Pełniący obowiązki prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
.jpg)
.jpg)
Pełniący obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – osoba, która tymczasowo (łac. ad interim) wykonuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, z przysługującymi mu prerogatywami, w razie gdy urząd prezydenta jest nieobsadzony lub kiedy urzędujący prezydent nie może sprawować swoich obowiązków.
II Rzeczpospolita (1918–1939)
Mała Konstytucja z 1919
Mała Konstytucja z 20 lutego 1919 – uchwała Sejmu Ustawodawczego z dnia 20 lutego 1919 r. w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa (Dz.U. z 1919 r. nr 19, poz. 226) nie przewidywała tymczasowego wykonywania obowiązków głowy państwa przez inną osobę niż Józef Piłsudski.
Konstytucja marcowa z 1921
Ustawa z 17 marca 1921 – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1921 r. nr 44, poz. 267) przewidywała zastępstwo Prezydenta Rzeczypospolitej. Konstytucja stanowiła, że jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie mógł sprawować urzędu oraz w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej wskutek śmierci, zrzeczenia się lub innej przyczyny, zastępował go Marszałek Sejmu (art. 40). Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej przez trzy miesiące nie sprawował urzędu, Marszałek Sejmu był obowiązany zwołać niezwłocznie Sejm i poddać jego uchwale, czy urząd Prezydenta Rzeczypospolitej należy uznać za opróżniony. Uchwała uznająca urząd za opróżniony zapadała większością 3/5 głosów, przy obecności przynajmniej połowy ustawowej, to jest liczby głosów ustaloną ordynacją wyborczą.
Art. 51 Konstytucji marcowej z 1921 stanowił ponadto, że za zdradę kraju, pogwałcenie Konstytucji lub przestępstwa karne Prezydent Rzeczypospolitej mógł być pociągnięty do odpowiedzialności uchwałą przez Sejm, powziętą większością 3/5 głosów, przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Właściwym dla rozpatrzenia sprawy i wydania wyroku był Trybunał Stanu. Z chwilą postawienia w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu, Prezydent Rzeczypospolitej miał być zawieszony w urzędowaniu. W takim przypadku zastosowanie miałoby również zastępstwo Prezydenta przez Marszałka Sejmu.
Zasad tych nie zmieniła nowela sierpniowa – ustawa z 2 sierpnia 1926 zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję Rzeczypospolitej z 17 marca 1921.
W oparciu o przepisy Konstytucji marcowej z 1921 dwukrotnie nastąpiło zastępstwo Prezydenta Rzeczypospolitej przez Marszałka Sejmu Macieja Rataja:
- w okresie pomiędzy zamordowaniem prezydenta Gabriela Narutowicza, a wyborem Stanisława Wojciechowskiego w 1922,
- w okresie pomiędzy rezygnacją Stanisława Wojciechowskiego a wyborem Ignacego Mościckiego w 1926.
Rataj równolegle pełnił wtedy funkcję marszałka i tymczasowej głowy państwa.
Konstytucja kwietniowa z 1935
Ustawa Konstytucyjna (Rzeczypospolitej Polskiej) z 23 kwietnia 1935 (Dz.U. z 1935 r. nr 30, poz. 227) przewidywała sprawowanie zastępczo funkcji Prezydenta oraz nową instytucję – w razie wojny – wyznaczenie następcy na wypadek opróżnienia urzędu Prezydenta.
Konstytucja kwietniowa z 1935 stanowiła, że czasie, gdy urząd Prezydenta Rzeczypospolitej jest opróżniony, funkcję Prezydenta sprawuje zastępczo Marszałek Senatu, a gdyby Senat był rozwiązany – Marszałek rozwiązanego Senatu. Korzystał on wówczas ze wszystkich uprawnień związanych z urzędem Prezydenta Rzeczypospolitej (art. 23). Opróżnienie urzędu mogło nastąpić w przypadku:
- zgonu Prezydenta Rzeczypospolitej przed upływem siedmioletniego okresu urzędowania,
- zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej,
- gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie mógł trwale sprawować urzędu – uchwałą połączonych Izb Ustawodawczych.
