Pardubice

Pardubice

Plac Pernsztyński (rynek)
Herb Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	pardubicki
Burmistrz	Martin Charvát
Powierzchnia	82,66 km²
Wysokość	237 m n.p.m.
Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość	91 727[1] 1109,7 os./km²
Kod pocztowy	530 02
Tablice rejestracyjne	E
Podział miasta	8 dzielnic
Położenie na mapie kraju pardubickiego Pardubice
Położenie na mapie Czech (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pardubice
50°01′48″N 15°46′12″E/50,030000 15,770000
Strona internetowa
Portal Czechy

Pardubice (niem. Pardubitz) – miasto statutarne w środkowej części Czech, w Kotlinie Pardubickiej, u zbiegu rzek Chrudimki i Łaby^[2]. Jest stolicą kraju pardubickiego oraz powiatu Pardubice. Na początku 2020 roku, z liczbą mieszkańców wynoszącą ponad 90 tys., Pardubice zajmowały dziesiąte miejsce pod względem liczby ludności w Republice Czeskiej.

Geografia

Pardubice leżą nad drugą pod względem wielkości rzeką Czech, Łabą, do której wpada inna rzeka w mieście - Chrudimka. Położenie Pardubic określają współrzędne 15° długości geograficznej wschodniej i 50° szerokości geograficznej północnej. Miasto znajduje się 100 km na wschód od stolicy Pragi, 150 km w kierunku północno-zachodnim od Brna. Pardubice położone są na obszarze Niziny Połabskiej o średniej wysokości 225 m n.p.m. Powierzchnia miasta obejmuje 78 km². Powierzchnia składa się przeważnie z nizin i nie ma wzgórz. Wyjątkiem jest Kunětická Góra.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1295^[3]. O Pardubicach jako mieście po raz pierwszy wspomina się w 1340^[2]. Okres rozwoju miasta przypada na czasy, gdy właścicielem miasta był Wilhelm II z Pernštejnu oraz jego synowie (1491–1560). Potem, zaniedbane przez Habsburgów i zniszczone w czasie wojny trzydziestoletniej, straciło na znaczeniu. Do dawnej świetności Pardubice powróciły w XIX wieku, kiedy stały się węzłem kolejowym oraz wielkim ośrodkiem przemysłowym. W 1949 zostały siedzibą kraju pardubickiego.

W roku 1845 do Pardubic przybył pierwszy pociąg parowy. Miasto zostało połączone z innymi liniami kolejowymi i dzięki temu doszło do wielkiego rozkwitu. W mieście powstawały również przedsiębiorstwa przemysłowe, zwłaszcza gorzelnia, fabryka maszyn młyńskich Józef Prokop i Synowie oraz Fabryka Fanta. W roku 1874 odbył się pierwszy wyścig Wielka Pardubicka, wyścig z przeszkodami, który jest obecnie znany na całym świecie^[4]. 13 maja 1911 w historii zapisał się inżynier Jan Kašpar, który dokonał pierwszego długodystansowego lotu do Pragi. Po pierwszej wojnie światowej w Pardubicach kontynuowano rozbudowę przemysłu. Jednak podczas II wojny światowej miasto zostało znacznie zniszczone przez nalot bombowców alianckich. Po roku 1989 miasto dalej rozwijało się i kwitło. Odbudowano zamek i jego okolicę, a także osiedla. Pardubice nawiązały współpracę z miastami zagranicznymi.

Według danych z 1 stycznia 2008 liczba ludności miasta wynosiła 89 245 osób, natomiast powierzchnia – 77,71 km².

Zabytki

(c) I, Ondřej Žváček, CC BY 2.5

Kościół św. Bartłomieja w Pardubicach

Dominantą panoramy Pardubicach jest Zielona Brama, do której przylegają pozostałości fortyfikacji miejskich. W pobliżu znajduje się również renesansowy zamek, który - pieczołowicie odnowiony - jest obecnie siedzibą Muzeum Wschodnioczeskiego. W mieście znajduje się też wiele innych zabytkowych budowli, takich jak neorenesansowy ratusz, Willa Kamienna (Kamenná vila), Krematorium, Dom u Białego Konika (Dům U Bílého koníčka), Dom Wernera, Dom u Jonasza (Dům U Jonáše) i inne. Interesujące są również kościoły, takie jak Kościół Zwiastowania NMP, św. Jana Chrzciciela, kościół św. Bartłomieja i inne. Charakterystycznym elementem Rynku (Pernštýnské náměstí) jest kolumna maryjna z końca XVII w.

