mapie gminy Gródek Cerkiew parafialna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cerkiew parafialna
Położenie na mapie województwa podlaskiego Cerkiew parafialna
Położenie na mapie powiatu białostockiego Cerkiew parafialna
53°05′41,3″N 23°39′53,5″E/53,094806 23,664861
Strona internetowa

Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny – parafia prawosławna w Gródku, w dekanacie Gródek diecezji białostocko-gdańskiej.

Na terenie parafii funkcjonuje 1 cerkiew i 1 kaplica:

• cerkiew Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Gródku – parafialna
• kaplica Opieki Matki Bożej w Gródku – cmentarna

Historia

Kaplica cmentarna Opieki Matki Bożej

Początki prawosławia w Gródku sięgają połowy XIV wieku. Z przekazów historycznych wiadomo, że w Gródku w tym czasie znajdowała się główna siedziba rozległych dóbr możnego prawosławnego rodu Chodkiewiczów. Syn Jana Chodkiewicza, Aleksander, zbudował tam (około 1490) cerkiew pod wezwaniem św. Jana Teologa oraz monaster. Do monasteru i cerkwi sprowadził mnichów z góry Athos (według innej wersji z Kijowa). W 1492 mnichom pozwolono przenieść klasztor w inne, bardziej ustronne miejsce – w rezultacie w 1501 powstał monaster na terenie dzisiejszego miasta Supraśl (które swój początek zawdzięcza rzeczonemu monasterowi).

W XIX wieku, pod zaborem rosyjskim, parafia gródecka należała do dekanatu białostockiego diecezji litewskiej. W 1875 do parafii należeli wierni z miejscowości: Gródek, Bielewicze, Dzierniakowo, Józefowo, Kopce, Mieleszki, Pieszczaniki, Słuczanka, Waliły, Załuki i Zarzeczany. W owym czasie wspólnota posiadała cztery etatowe stanowiska: proboszcza, pomocnika proboszcza i dwóch psalmistów. W 1877 liczyła 5430 wiernych. Szkoła parafialna powstała w 1863; po 16 latach kształciło się w niej 120 uczniów. W lutym 1884 na terenie gródeckiej parafii otwarto szkoły gramoty.

Czwartą w historii parafii cerkiew zbudowano w 1858. W zachowanych do dnia dzisiejszego zapiskach parafialnych można przeczytać: ...cerkiew drewniana, dzwonnica również. Ogrodzenie z kamienia.... W 1862 wzniesiono na cmentarzu parafialnym kaplicę pod wezwaniem Opieki Matki Bożej, która istnieje do dziś.

W 1901 parafię gródecką włączono do nowo utworzonej diecezji grodzieńskiej. Funkcjonowanie parafii przerwane zostało w 1915, kiedy to większość ludności prawosławnej została ewakuowana w głąb Rosji (bieżeństwo). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości parafia wznowiła działalność. Cerkiew parafialna spłonęła w 1943. Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej rozpoczęto budowę kolejnej, tym razem murowanej cerkwi. Nową świątynię konsekrowano w 1970; wiele wysiłku w jej budowę włożył późniejszy metropolita Bazyli (Doroszkiewicz), który w latach 50. był proboszczem parafii w Gródku.

W październiku 1990 powstał chór młodzieżowy pod dyrekcją Jerzego Ostapczuka. Od 1991 przy parafii działa Bractwo Młodzieży Prawosławnej.

W 1992 z inicjatywy proboszcza, ks. Mikołaja Ostapczuka, rozpoczęto remont elewacji cerkwi, a rok później – konserwację ikon. W 1995 wykonano nowy ikonostas. W tymże roku utworzono drugi chór młodzieżowy pod dyrekcją Elżbiety Kondrusik. W 2002 ufundowano komplet 9 dzwonów. W 2008 ostatecznie ukończono remont cerkwi parafialnej. W tym też czasie odrestaurowano kaplicę cmentarną. W 2011 zakończono remont ogrodzenia wokół cerkwi.

9 listopada 2014 otwarto nowy cmentarz parafialny. Poświęcenia nekropolii dokonał arcybiskup białostocki i gdański Jakub^[1].

Parafia liczy ponad 3000 wiernych.

Zasięg parafii

Do parafii należą wierni z miejscowości: Gródek, Waliły, Waliły-Stacja, Waliły-Dwór, Królowe Stojło, Słuczanka, Piłatowszczyzna, Glejsk, Zarzeczany, Dzierniakowo, Straszewo, Bielewicze, Mieleszki, Grzybowce, Bagno i Jakubin^[2].

Wykaz proboszczów

• Wiek XVII:
  • hieromnich Stefan
  • hieromnich Afanazy
  • hieromnich Szymon
  • hieromnich Rafał
  • hieromnich Piotr
• 1788–? – ks. Michał Kleczkowski
• 1801–? – ks. Mateusz Koncewicz
• ?–1849 – ks. Józef Skalski
• 1852–1881 – ks. Julian Skalski
• 1881–1885 – ks. Józef Grynkiewicz
• 1885–1909 – ks. Filip Zankiewicz
• 1909–1915 – ks. Anatol Winogradow
• 1915–1918 – przerwa w funkcjonowaniu parafii (bieżeństwo)
• 1918–1940 – ks. Anatol Winogradow
• 1940–1944 – ks. Eugeniusz Wichrow
• 1944–1946 – ks. Włodzimierz Garustowicz
• 1946–1960 – ks. Włodzimierz Doroszkiewicz (późniejszy metropolita Bazyli)
• 1960–1979 – ks. Włodzimierz Doroszkiewicz (stryjeczny brat metropolity Bazylego)
• 1979 – ks. Aleksander Wysocki
• 1979–1990 – ks. Grzegorz Szyryński
• od 1990 – ks. Mikołaj Ostapczuk

Przypisy

Bibliografia

• Kalendarz Prawosławny 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, ss. 129–140, 223
• Parafia prawosławna w Gródku, Sergiusz Borowik w: Przegląd Prawosławny Nr 9 (159), 1998, ISSN 0867-7476
• Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012

Linki zewnętrzne

• Strona parafii