W oparciu o przepisy Konstytucji kwietniowej z 1935 żaden Marszałek Senatu nie sprawował zastępczo funkcji Prezydenta.
I. Ewentualni pełniący obowiązki
| Okres | Głowa państwa | Ewentualny pełniący obowiązki |
|---|---|---|
| 14 listopada 1918 – 11 grudnia 1922 |  Józef Piłsudski | |
| 11 grudnia 1922 – 16 grudnia 1922 |  Gabriel Narutowicz | Maciej Rataj |
| 16 grudnia 1922 – 22 grudnia 1922 | Maciej Rataj (pełniący obowiązki) | |
| 22 grudnia 1922 – 14 maja 1926 |  Stanisław Wojciechowski | Maciej Rataj |
| 15 maja 1926 – 4 czerwca 1926 | Maciej Rataj (pełniący obowiązki) | |
| 4 czerwca 1926 – 26 marca 1928 |  Ignacy Mościcki | Maciej Rataj |
| 27 marca 1928 – 8 grudnia 1930 | Ignacy Mościcki |  Ignacy Daszyński |
| 9 grudnia 1930 – 24 kwietnia 1935 | Ignacy Mościcki |  Kazimierz Świtalski |
| 24 kwietnia 1935 – 3 października 1935 | Ignacy Mościcki |  Władysław Raczkiewicz |
| 4 października 1935 – 27 listopada 1938 | Ignacy Mościcki |  Aleksander Prystor |
| 28 listopada 1938 – 31 sierpnia 1939 | Ignacy Mościcki |  Bogusław Miedziński |
Polski Rząd na Uchodźstwie (1939–1990)
Polski Rząd na Uchodźstwie funkcjonował w latach 1939-1990 w oparciu o Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej z 23 kwietnia 1935, która przewidywała w razie wojny wyznaczenie następcy na wypadek opróżnienia urzędu Prezydenta.
Zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej z 1935, w razie wojny, okres urzędowania Prezydenta Rzeczypospolitej przedłużał się do upływu trzech miesięcy od zawarcia pokoju. Prezydent Rzeczypospolitej osobnym aktem, ogłoszonym w gazecie rządowej, wyznaczał wówczas swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju. W razie objęcia przez następcę urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej, okres jego urzędowania trwał do upływu trzech miesięcy od zawarcia pokoju. Na podstawie tego przepisu, po wybuchu II wojny światowej, wobec napaści III Rzeszy na Polskę, prezydent Ignacy Mościcki wyznaczył 1 września 1939 Edwarda Śmigłego-Rydza „na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju”[1]. Decyzja została odwołana 25 września 1939, w związku z internowaniem Rydza-Śmigłego w Rumunii. W konsekwencji, prezydent Mościcki wyznaczył 25 września 1939 Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego[2], który jednak zrzekł się urzędu następcy prezydenta RP. Decyzja o wyznaczeniu następcy została odwołana 29 września 1939. Kolejną osobą wyznaczoną na następcę został Władysław Raczkiewicz[2], który w momencie złożenie przez Ignacego Mościckiego urzędu 30 września 1939, został Prezydentem Rzeczypospolitej[3]. W tym przypadku nie można jednak mówić o osobie pełniącej obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej, a o pełnoprawnym Prezydencie Rzeczypospolitej. Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej na Uchodźstwie, w oparciu o art. 24 Konstytucji kwietniowej, pełnili po Władysławie Raczkiewiczu kolejno: August Zaleski, Stanisław Ostrowski, Edward Raczyński, Kazimierz Sabbat i Ryszard Kaczorowski, który po zaprzysiężeniu Lecha Wałęsy 22 grudnia 1990, przekazał mu swe uprawnienia, a rząd emigracyjny utworzył komisję likwidacyjną, która do 31 grudnia 1991 zakończyła działalność wszelkich emigracyjnych struktur władzy.
