Peng Dehuai

Ten artykuł od 2020-07 należy dopracować: Należy poprawić interpunkcję i przejrzeć pod względem językowym. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Peng Dehuai

彭德怀

Laozong (老总)

marszałek (元帥)
Data i miejsce urodzenia	24 października 1898 Hunan, Cesarstwo chińskie
Data i miejsce śmierci	29 listopada 1974 Pekin, Chiny
Przebieg służby
Lata służby	1916–1959
Siły zbrojne	Narodowa Armia Rewolucyjna  Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza
Jednostki	Chińscy Ochotnicy Ludowi
Stanowiska	wojskowe: dowódca Chińskich Ochotników w Korei państwowe: Minister Obrony ChRL (1954–1959)
Główne wojny i bitwy	Ekspedycja północna, Długi Marsz, Wojna chińsko-japońska, Chińska wojna domowa, Wojna koreańska
Odznaczenia

Peng Dehuai

Data i miejsce urodzenia	24 października 1898 Hunan, Cesarstwo chińskie
Data i miejsce śmierci	29 listopada 1974 Pekin, Chiny
Wiceprzewodniczący Centralnej Komisji Wojskowej Komunistycznej Partii Chin
Okres	od sierpnia 1945 do września 1959
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Chin
Wicepremier Chińskiej Republiki Ludowej
Okres	od 28 września 1954 do 3 stycznia 1965
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Chin
Minister Obrony Narodowej Chińskiej Republiki Ludowej
Okres	od 28 września 1954 do 17 września 1959
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Chin
Następca	Lin Biao

Peng Dehuai (ur. 24 października 1898, zm. 29 listopada 1974) – chiński dowódca wojskowy i polityk komunistyczny, marszałek ChRL.

Początkowo żołnierz armii Kuomintangu, a po buncie przeciwko polityce Czang Kaj-szeka i wstąpieniu w 1928 roku do Komunistycznej Partii Chin – Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Jeden z głównych dowódców sił komunistycznych podczas wojny z Japonią i wojny domowej z lat 1946–1950.

Podczas wojny koreańskiej dowódca Chińskich Ochotników Ludowych. Pełnił funkcję ministra obrony i wicepremiera, a od 1954 roku wchodził w skład Biura Politycznego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin. Zwolennik rozbudowy i unowocześnienia chińskiej armii, w oparciu o wzorce radzieckie. W 1955 roku został mianowany jednym z dziesięciu marszałków ChRL^[1].

Usunięty ze wszystkich zajmowanych stanowisk w 1959 roku za krytykę „wielkiego skoku”. Po rozpoczęciu rewolucji kulturalnej szkalowany przez hunwejbinów i tymczasowo aresztowany. Stopniowo stan jego zdrowia pogarszał się; zmarł w 1974 r. Zrehabilitowany pośmiertnie 22 grudnia 1978 roku^[2].

Życiorys

Młodość

Dzieciństwo

Urodził się w 1898 roku w miejscowości Shixiang w Hunan. W chwili narodzeń nadano mu imię Dehua. Rodzina Penga mieszkała w chacie ze strzechą ze słomy i posiadała około 1,5 hektara nawadnianych gruntów rolnych. Rodzina Penga uprawiała na swojej ziemi słodkie ziemniaki, herbatę, bawełnę, bambus i różne warzywa. Głowa rodziny dorabiała również prowadzając sklep. Peng mieszkał w rodzinnym domu wraz z trzema braćmi, rodzicami, babcią i wujkiem. Sędziwy wujek był niegdyś aktywnym uczestnikiem życia politycznego i aktywistą. W przeszłości wziął udział w powstaniu tajpingów i opowiadał młodemu Pengowi o ideałach powstańców (ziemia powinna być podzielona równo, kobiety nie powinny wiązać nóg i każdy powinien mieć dostęp do wystarczającej ilości żywności). Peng w późniejszym życiu zawsze podkreślał swoje chłopskie pochodzenie klasowe^[3].