Centrum zostało w 1964 wpisane na listę Miejskich Rezerwatów Zabytkowych.

Pardubice znane są z wyrobu pierników, które piecze się tu co najmniej od XVI wieku^[5]. W pobliżu, we wsi Ráby, w zbudowanym w 1882 dawnym pałacyku myśliwskim „Piernikowa chatka” (cz. Perníková chaloupka) mieści się muzeum pierników i bajek (cz. Muzeum perníku)^[6][5].

Gospodarka

Rafineria Paramo

Pardubice pełnią funkcję jednego z dwóch głównych, obok Hradca Králové, ośrodków administracyjnych, przemysłowych, handlowo-usługowych i kulturalnych regionu wschodnioczeskiego.

Pardubice nazywane są miastem przemysłu. W mieście funkcjonuje głównie przemysł chemiczny, elektromaszynowy i elektrotechniczny. Przykładem przemysłu chemicznego to głównie firma Paramo oraz Explosia-Silesia, która powstała w Pardubicach-Semtin jako fabryka akcyjna produkująca materiały wybuchowe. Szczególnie w latach 60. minionego stulecia sektor ten, razem z fabryką Synthesia, przeszedł duży rozwój. Synthesia, a.s. obecnie należy do wiodących czeskich firm w produkcji celulosy, pigmentów i barwników oraz związków organicznych. Synthesia jest głównym eksporterem głównie do krajów Unii Europejskiej i związana jest z wynalezieniem materiału wybuchowego Semtex. Paramo – dawniej znana jako Fabryka Fanta. Do roku 2012, Paramo była jedną z największych firm tego typu w kraju, ale w ciągu roku akcjonariusz zdecydował o poważnym zahamowaniu produkcji, więc przyszłość Parama jest dalej niepewna.

Do znanych fabryk można zaliczyć Zakład Chemiczne Synthesia, który jest producentem materiału wybuchowego Semtex^[7].

Transport

(c) I, Prazak, CC BY 2.5

Dworzec kolejowy w Pardubicach

Pardubice są bardzo ważnym w skali kraju węzłem drogowym i kolejowym. W południowej części miasta znajduje się Port lotniczy Pardubice. W mieście funkcjonuje komunikacja autobusowa oraz trolejbusowa. Ze stacji kolejowej Pardubice hlavní nádraží kursują pociągi lokalne i międzynarodowe.

Pardubice są oddalone o około 115 km od stolicy Czech Pragi.

Szkolnictwo

Uniwersytet Pardubice, Ma 7 wydziałów i 1 instytut – Centrum Badań Materiałowych. Na uniwersytecie studiuje 10 500 studentów w 66 programach studiów i niemal 130 kierunkach studiów. Oprócz kształcenia uniwersytet skupia się również w szczególności na działalności naukowo-badawczej, co przynosi mu uznanie nie tylko w kraju, ale i za granicą. Studenci mogą wybrać studia licencjackie, magisterskie bądź doktoranckie.

Sport

Hala sportowo-widowiskowa ČEZ Aréna

• Miasto słynie z organizowanego tu co roku jesienią znanego wyścigu konnego Wielka Pardubicka oraz prestiżowego turnieju żużlowego Zlatá Přilba.
• HC Pardubice - klub hokejowy
• Szachistom to miasto kojarzyć się może z Czech Open Chess Tournament największymi zawodami w Europie, gdzie spotyka się ponad 1000 szachistów z całego świata, a i entuzjaści Kostki Rubika mają tam swoje zawody.
• W 2009 w ČEZ Aréna odbyły się tam czwarte oficjalne zawody WCA (World Cube Association) w układaniu kostki Rubika.

Hokej – klub hokejowy HC ČSOB Pojišťovna Pardubice, sześciokrotny zwycięzca ekstraligi czechosłowackiej i czeskiej w latach 1972/1973, 1986/1987, 1988/1989, 2004/2005, 2009/2010, 2011/2012. Klub mieści się w nowoczesnej ČEZ Arenie. Pierwszy historyczny mecz odbył się na tutejszym Matičním jeziorze już w 1913 roku i pierwszy klub hokejowy nazwany LTC Pardubice powstał w roku 1923. Pierwszy historyczny mecz ekstraligi rozegrany został na otwartym powietrzu właśnie w Pardubicach, w roku 2011. Był to mecz przeciwko klubu Kometa Brno. Lokalna drużyna hokejowa należy do najbardziej popularnych w Europie i najczęściej odwiedzanych drużyn w kraju.