| Okres | Głowa państwa | Następca na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju |
|---|---|---|
| 1 września 1939 – 24 września 1939 | Ignacy Mościcki |  Edward Śmigły-Rydz |
| 25 września 1939 – 28 września 1939 | Ignacy Mościcki |  Bolesław Wieniawa-Długoszowski |
| 29 września 1939 – 30 września 1939 | Ignacy Mościcki |  Władysław Raczkiewicz |
| 30 września 1939 – 16 października 1939 | Władysław Raczkiewicz | |
| 16 października 1939 – 7 sierpnia 1944 | Władysław Raczkiewicz |  Kazimierz Sosnkowski |
| 7 sierpnia 1944 – 26 kwietnia 1947 | Władysław Raczkiewicz |  Tomasz Arciszewski |
| 26 kwietnia 1947 – 6 czerwca 1947 | Władysław Raczkiewicz |  August Zaleski |
| 9 czerwca 1947 – 10 sierpnia 1950 | August Zaleski |  |
| 10 sierpnia 1950 – 3 września 1954 | August Zaleski |  Władysław Anders |
| 3 września 1954 – 21 sierpnia 1959 | August Zaleski |  Eustachy Sapieha |
| 21 sierpnia 1959 – 24 lutego 1971 | August Zaleski | |
| 24 lutego 1971 – 7 kwietnia 1972 | August Zaleski |  Stanisław Ostrowski |
| 7 kwietnia 1972 – 18 grudnia 1972 | Stanisław Ostrowski | |
| 18 grudnia 1972 – 8 kwietnia 1979 | Stanisław Ostrowski |  Edward Raczyński |
| 8 kwietnia 1979 – 5 lutego 1980 | Edward Raczyński | |
| 5 lutego 1980 – 8 kwietnia 1986 | Edward Raczyński |  Kazimierz Sabbat |
| 8 kwietnia 1986 – 25 stycznia 1988 | Kazimierz Sabbat | |
| 25 stycznia 1988 – 19 lipca 1989 | Kazimierz Sabbat |  Ryszard Kaczorowski |
| 19 lipca 1989 – 22 grudnia 1990 | Ryszard Kaczorowski |
Polska Ludowa / Polska Rzeczpospolita Ludowa (1944–1989)
Manifest PKWN
Ogłoszony z datą 22 lipca 1944 Manifest PKWN stwierdzał, że Krajowa Rada Narodowa i Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego działają na podstawie Konstytucji 17 marca 1921 roku, jedynie obowiązującej konstytucji legalnej, uchwalonej prawnie. Podstawowe założenia Konstytucji 17 marca 1921 r. obowiązywać będą aż do zwołania wybranego w głosowaniu powszechnem, bezpośredniem, równem, tajnem i stosunkowem Sejmu Ustawodawczego, który uchwali jako wyraziciel woli narodu nową konstytucję. W przyjętej 11 września 1944 ustawie o kompetencji Przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej[5], art. 2 stanowił, że wobec opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zastępuje go Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej. Zgodnie z art. 5 tej ustawy, wygasała ona jednak automatycznie z chwilą ukonstytuowania się ciał parlamentarnych wybranych na zasadzie powszechnych wyborów.
Biorąc pod uwagę obowiązywanie art. 40 ustawy z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, w myśl którego jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może sprawować urzędu, oraz w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej wskutek śmierci, zrzeczenia się lub innej przyczyny – zastępuje go Marszałek Sejmu[6], można doszukiwać się sprawowania zastępczo urzędu prezydenta przez Marszałka Sejmu Władysława Kowalskiego (Stronnictwo Ludowe) 4-5 lutego 1947 – od momentu wybory na funkcję Marszałka Sejmu Ustawodawczego, do zaprzysiężenia Bolesława Bieruta na urząd Prezydenta RP.