W latach 1905–1907 uczęszczał do tradycyjnej konfucjańskiej szkoły podstawowej. W 1908 roku zmienił szkołę na nowoczesną podstawówkę, z której zrezygnować musiał w wieku dziewięciu lat. Rezygnacja wynikała z pogarszającej się sytuacji rodziny spowodowanej suszą. Matka Penga zmarła w 1905 roku, a sześciomiesięczny brat Penga zmarł z głodu. Głowa rodziny zmuszona została do sprzedaży lub zastawienia większości swoich gruntów w celu kupna żywności. Peng wraz z braćmi został wysłany na żebry w rodzinnej wiosce. Jeszcze w 1908 roku rozpoczął pierwszą pracę pomagając w hodowli bawołów^[3].

Peng opuścił rodzinny dom po śmierci wujka w 1911 roku. Wyjechał do Xiangtan, gdzie zaciągnął się do pracy w kopalni. Wraz z innymi górnikami pracował po trzynaście godzin dziennie za wynagrodzenie w postaci dziewięciu juanów miesięcznie. W 1912 roku, krótko po utworzeniu Republiki Chińskiej, kopalnia zbankrutowała, a właściciele uciekli kradnąc połowę rocznych zarobków Penga. W tym samym roku wrócił do domu i podjął szereg pracy. W 1913 roku, po kolejnej fali suszy, wziął udział w demonstracjach, które przerodziły się w zajęcie magazynu zboża i redystrybucje ziarna pośród chłopów. Po próbie aresztowania uciekł na północny prowincji Hunan, gdzie przez dwa lata pracował jako robotnik budowlany stawiając zaporę. Kiedy zapora została ukończona w 1916 roku, Peng zakładając, że nie grozi mu już aresztowanie, powrócił do domu. Na miejscu dołączył do wojsk lokalnego watażki Tanga Xiangminga, pozostającego w sojuszu z Kuomintangiem (KMT)^[4].

Początek kariery wojskowej

W wojsku miesięcznie zarabiał 5,5 juana z czego 2 juany wysyłał rodzinie. w ciągu siedmiu miesięcy awansował zwiększając zarobki do 6 juanów (3 juany wysyłał rodzinie). Jednym z oficerów stojących nad Pengiem był idealistycznie nastawiony nacjonalista, który wcześniej uczestniczył w rewolucji Xinhai 1911 roku. Oficer wpłynął na Penga i skłonił go do sympatyzowania z reformami społecznymi i zjednoczeniem narodowym postulowanym przez KMT. Po wybuchu kolejnej wojny domowej w 1917 roku, pułk do którego należał zjednoczył się z siłami Sun Jat-sena i Tana Yankaia z KMT w celu zlikwidowania wojsk militarysty Wu Peifu. W trakcie kampanii Peng ukończył szkolenie z zakresu taktyki. W lipcu 1918 roku został schwytany podczas misji zwiadowczej za liniami wroga i zwolniony z niewoli po dwóch tygodniach. W kwietniu 1919 roku został awansowany na stanowisko starszego sierżanta. W lipcu 1920 roku wojska Tanga Shenghzi który stał się przełożonym Penga zdobyły miasto Changsha, stolicę prowincji^[5].

Wziął udział w nieudanym buncie żołnierzy domagających się podwyżek. Bunt okazał się porażką jednak on sam został ułaskawiony przez dowódców. W sierpniu 1921 roku został awansowany do stopnia podporucznika a kilka tygodni później został dowódcą kompanii. W trakcie stacjonowania w jednej z wiosek założył stowarzyszenie pomocy biednej którego celem była pomóc i organizacja biednych mieszkańców uciskanych przez miejscowego właściciela ziemskiego. Kiedy działalność stowarzyszenia nie odniosła rezultatów, Peng nakazał swoim żołnierzom aresztować właściciela i stracić go. Peng został za to skarcony przez przełożonych. Choć nie zdegradowano ani nie przeniesiono go – Peng zaczął poważnie myśleć o opuszczeniu służby w oddziałach militarysty. W lutym 1922 roku po złożeniu wniosku o przedłużenie bezpłatnego urlopu, wraz z kilkoma innymi oficerami udał się do prowincji Guangdong celem znalezienia pracy w armii KMT^[6].