Wielka Pardubicka – najtrudniejszy wyścig w Europie i drugi najtrudniejszy na świecie. Wyścig odbywa się na Torze Wyścigowym każdej jesieni (od roku 1874). Najsłynniejszym dżokejem jest Josef Váňa, który wygrał ją 8-krotnie (1987, 1988, 1989, 1991, 1997, 2009, 2010 i 2011). Pierwszym zwycięzcą Wielkiej Pardubickiej był ogier Fantome. Długość trasy wyścigu wynosi 6 900 metrów i obejmuje 31 przeszkód. Przeciętny koń przebiegnie dystans w ciągu 10 minut.

Złoty Kask miasta Pardubice – prestiżowy coroczny motocyklowy wyścig na żużlu. Pierwszy wyścig odbył się już w roku 1929 i dzięki niemu Złoty Kask należy do najstarszych wyścigów żużlowych na świecie. Wyścig ma międzynarodową obsadę uczestników z Niemiec, Danii, Holandii, Anglii, USA i innych.

Mattoni NBL – drużyna koszykarska BK JIP Pardubice grająca najwyższą klasę rozgrywek koszykówki w RC, uczestniczy również w rozgrywkach pucharów europejskich. Obecnie klub należy do najbardziej utytułowanych klubów w RC.

Czech Open – największy turniej szachowy na świecie. Poza tym będą rozgrywane także gry scrabble, brydż, poker i mariasz. Festiwal w roku 2011 odbył się pod patronatem prezydenta Václava Klausa, naczelnika kraju pardubickiego Radka Martínka oraz burmistrza Pardubic Štěpánki Fraňkovej.

Pardubicka juniorka - prestiżowe mistrzostwa RC juniorów w tenisie ziemnym. Odbywają się od roku 1926 na kortach LTC Pardubice. Wśród zwycięzców są Ivan Lendl, Martina Navrátilová, Petra Kvitová, Tomáš Berdych oraz inni.

Wydarzenia kulturalne i społeczne

Teatr Wschodnioczeski w 1910 roku

Sport Wielka Pardubicka (w roku 2012 odbyła się po raz 122.), Złoty Kask (odbył się w październiku 2012), Czech Open – największy turniej szachowy na świecie (lipiec 2012), Pardubicka juniorka – prestiżowe mistrzostwa RC juniorów w tenisie ziemnym (sierpień)

Kultura Pernštýnska noc – festyny miejskie (czerwiec), Festiwal Śmiechu – festiwal teatralny (luty), Filharmonia Kameralna Pardubice i Barocco sempre giovane – koncerty muzyki klasycznej, Międzynarodowy Festiwal Muzyczny Le Quattro Stagioni, Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny Jesienny Festiwal Folklorystyczny(wrzesień)

Szkolnictwo Uniwersytet Pardubice, Ma 7 wydziałów i 1 instytut – Centrum Badań Materiałowych. Na uniwersytecie studiuje 10 500 studentów w 66 programach studiów i niemal 130 kierunkach studiów. Oprócz kształcenia uniwersytet skupia się również w szczególności na działalności naukowo-badawczej, co przynosi mu uznanie nie tylko w kraju, ale i za granicą. Studenci mogą wybrać studia licencjackie, magisterskie bądź doktoranckie.

Miasta partnerskie

• Bełchatów, Polska^[8]
• Çanakkale, Turcja^[8]
• Doetinchem, Holandia^[8]
• Merano, Włochy^[8]
• Rosignano Marittimo, Włochy^[8]
• Pernik, Bułgaria^[8]
• Schönebeck, Niemcy^[8]
• Selb, Niemcy^[8]
• Skellefteå, Szwecja^[8]
• Jerez de la Frontera, Hiszpania^[8]
• Golegã, Portugalia^[8]
• East Lothian, Wielka Brytania^[8]
• Waregem, Belgia^[8]
• Sežana, Słowenia^[8]
• Wysokie Tatry, Słowacja^[8]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Pardubic
• Pardubice na oficjalnych stronach Czech
• Wiadomości z kraju pardubickiego
• Pardubickeobchody.cz - Strona informacyjne miasta