Mała Konstytucja z 1947
Ustawa Konstytucyjna z dnia 19 lutego 1947 o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1947 r. nr 18, poz. 71) stanowiła, że do sprawowania urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej stosuje się odpowiednio m.in. przepisy art. 40, 42 i 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r. (Dz.U. z 1921 r. nr 44, poz. 267). Przepisy te stanowiły, że jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie mógłby sprawować urzędu, oraz w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej wskutek śmierci, zrzeczenia się lub innej przyczyny, zastępowałby go Marszałek Sejmu. Nie obowiązywał art. 41 stanowiący, że w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Sejm i Senat łączą się natychmiast na zaproszenie Marszałka Sejmu i pod jego przewodnictwem z samego prawa w Zgromadzenie Narodowe celem wyboru Prezydenta. Gdyby Sejm był rozwiązany w chwili, gdy urząd Prezydenta Rzeczypospolitej jest opróżniony, Marszałek Sejmu zarządzi niezwłocznie nowe wybory do Sejmu i Senatu. W zamian tego przepisu, Mała Konstytucja z 1947 w art. 14 wprowadzała, że w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej, niezwłocznie wyboru Prezydenta dokona Sejm.
II. Ewentualni pełniący obowiązki
| Okres | Głowa państwa | Ewentualny pełniący obowiązki |
|---|---|---|
| 20 listopada 1944 – 4 lutego 1947 | Bolesław Bierut | |
| 4 lutego 1947 – 5 lutego 1947 |  Władysław Kowalski pełniący obowiązki[7] | |
| 5 lutego 1947 – 20 listopada 1952 | Bolesław Bierut | Władysław Kowalski |
| 20 listopada 1952 | Bolesław Bierut |  Jan Dembowski |
Konstytucja PRL z 1952
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 r. (Dz.U. z 1952 r. nr 33, poz. 232) znosiła urząd prezydenta. Jego rolę przejęła Rada Państwa (urząd istniejący już pod rządami Małej Konstytucji z 1947) – konstytucyjna kolegialna głowa państwa, na czele z Przewodniczącym Rady Państwa. W 1989 Radę Państwa zastąpiono urzędem Prezydenta PRL. Zgodnie z art. 32e Konstytucji, opróżnienie urzędu Prezydenta przed upływem kadencji mogło nastąpić wskutek:
- śmierci,
- zrzeczenia się z urzędu,
- stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze,
- uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, większością co najmniej trzech piątych głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby członków Zgromadzenia,
- złożenia z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu.
Nowelizacja Konstytucji PRL z 7 kwietnia 1989 ustanowiła zastępstwo Prezydenta. W razie, gdyby urząd Prezydenta był opróżniony, do czasu objęcia urzędu przez nowego Prezydenta, a także gdyby Prezydent tymczasowo nie mógł sprawować urzędu, zastępowałby go Marszałek Sejmu, również po upływie kadencji Sejmu.
Art. 32d Konstytucji stanowił ponadto, że za naruszenie Konstytucji i ustaw oraz za przestępstwo Prezydent mógł być postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu. Postawienie Prezydenta w stan oskarżenia mogłoby nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego podjętą większością co najmniej dwu trzecich głosów ogólnej liczby członków Zgromadzenia. Z chwilą postawienia w stan oskarżenia Prezydent tymczasowo nie mógłby sprawować urzędu. W takim przypadku zastosowanie miałoby również zastępstwo Prezydenta przez Marszałka Sejmu.
W oparciu o przepisy tej Konstytucji żaden Marszałek Sejmu nie sprawował zastępczo urzędu Prezydenta.
Ewentualni pełniący obowiązki
| Okres | Głowa państwa | Ewentualny pełniący obowiązki |
|---|---|---|
| 19 lipca 1989 – 30 grudnia 1989 |  Wojciech Jaruzelski |  Mikołaj Kozakiewicz |
III Rzeczpospolita (od 1989)
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lipca 1952 r. w brzmieniu obowiązującym w dniu 1 stycznia 1991 r.