Pierwsze zetknięcie się z wojskiem KMT w 1922 roku było dla Penga niekorzystne. Opuścił on region celem osiedlenia się w Hunan i rozpoczęcia pracy rolnika. Powrócił do rodzinnej wsi poprzez Szanghaj. Przez trzy miesiące pracował na roli wraz z ojcem. Obydwaj pracowali na gruntach kupionych przez ojca Penga za wysłane przez niego pieniądze. Ponownie opuścił miejscowość po tym gdy dawny towarzysz z armii zasugerował mu udanie się do Akademii Wojskowej Hunan. Peng został dopuszczony do edukacji w Akademii w sierpniu 1922 roku. Wtedy użył po raz pierwszy imienia Dehuai. W sierpniu 1923 roku po dziewięciu miesiącach nauki został absolwentem i powrócił do starego pułku w randze kapitana. W kwietniu 1924 roku został awansowany do dowódcy batalionu^[7]. Po zajęciu prowincji przez KMT, armia Hunan została zreorganizowana a Peng został awansowany do stopnia majora oddziałów KMT – Narodowej Armii Rewolucyjnej. On sam w 1925 roku dołączył do partii gdzie po raz pierwszy usłyszał o działalności Komunistycznej Partii Chin (w tamtych czasach była ona sojusznikiem KMT)^[8].

Służba w armii KMT

W okresie od lipca 1926 do marca 1927 Peng walczył w kampanii hunańskiej. Uczestniczył w zdobyciu Czangshy i Wuhanu z rąk militarystów (ekspedycja północna). Pod dowództwem generała Ho Chiena starł się w bitwie pod Fentgai z siłami Wu Peifa. Bitwa zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem Kuomintangu. Gdy w 1927 roku Wang Jingwei próbował utworzyć lewicowy rząd opozycyjny względem Czang Kaj-szeka, Peng opowiedział się za partyjną lewicą przez co dzięki protekcji lewicowych oficerów został podpułkownikiem^[9]. W tym samym roku kilkukrotnie na prośbę starych przyjaciół działających w partii komunistycznych wziął udział w spotkaniach środowisk komunistycznych. Pod ich wpływem zaczął studiować podstawowe teorie komunistyczne i w lutym 1928 roku potajemnie wstąpił do partii komunistycznej (pozostając nadal członkiem KMT)^[10].

W lutym 1928 roku został awansowany do stopnia pułkownika. Po przejściu jego przełożonych na stronę Czanga został on odesłany na górzyste obszary Pingjiang celem likwidacji lokalnych grup komunistycznej partyzantki którzy uciekli na ten obszar po masakrze szanghajskiej z ubiegłego roku. Peng jako członek KPCh zaczął organizować lokalne oddziały partii komunistycznej i uchylał się od walki z partyzantami, podejmując współpracę z miejscowymi liderami bojówek. 18 lipca 1928 roku wydał oświadczenie w którym oficjalnie przeszedł na stronę komunistycznej Armii Czerwonej^[11].

22 lipca 1928 roku siły Penga w liczbie około 20000 żołnierzy zajęły Pingjiang dokonując następnie aresztowań około 100 właścicieli ziemskich i lokalnych dowódców milicji. 23 lipca Peng ogłosił utworzenie Rządu Radzieckiego Prowincji Hunan formalnie podporządkowując się Mao Zedongowi i Zhu De. Już 29 lipca siły Czanga zaatakowały komunistów Penga zadając im ciężkie straty. Do września siły Penga wycofały się w góry pozostawiając w Pingjiang jedynie kilkuset ludzi. W październiku wraz z żołnierzami porzucił bazę i połączył się z oddziałami Mao i Zhu w górach Jinggang. Kilku podwładnych Penga zostało w późniejszym czasie ważnymi dowódcami Armii Czerwonej, w tej liczbie znaleźli się generałowie Huang Kecheng i Peng Shaohui^[12].

