Park krajobrazowy Dolina Neckaru-Odenwald

Lokalizacja parku na mapie Niemiec

Park Krajobrazowy Dolina Neckaru-Odenwald^[1] (niem. Naturpark Neckartal-Odenwald) powstał w 1980 r. w północnej części Badenii-Wirtembergii jako trzeci na terenie landu i zajmuje obszar 1525,5 km²^[2]. Część jego terytorium pokrywa się z geoparkiem krajobrazowym Bergstraße-Odenwald, włączonym w sieć geoparków UNESCO, z którym współpracuje w wielu dziedzinach. Opiekę nad parkiem sprawuje stowarzyszenie Naturpark Neckartal-Odenwald e.V. z siedzibą w Eberbach^[3].

Niemieckie parki krajobrazowe są tworzone na obszarach o wysokich walorach estetycznych, w celu ich ochrony w duchu zrównoważonego rozwoju, gdzie dba się o właściwe zbalansowanie działalności gospodarczej i jakości życia z potrzebami dzikiej przyrody oraz krajobrazu. Ich powstanie w latach 50. XX wieku jest echem półwiecznych starań inspirowanych pierwszymi parkami narodowymi w Stanach Zjednoczonych^[4].

Geografia

Jaskinia Eberstadter Tropfsteinhöhle

Członkami wchodzącymi w skład stowarzyszenia są dwa powiaty (Ren-Neckar i Neckar-Odenwald) i 54 miasta i gminy, w tym miasto na prawach powiatu Heidelberg^[3]. Park znajduje się na obszarze kilku mezoregionów geograficznych rozciągniętych wzdłuż przełomowego odcinka doliny rzeki Neckar. Na zachodzie znajduje się badeńska część podgórza Bergstraße charakteryzująca się malowniczo położonymi winnicami i zamkami, stąd często określana mianem „niemieckiej Toskanii”. Centralną część parku wzdłuż Neckaru zajmuje południowa część zalesionego masywu Odenwaldu, z najwyższym szczytem całego masywu Katzenbuckel (626 m n.p.m.) oraz północny skraj mającej rolniczy charakter wyżyny Kraichgau. Wschód parku pokrywa się z północno-zachodnią częścią pagórkowatej wyżyny Bauland. Ta różnorodność przekłada się na bogactwo krajobrazowe okolicy, którego największą perłą jest niewątpliwie malowniczy przełom Neckaru, gdzie strome zbocza osiągają do 450 m. wysokości^[5].

Zróżnicowanie krajobrazowe przekłada się także na zróżnicowanie geologiczne, gdzie możemy obserwować formacje granitowe (Odenwald Przedni i Bergstraße), piaskowcowe (Odenwald Tylny, Mały i częściowo Kraichgau) oraz wapienne (Kraichgau i Bauland), ponadto widoczna działalność wulkanów sprzed 65 milionów lat (Katzenbuckel).

Klimat regionu należy do najcieplejszych w Niemczech, choć widać sporą różnicę między Bergstraße a wyżej położonymi partiami Odenwaldu, gdzie średnia temperatura roczna jest niższa o 2 °C, co skutkuje krótszym okresem wegetacyjnym (np. jabłonie kwitną przeciętnie 3 tygodnie później w najwyżej położonej, środkowej części parku)^[6].

Główną osią hydrograficzną parku jest Neckar malowniczo przebijający się przez południowy fragment Odenwaldu. Jego najważniejszymi dopływami w omawianym obszarze są Elz, Itter i Elsenz. Przez park przepływają też rzeki Mudau (dopływ Menu) i Weschnitz (dopływ Renu). Wszystkie większe rzeki są uregulowane. Cechą charakterystyczną dla Odenwaldu są liczne źródła obudowane w formie studzienek z czystą wodą pitną^[7].

Przyroda

Dolina Neckaru w Heidelbergu-Ziegelhausen

Na terenie parku znajduje się 37 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 1180 ha, zajmując 0,9% jego obszaru. W Badenii-Wirtembergii wyróżnia się wśród form ochrony przyrody dodatkowo las ochronny (Bannwald), gdzie zaprzestaje się wszelkich form gospodarowania lasem i rezerwaty leśne (Schonwald). Na terenie parku wydzielono 5 lasów ochronnych na powierzchni 357 ha i 10 rezerwatów leśnych zajmujących 370 ha. Ponadto prawo niemieckie wyróżnia grupę najbardziej zagrożonych siedlisk które zawsze są chronione. W granicach parku natury zinwentaryzowano 1805 ha takich siedlisk, czyli 1,4% jego obszaru^[8].

Przyroda parku została silnie przekształcona przez człowieka, szczególnie w ciągu ostatnich trzystu lat. Wśród najciekawszych przedstawicieli kręgowców należy wymienić węża Eskulapa, sokoła wędrownego, jelenia, a od 2005 r. dwukrotnie zaobserwowano rysia. Symbolem dość bogatej fauny bezkręgowców jest jelonek rogacz. Flora parku jest zdominowana przez lasy mieszane z dominującym udziałem buka, sosny i dębu, niemal wszystkie pochodzące ze sztucznych nasadzeń. Cenne dziedzictwo stanowią drzewa owocowe oraz łąki, na których rosną liczne rośliny kwitnące, w tym storczyki.

Jednym z zadań statutowych parku jest wspieranie lokalnego rolnictwa i jego jakości. Park realizuje te cele poprzez różne inicjatywy, jak jarmarki, certyfikaty jakości, czy materiały promocyjne. Popularyzuje się też wśród rolników postawy proekologiczne.

Turystyka

Zamek Zwingenberg

Limes w Osterburken

Panorama Starego Miasta w Heidelbergu z ruin zamku, z prawej strony rzeka Neckar i góra Heiligenberg

Park jest atrakcyjnym celem turystycznym. Przy współpracy z Odenwaldklubem i geoparkiem krajobrazowym Bergstraße-Odenwald zapewnia on gęstą sieć szlaków turystycznych pieszych, rowerowych i konnych. Ponadto teren przecinają szlaki samochodowe i rzeki żeglowne. W Eberbach znajduje się centrum wystawienniczo-dydaktyczne parku.

Do atrakcji parku zaliczają się^[9]:

• Średniowieczne zespoły miejskie: Buchen, Dilsberg, Eberbach, Heidelberg, Mosbach, Walldürn i Weinheim
• Wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO rzymskie umocnienia graniczne
• 26 ruin zamków oraz 28 dworów i pałaców
• Liczne punkty i wieże widokowe
• Jaskinia Eberstadter Tropfsteinhöhle w Eberstadt
• Wąwozy Margaretenschlucht i Wolfsschlucht
• Skansen w Gottesdorfie i liczne muzea regionalne
• Las egzotyczny w Weinheim
• Park dzikich zwierząt w Schwarzach
• Dawne kopalnie „Marie in der Kohlbach” i „Anna-Elisabeth”
• Miejsce odkrycia człowieka heidelberskiego
• Najwyższe drzewo Niemiec

Zobacz też

• Odenwald
• Ochrona przyrody w Niemczech
• Kraichgau
• Neckar
• Opactwo św. Bartłomieja w Heidelbergu

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona parku (niem.)
• Strona urzędu ochrony środowiska Badenii-Wirtembergii (niem.)

Przypisy