Treść przepisów tej Konstytucji w zakresie zastępstwa Prezydenta nie wnosiła zmian. W oparciu o przepisy tej Konstytucji żaden Marszałek Sejmu nie sprawował zastępczo urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Mała Konstytucja z 1992
Ustawa Konstytucyjna z dnia 17 października 1992 o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. z 1992 r. nr 84, poz. 426) regulowała kwestię zastępstwa Prezydenta bardzo podobnie jak nowelizacja Konstytucji PRL z 7 kwietnia 1989 oraz Konstytucja RP z 1952 po nowelizacji Konstytucji PRL z 1989. Zgodnie z art. 49 opróżnienie urzędu Prezydenta przed upływem kadencji mogło nastąpić wskutek:
- śmierci,
- zrzeczenia się urzędu,
- uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby członków Zgromadzenia Narodowego,
- złożenia z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu.
Mała Konstytucja z 1992 stanowiła, że w razie, gdyby urząd Prezydenta był opróżniony – do czasu objęcia urzędu przez nowego Prezydenta, a także, gdy Prezydent tymczasowo nie mógłby sprawować urzędu, zastępowałby go Marszałek Sejmu, gdy zaś ten nie mógłby tych funkcji wykonywać – Marszałek Senatu.
Art. 50 Małej Konstytucji z 1992 stanowił ponadto, że Prezydent za naruszenie Konstytucji lub ustaw oraz za popełnienie przestępstwa mógł być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Postawienie Prezydenta w stan oskarżenia mogło nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego, podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ogólnej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 1/4 ogólnej liczby członków Zgromadzenia. Z chwilą postawienia Prezydenta w stan oskarżenia sprawowanie przez niego urzędu uległo zawieszeniu. W takim przypadku zastosowanie miałoby również zastępstwo Prezydenta przez Marszałka Sejmu, gdy zaś ten nie mógłby tych funkcji wykonywać – Marszałka Senatu.
W oparciu o przepisy Małej Konstytucji z 1992 żaden Marszałek Sejmu, ani żaden Marszałek Senatu nie sprawował zastępczo urzędu Prezydenta, w związku z opróżnieniem urzędu Prezydenta przed upływem kadencji. Można doszukiwać się sprawowania zastępczo urzędu Prezydenta przez Marszałka Sejmu Józefa Zycha 23 grudnia 1995 – od momentu zakończenia sprawowania urzędu przez prezydenta Lecha Wałęsę z końcem 22 grudnia 1995, do zaprzysiężenia przed Zgromadzeniem Narodowym następnego dnia o godzinie 13 prezydenta elekta Aleksandra Kwaśniewskiego. Sytuacja ta wynikała z niespójnych przepisów Małej Konstytucji z 1992 i ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 września 1990. Mała Konstytucja z 1992 nie precyzowała kwestii sprawowania zastępczo urzędu Prezydenta po upływie kadencji, a objęcie urzędu przez Prezydenta wybranego przed upływem kadencji dotychczasowego Prezydenta, nastąpiło zgodnie z art. 30 Ustawy Konstytucyjnej następnego dnia po upływie kadencji urzędującego Prezydenta. Po nowelizacji ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, od 9 czerwca 2000 nowo wybrany prezydent składa przysięgę i obejmuje urząd w ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta RP[8].
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483) wprowadziła pojęcie tymczasowego przejęcia obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej. Zgodnie z art. 131 ust. 1, jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.
Zgodnie z art. 131 ust. 2 Konstytucji, w przypadku:
- śmierci Prezydenta Rzeczypospolitej,
- zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej,
- stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze,
- uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta Rzeczypospolitej do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego,
- złożenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu,
do czasu wyboru nowego Prezydenta Rzeczypospolitej, osobą wykonująca obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej jest tymczasowo Marszałek Sejmu. Jeżeli Marszałek Sejmu nie może wykonywać obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej, obowiązki te przejmuje Marszałek Senatu. Zgodnie z art. 131 ust. 4 Konstytucji osoba wykonująca obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nie może postanowić o skróceniu kadencji Sejmu.