Dowódca Armii Czerwonej

Peng jako dowódca Armii Czerwonej

Po dotarciu do Jinggang stanął na czele wojsk komunistów, które złamały okrążenie KMT. Swoją bazę utworzył w pobliżu rolniczej miejscowości Ruijin^[13], z której musiał się wycofać po ataku 25 tysięcy żołnierzy KMT. Zhu i Mao skrytykowali go za decyzję o ucieczce. Peng powrócił do regionu jeszcze w tym samym roku, odbijając obszar z rąk KMT. W połowie 1929 roku siły Penga połączyły się z dwiema lokalnymi grupami bojowymi, które w lipcu 1929 roku zbuntowały się przeciwko komunistom, ze względu na konflikty powstałe w zakresie dowodzenia i podziału zaopatrzenia. Buntownicy zostali pokonani, a ich liderzy zginęli. Pozostali przy życiu rebelianci dołączyli do jednostki Penga. Liczba żołnierzy oddziału wzrosła tym samym z 800 do 2000. Peng zorganizował serię coraz bardziej ambitnych ataków w południowej prowincji Hunan, zdobywając coraz większą ilość zaopatrzenia i przyciągając znaczną liczbę rekrutów^[14].

13 lipca 1930 roku lider KPCh, Li Lisan zalecił zajęcie jednej ze stolicy prowincji, co miało być sygnałem dla ogólnokrajowej rewolucji. Peng wziął te zalecenie na poważnie i 25 lipca przeprowadził atak na Changshę, będącą stolicą Hunan. Wraz z 17 tysiącami żołnierzy i 10 tysięcy partyzantów w dniu 30 lipca przełamał obronę miasta. 1 sierpnia komuniści Penga ogłosili utworzenie Rządu Radzieckiego Prowincji Hunan. 5 sierpnia nastąpiła kontrofensywa KMT w sile 35 tysięcy żołnierzy. Oddziały komunistów w bitwie straciły 7500 żołnierzy i zostały zmuszone do wycofania się do Jinggang. Do ponownej próby zajęcia stolicy prowincji doszło w następnym miesiącu, co jednak nie udało się, a Peng pod koniec roku wycofał się swoje siły na komunistyczne tereny w Jiangxi^[15].

Peng był jednym z najważniejszych generałów uczestniczących w obronie Jiangxi. Jego sukcesy dowódcze przyćmiewał jedynie Lin Biao. 7 listopada 1931 roku został on wybrany do Centralnej Komisji Wojskowej i Centralnego Komitetu Wykonawczego partii. Był to pierwszy tak wysoki awans tego dowódcy w ruchu komunistycznym. Gdy władzę w Jiangxi przejęła przeszkolona w ZSRR grupa 28 bolszewików, dalsza kariera Penga została zahamowana. Stagnacja przerwała się w sierpniu 1933 roku, gdy został on wybrany wiceprzewodniczącym Centralnej Komisji Wojskowej, a w styczniu kolejnego roku został mianowany zastępcą członka Komitetu Centralnego KPCh. W sierpniu 1933 roku przedarł linię obrony KMT, zajmując duży obszar zachodniej prowincji Fujian i przejmując pokaźne składy broni i amunicji^[16].

Długi Marsz

W październiku 1933 roku siły Czang Kaj-szeka w liczbie 800 tysięcy żołnierzy okrążyły liczącą 150 tysięcy Armię Czerwoną. Jednostki Penga poniosły ciężkie straty kurcząc swój stan posiadania do przedziału 35-20 tysięcy ludzi. 20 października 1934 roku komuniści zadecydowali o rozpoczęciu wycofania się z okrążonych terenów (Długi Marsz). Siły Armii Czerwonej swój cel jakim było Shaanxi osiągnęły 20 października 1935 roku. Długi Marsz przeżyło tylko około trzech tysięcy żołnierzy Penga^[17].

