Parszów

Parszów

wieś
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0 Kościół Zesłania Ducha Świętego w Parszowie
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	starachowicki
Gmina	Wąchock
Liczba ludności (2021)	1720[1]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	27-215[2]
Tablice rejestracyjne	TST
SIMC	0276759[3]
Położenie na mapie gminy Wąchock Parszów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Parszów
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Parszów
Położenie na mapie powiatu starachowickiego Parszów
51°04′28″N 20°56′08″E/51,074444 20,935556

Parszów – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie starachowickim, w gminie Wąchock^[3][4].

Był wsią biskupstwa krakowskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku^[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Zesłania Ducha Świętego^[6].

Historia

Parszów według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego z roku 1886 stanowił wieś, a Parszów Górniczy, osadę górniczą nad rzeką Kaczką w ówczesnym powiecie iłżeckim, gminie Wielkawieś, parafii Wąchock. Odległy około 30 wiorst od Iłży.
W końcu XIX wieku wieś posiada szkołę początkową ogólną, murowaną kaplicę katolicką. Zakłady żelazne, 118 domów zamieszkałych przez 867 mieszkańców. Gruntu 523 mórg ziemi włościańskiej. Parszów Górniczy liczył wówczas 16 domów i 60 mieszkańców z gruntem 56 mórg należącym do włościan^[7].

Według spisu z 1827 roku było w Parszowie 64 domy i 441 mieszkańców^[8].

Według ksiąg poborowych z roku 1578 wieś Parszów w parafii Wąchocko, wieś należąca do biskupa krakowskiego, posiadał osad 17, łanów kmiecych 7 ½ zagrodników bez roli 7, komorników 3. Był jeden ubogi, 6 rzemieślników i 4 piekarzy (Pawiński, Małop., s. 196)^[7].

Wielki piec wystawiony został w Parszowie w 1748 roku staraniem Załuskiego, biskupa krakowskiego, a wykończony przez Sołtyka w roku 1759. Piec ten dawał tygodniowo około 125 cetnarów żelaza. Następnie istniała tu huta i odlewnia żelaza. Huta wydawała do 31 000 cetnarów surówki zaś odlewnia do 10 000 cetnarów odlewów. Do napędu stosowano machiny parowe. Obecnie zakłady te nieczynne. (opisu dostarcza Bronisław Chlebowski w tomie XII s. 872 SgKP rok 1886).

Nazwa

Legenda mówi, że jeden z królów Polski – Jan III Sobieski, kiedy wracał opromieniony wiktorią wiedeńską do stolicy, przejeżdżając niedaleko niewielkiej osady zauważył na drzewie parę sów. Pobliską osadę postanowił nazwać Parasów, jednak mieszkańcy przekształcili ją najpierw w Parsów, a następnie w Parszów.

Istnieje również inna legenda związana z chorobą, na którą zapadali mieszkańcy osady – parchem. Pobliska ludność nazwała swoją osadę Parchów, ale nazwa została unowocześniona i zmieniona na Parszów.

Zabytki

• Drewniany kościół parafialny pw. Zesłania Ducha Świętego z 1934 r. Obok kaplica z 1830 r., drewniana dzwonnica z 1937 r. oraz drewniana plebania z 1934 r.
• Urządzenia hydrotechniczne dawnego zakładu wielkopiecowego z końca XVIII w., wpisane do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: 1002 z 30.03.1984)^[9].
• Kuźnia z początku XX w.
• Zakład wielkopiecowy z XIX w.

Ludzie związani z Parszowem

• Ignacy Ostaszewski (1792–1840) – kapitan, uczestnik powstania listopadowego
• Józef Fornalski (1811–1894) – syn Franciszka, urzędnik Górnictwa Rządowego, pracownik zakładów w Parszowie, hutmistrz Zakładów Żelaznych
• Józef Błaszczykowski (1909–2016) – kolejarz, działacz ludowy i samorządowiec

Przypisy