Art. 145 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 stanowi ponadto, że Prezydent za naruszenie Konstytucji, ustaw lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Postawienie Prezydenta w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego, podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego. Z dniem podjęcia uchwały o postawieniu Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu sprawowanie urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej ulega zawieszeniu. W takim przypadku zastosowanie ma również tymczasowe przejęcie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej przez Marszałka Sejmu, lub jeżeli Marszałek Sejmu nie może wykonywać obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej, przez Marszałka Senatu.
W wyniku śmierci prezydenta Lecha Kaczyńskiego w wypadku lotniczym 10 kwietnia 2010, w oparciu o przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z roku 1997, obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej sprawowali tymczasowo Marszałek Sejmu Bronisław Komorowski, a po jego wyborze na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej i rezygnacji z funkcji Marszałka Sejmu 8 lipca 2010 roku, Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz. Następnie obowiązki prezydenta wykonywał nowy Marszałek Sejmu, Grzegorz Schetyna, aż do zaprzysiężenia nowego prezydenta Bronisława Komorowskiego.
III. Ewentualni pełniący obowiązki
| Okres | Prezydent RP | Marszałek Sejmu | Marszałek Senatu |
|---|---|---|---|
| 31.12.1989 – 22.12.1990 | Wojciech Jaruzelski | Mikołaj Kozakiewicz | brak wskazania w konstytucji |
| 22.12.1990 – 24.11.1991 |  Lech Wałęsa | ||
| 25.11.1991 – 7.12.1992 |  Wiesław Chrzanowski | ||
| 8.12.1992 – 14.10.1993 |  August Chełkowski | ||
| 14.10.1993 – 15.10.1993 |  Józef Oleksy | ||
| 15.10.1993 – 26.10.1993 | |||
| 26.10.1993 – 3.03.1995 |  Adam Struzik | ||
| 3.03.1995 – 22.12.1995 |  Józef Zych | ||
| 23.12.1995 – 19.10.1997 |  Aleksander Kwaśniewski | ||
| 20.10.1997 – 21.10.1997 |  Maciej Płażyński | ||
| 21.10.1997 – 18.10.2001 |  Alicja Grześkowiak | ||
| 18.10.2001 – 19.10.2001 | |||
| 19.10.2001 – 20.10.2001 |  (c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Marek Borowski | ||
| 20.10.2001 – 20.04.2004 |  Longin Pastusiak | ||
| 20.04.2004 – 21.04.2004 | |||
| 21.04.2004 – 5.01.2005 | Józef Oleksy | ||
| 5.01.2005 – 18.10.2005 | .jpg) Włodzimierz Cimoszewicz | ||
| 18.10.2005 – 20.10.2005 | |||
| 20.10.2005 – 26.10.2005 | (c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Bogdan Borusewicz | ||
| 26.10.2005 – 23.12.2005 |  Marek Jurek | ||
| 23.12.2005 – 27.04.2007 |  Lech Kaczyński | ||
| 27.04.2007 – 4.11.2007 | .JPG) Ludwik Dorn | ||
| 4.11.2007 – 5.11.2007 | |||
| 5.11.2007 – 10.04.2010 | Bronisław Komorowski | (c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Bogdan Borusewicz | |
| 10.04.2010 – 8.07.2010 | urząd opróżniony | Bronisław Komorowski[a] | |
| w dniu 8.07.2010[b] | (c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Bogdan Borusewicz[a] | ||
| 8.07.2010 – 6.08.2010 | Grzegorz Schetyna[a] | (c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Bogdan Borusewicz | |
| 6.08.2010 – 7.11.2011 | .jpg) Bronisław Komorowski | Grzegorz Schetyna | |
| 7.11.2011 – 8.11.2011 | |||
| 8.11.2011 – 22.09.2014 |  Ewa Kopacz | ||
| 22.09.2014 – 24.09.2014 | |||
| 24.09.2014 – 23.06.2015 |  (c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Radosław Sikorski | ||
| 23.06.2015 – 25.06.2015 | |||
| 25.06.2015 – 6.08.2015 |  Małgorzata Kidawa-Błońska | ||
| 6.08.2015 – 11.11.2015 |  (c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Andrzej Duda | ||
| 11.11.2015 – 12.11.2015 | |||
| 12.11.2015 – 9.08.2019 |  Marek Kuchciński |  (c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Stanisław Karczewski | |
| w dniu 9.08.2019 | |||
| 9.08.2019 – 11.11.2019 |  Elżbieta Witek | ||
| 11.11.2019 – 12.11.2019 | |||
| od 12.11.2019 |  (c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl Tomasz Grodzki |
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
- ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 września 1939 r. o wyznaczeniu następcy Prezydenta Rzeczypospolitej (M.P. z 1939 r. nr 202, poz. 489).