W styczniu 1935 roku w trakcie partyjnej konferencji w Zunyi opowiedział się za przejęciem władzy przez Mao. W kwietniu 1937 roku został mianowany wicedowódcą wszystkich sił komunistycznych, a nad nim stał jedynie dowódca naczelny którym był wówczas Zhu De^[17]. Awans Penga wsparł Lin Biao który już w maju 1934 roku stał się jego stronnikiem w wojsku^[18]. Lin próbował nawet wpłynąć na dowództwo Armii Czerwonej aby te na dowódcę naczelnego wybrało Lina, nie zgodził się na to jednak sam Mao bojący się utraty własnej pozycji^[19].

W październiku 1935 roku po dużej bitwie między KMT a Armią Czerwoną, Mao poświęcił Pengowi wiersz. Utwór został opublikowany dopiero w 1947 roku^[20]. W 1936 roku amerykański dziennikarz Edgar Snow przeprowadził wywiad z Pengiem który umieścił następnie w swojej książce o tytule Red Star Over China. Rozdział poświęcony Pengowi był obszerniejszy niż rozdziały poświęcone innym osobom z wyjątkiem samego Mao^[21].

Wojna chińsko-japońska

Peng w trakcie wojny z Japonią

Po incydencie na moście Marco Polo, Chiny i Japonia rozpoczęły ze sobą długotrwałą wojnę. Kuomintang i KPCh nawiązały ze sobą taktyczny sojusz antyjapoński. Odrzucił tezę Mao jakoby Armia Czerwona powinna oszczędzać siłę Armii Czerwonej przygotowując się do dalszej kontynuacji wojny domowej i wraz z innymi wojskowymi przeforsował postulat konieczności walki z Japończykami w sojuszu z KMT^[22]. Po ataku Japończyków na Shanxi, Peng wraz z Zhu De dowodził obroną prowincji. Pod koniec 1938 roku założył bazę w Taihang Shan skąd koordynował antyjapońskie działania partyzanckie i dowodził swoją liczącą 100 tysięcy żołnierzy armią^[23].

W lipcu 1940 roku rozpoczął antyjapońską ofensywę w której wzięło udział 200 tysięcy żołnierzy Armii Czerwonej i 200 tysięcy partyzantów komunistycznych. Od 20 sierpnia do 5 października 1940 roku siły komunistyczne zadały Japończykom ciężkie straty co skłoniło Japończyków do kontratak. Kontratak odparty został na początku grudnia a cała akcja okazała się wielkim sukcesem dowódczym Penga^[24] – Japończycy stracili około 20 tysięcy żołnierzy (według źródeł zagranicznych)^[25]. Pod koniec 1941 roku Peng wycofał się ze swojej bazy w Taihangshan i przeniósł do Yan’an^[24]. W tym czasie z rozkazu Mao został poddany kampanii politycznej indoktrynacji która spowodowana była zbyt dobrymi relacjami z KMT^[26]. Akcja nie udała się a Peng stracił wiele dotychczasowych funkcji co miał Mao za złe do końca życia^[27]. Od 1942 do 1945 rola Penga w wojnie była bardziej głównie polityczna^[24]. W czerwcu 1944 roku był częścią zespołu, który spotkał się z amerykańskimi wojskowymi zbierającymi informacje o sytuacji wojskowej w okupowanych przez Japończyków obszarach Chin^[28].

Porażka Kuomintangu

Japończycy poddali w dniu 3 września 1945 roku. Zakończenie wojny chińsko-japońskiej rozpoczęło ostatni etap wojny domowej. W październiku Peng objął dowództwo armii Czerwonej w północnych Chinach i Mongolii Wewnętrznej przyjmując tam kapitulację japońskich żołnierzy. W marcu 1946 roku siły komunistyczne (liczące wtedy 1,1 miliona żołnierzy) przyjęły nazwę Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Sam Peng objął dowództwo nad 175 tysiącami żołnierzy z których większość w trakcie wojny z Japonią pozostawała pod dowództwem He Longa – stąd też He stał się najbliższym współpracownikiem Penga^[29].

Siły Peng były najsłabiej uzbrojoną częścią ChAL-W mimo to wyznaczono je do chronienia obszaru wokół stolicy komunistów, Yan’an. Stolica najechana została w marcu 1947 roku przez liczące 260 tysięcy żołnierzy oddziały generała KMT, Hu Zongnana. Siły Hu były jednymi z najlepiej wyszkolonych i zaopatrzonych jednostek nacjonalistów. Siły Penga zostały uratowane przez skuteczne działania komunistycznego wywiadu który zebrał informacje na temat planów Hu co umożliwiło komunistom bezpieczne wycofanie się (wbrew zaleceniom Mao^[30]) z tego obszaru wraz z czołowymi przywódcami partii^[31]. 4 maja oddziały Penga zaatakowały magazyn zaopatrzenia w północno-wschodniej prowincji Shaanxi. Żołnierze przechwycili rezerwy żywności, broń (w tym liczną artylerię) i amunicję^[32]. Początkowo siły komunistów zostały zepchnięte do granicy Mongolii Zewnętrznej jednak umiejętności dowódcze Penga pozwoliły na ostateczne rozbicie wojsk Hu w sierpniowej bitwie pod Shajiadian w której udało się uratować przed wojskiem KMT członków Komitetu Centralnego partii w tym Mao Zedonga. Peng rozbił ostatnie siły KMT w Shaanxi w lutym 1948 roku^[31].

W latach 1947–1949, siły Penga zajęły Gansu, Ningxia i Qinghai. Jego wojska wielokrotnie pokonały oddziały Hu Zongnana i Ma Bafanga, komuniści nie dali jednak rady ostatecznie ich zlikwidować w rezultacie czego po porażce w wojnie domowej w grudniu 1949 nacjonaliści z tych oddziałów wycofali się na Tajwan. Peng zajął również Xinjiang, który stał się następnie miejscem partyzanckiej rebelii islamistów. Gdy 1 października 1949 roku ogłoszone zostało utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej, Peng został mianowany przewodniczącym Okręgu Wojskowego Chin Północno-Zachodnich Komisji Wojskowej i komisarzem politycznym Sinciangu. Tym samym strefą wpływów Penga w nowym państwie stały się regiony Sinciang, Shaanxi, Gansu, Qinghai i Ningxia^[33].

Wojna koreańska

Peng podpisujący rozejm kończący wojnę koreańską. Panmundżom, 27 lipca 1953.

25 czerwca 1950 roku wybuchła wojna koreańska. W letniej kampanii Korea Północna rozbiła większość sił Korei Południowej. Po przeforsowaniu poparcia ze strony ONZ, Stany Zjednoczone otwarcie zaangażowały się w konflikt koreański i 15 września przeprowadziły desant w Inczhon. 1 października „siły ONZ” skupione wokół Amerykanów przekroczyły 38 równoleżnik. Amerykańska okupacja obszaru KRLD zaniepokoiła chińskie przywództwo. Mao Zedong i Zhou Enlai uznali że konieczna jest bezpośrednia interwencja wojskowa, choć większość pozostałych liderów twierdziło że Chiny nie powinny bezpośrednio przyłączać się do konfliktu, jeśli ChRL nie zostanie zaatakowana. Z inicjatywy rządu utworzona została formacja Chińskich Ochotników Ludowych, której celem było wsparcie wojsk KRLD. Mao urząd dowódcy tej formacji jako pierwszemu zaoferował Lin Biao, ten jednak odmówił ze względu na zły stan zdrowia^[34].

Po odmowie Lina, Mao poprosił o przejęcie dowództwa Penga. Wojskowy w trakcie spotkania w Pekinie przystał na propozycję. 5 października został mianowany naczelnym dowódcą i komisarzem Ochotników Ludowych a funkcje te sprawował aż do zawieszenia broni w 1953 roku^[35]. Peng nie był jednak zupełnym dowódcą wojsk chińskich w konflikcie, Mao kierował bowiem ogólną strategią Chin a Zhou odpowiedzialny był za koordynowanie współpracy sił Penga z rządem ZSRR, resztą chińskiego rządu i Kim Ir Senem^[34].