- ↑ a b Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 17 września 1939 r. o wyznaczeniu następcy Prezydenta Rzeczypospolitej.
- ↑ Protokół zaprzysiężenia Prezydenta Rzeczypospolitej Władysława Raczkiewicza.
- ↑ Katarzyna Bzowska: Misja została spełniona. Goniec.com. [dostęp 2018-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-11)].
- ↑ Ustawa z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 23).
- ↑ Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1921 r. nr 44, poz. 267).
- ↑ odczytując literalnie art. 40 ustawy z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązującej w tym czasie zgodnie z Manifestem PKWN.
- ↑ Ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 września 1990 w art. 8a ust. 2. Nowo wybrany Prezydent Rzeczypospolitej składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego w ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta Rzeczypospolitej oraz w art. 8a ust. 3. Ustępujący Prezydent Rzeczypospolitej kończy urzędowanie z chwilą złożenia przysięgi przez nowo wybranego Prezydenta Rzeczypospolitej.
Media użyte na tej stronie
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Poseł Ludwik Dorn w Sejmie RP
Aleksander Prystor
Tomasz Arciszewski (1877-1955) Polish socialist politician, 1944-47 Prime Minister of Poland in exile
Autor: Platforma Obywatelska RP, Licencja: CC BY-SA 2.0
Posiedzenie #GabinetCieni, 10.04.2018, Platforma Obywatelska RP
Autor: unknown-anonymous, Licencja: GFDL 1.2
Były prezydent RP na emigracji Stanisław Ostrowski (1972-1979)
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Senator Stanisław Karczewski
Autor: Wojciech Grzędziński, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
31/01/2013 Warszawa
Oficjalne Portrety Prezydenta Bronislawa Komorowskiego.
Fot. Wojciech Grzedzinski/KPRPEustachy Kajetan Sapieha herbu Lis (ur. 1881, zm. 1963) – minister spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej, polityk konserwatywny, poseł na sejm II RP, książę.
Władysław Raczkiewicz (1885-1947) - Polish politician. President of Poland 1940-1947
August Zaleski Polish Foreign Minister 1926-1932
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Senator Tomasz Grodzki
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Marszałek Senatu RP Bogdan Borusewicz
Autor: Official photo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lech Wałęsa, President of Poland
Autor: Polish Senat (Senat RP) www.senat.gov.pl/, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Adam Struzik
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Posłanka Małgorzata Kidawa-Błońska w Sejmie
Mikołaj Kozakiewicz (1923 – 1998) - Polish politician, publicist and sociologist.
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Poseł do Parlamentu Europejskiego Marek Jurek w Sejmie
Autor: Andrzej Barabasz (Chepry), Licencja: CC BY-SA 3.0
Wojciech Jaruzelski
Marszałek Sejmu Władysław Kowalski
Autor:
- Aleksander_Kwasniewski_and_Mary_McAleese.jpg: Photographer not given.
- derivative work: Daffy123 (talk)
Wizyta Oficjalna Prezydenta Irlandii Pani Mary McAleese z małżonkiem.
Edward Raczyński, Polish diplomat and politician. The Ambassador of the Republic of Poland to UK, Minister of Foreign Affairs, President of Poland in exile
Autor: Mariusz Kubik, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ryszard Kaczorowski (1919-2010), Polish politician
Autor: Chancellery of the President of the Republic of Poland, Licencja: GFDL 1.2
Były Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Senator Marek Borowski
Kazimierz Sosnkowski, a Polish general;
Portret z lat 30.
Author unknown
Source press: IKC (Ilustrowany Kurier Codzienny) 1932Autor: Original uploader was Szumyk at pl.wikipedia, Licencja: GFDL 1.2
Stanisław Wojciechowski (ur. 15 marca 1869 w Kaliszu, zm. 9 kwietnia 1953 w Gołąbkach koło Warszawy) – polski polityk, drugi prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Posłanka Elżbieta Witek w Sejmie
Autor: Kancelaria Prezydenta RP, Licencja: GFDL 1.2
Bronisław Komorowski
Bolesław Bierut, właśc. Bolesław Biernacki, ps. Janowski, Iwaniuk, Tomasz, Bieńkowski, Rutkowski, (ur. 18 kwietnia 1892 w Rurach Jezuickich, dziś dzielnica Lublina - zm. 12 marca 1956 w Moskwie) – polski działacz komunistyczny, przewodniczący Krajowej Rady Narodowej od 1944, pierwszy przywódca Polski Ludowej, prezydent RP od 1947, Przewodniczący KC PZPR od 1948, premier PRL od 1952.
Edward Rydz-Śmigły, Polish commander in chief in 1939.
Polish soldiers salute using two fingers, not the whole hand, thus symbolizing "Honour and Fatherland" or, according to another interpretation, "God and Fatherland". The tradition goes back to Napoleonic times and has never been abolished, not even in the Army of Communist Poland.
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Senator Radosław Sikorski
Kazimierz Sabbat, prezydent RP na emigracji w latach 1986-1989
Autor: Saeima, Licencja: CC BY-SA 2.0
Marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński podczas wizyty na Litwie
Bogusław Miedizński
Kazimierz Świtalski, Polish politician, Prime Minister (1929), speaker of Polish Sejm
Autor: Polish Senat (Senat RP) www.senat.gov.pl/, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Włodzimierz Cimoszewicz
Autor: St.Mons, Licencja: CC0
Józef Oleksy na spotkaniu z liderami Szkoły Liderów Społeczeństwa Obywatelskiego (XIX SLSO)
Tadeusz Tomaszewski, członek Trybunału Stanu
Autor: Polish Senate, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Alicja Grześkowiak - Senator I, II i III kadencji Senatu RP. Wicemarszałek Senatu RP II kadencji
Autor:
| To zdjęcie wykonał użytkownik Wikipedii i Wikimedia Commons Jarosław Kruk (Jrkruk). | ||
| Jeśli chcesz wykorzystać to zdjęcie, proszę o jego podpisanie w następujący sposób: | ||
| autor: Jarosław Roland Kruk / Wikipedia, licencja: CC-BY-SA-3.0 | ||
| W przypadku zamieszczenia zdjęcia na stronie internetowej, poproszę o przesłanie informacji mailowej z adresem tej strony. W przypadku zamieszczenia zdjęcia w publikacji drukowanej, poproszę o przesłanie egzemplarza na mój adres, który podam mailowo. | ||
Kontakt ze mną: jaroslaw.kruk o2.pl
| ||
| Zapraszam do obejrzenia mojej galerii zdjęć. | ||
|
|
Ewa Kopacz – polska lekarka pediatra, samorządowiec, polityk. Od 2001 posłanka na Sejm IV, V, VI i VII kadencji, w latach 2007–2011 minister zdrowia w pierwszym rządzie Donalda Tuska, wiceprzewodnicząca Platformy Obywatelskiej. Od 2011 marszałek Sejmu VII kadencji. Pogrzeb posła Konstantego Miodowicza, Busko-Zdrój, 29 sierpnia 2013 r.
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Andrzej Duda w gmachu Sejmu po zakończeniu obrad Zgromadzenia Narodowego zwołanego w celu odebrania przysięgi od nowo wybranego prezydenta