Peng siedzibą Ochotników Ludowych ustanowił Shenyang skąd wraz z oficerami przygotowywał plany interwencji^[35]. Po negocjacjach Lina i Zhou z Józefem Stalinem mającym na celu wynegocjowanie sowieckiego wsparcia, 18 października Peng na konferencji pekińskiej wraz z Mao, Zhou i Gao Gangiem zdecydowali o przejściu 260 tysięcy chińskich żołnierzy do Korei. Interwencja rozpoczęła się w nocy 19 października^[36][37]. Do pierwszej konfrontacji zbrojnej Chińczyków z wojskami ONZ doszło 25 października w Onjong i Unsan. Starcia okazały się sukcesem i zmusiły Amerykanów do wycofania się na południe od rzeki Ch'ŏngch'ŏn-gang^[38]. 24 listopada skierował 300 tysięcy żołnierzy w drugą fazę kampanii. Chińczykom udało się zdobyć tereny na północ od równoleżnika 38^[37]. W czasie kolejnej amerykańskiej ofensywy w marcu 1951 roku zostali zmuszeni do opuszczenia notując przy tym straty. Czwarta faza kampanii z 22 kwietnia-10 czerwca z udziałem 548 tysięcy żołnierzy doprowadziła do tymczasowego zajęcia Seulu^[39] z którego wkrótce Chińczycy ponownie zostali odparci do 38 równoleżnika^[40]. W trakcie kampanii koreańskiej Peng wykazał się nadzwyczajnymi umiejętnościami dowódczymi^[41], mimo to w okresie rewolucji kulturalnej hunwejbini uznali go za „nieudolnego” dowódcę który „lekceważył kierunek działań wojennych wyznaczony przez Mao”. Współcześnie odrzucono te oskarżenia jako bezpodstawne^[40].

Straty w ciągu pierwszego roku były dość duże ze względu na niewielkie wsparcie radzieckie. USA miały pełną przewagę w powietrzu^[42]. 19 listopada 1951, Zhou zwołał konferencję w Shenyang, aby omówić udoskonalenie sieci logistycznej w Chinach. Konferencja jednak nie przyniosła widocznych rezultatów. Wojna przedłużała się nie dając żadnej ze stron wyraźnej przewagi^[43]. Rozmowy na temat rozejmu zaczęły się 10 lipca 1951 i ciągle się przedłużały^[44]. W kwietniu 1952 roku Peng został odwołany do Chin z powodu choroby^[45]. 27 lipca 1953 roku osobiście podpisał porozumienie o zawieszeniu broni w Panmundżom. Porozumienie to zakończyło walki wojny koreańskiej. 31 lipca na masowym wiecu w Pjongjangu, Kim Ir Sen w dowód zasług nagrodził chińskiego generała najwyższymi północnokoreańskimi odznaczeniami wojskowymi i tytułem Bohatera Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej. Peng otrzymał również triumfalne powitanie na placu Tian’anmen 11 sierpnia^[46]. Chińscy żołnierze pozostali w Korei Północnej do 1958 roku^[47].

Pomnik Penga stojący współcześnie na granicy ChRL i KRLD w miejscu w którym chińskie wojska przekroczyły granicę między krajami w 1950 roku

Doświadczenia Penga w wojnie koreańskiej silnie wpłynęły na jego poglądy w następnych dekadach. Straty poniesione w pierwszym roku wojny przekonały go że rzeczą konieczną dla chińskiej armii jest wprowadzenie nowoczesnych urządzeń i standardów a szkolenie ideologiczne powinno być mocno ograniczone na rzecz szkolenia wojskowego. Generał uznał że dowódcy wojskowi powinni mieć wiodący prym nad komisarzami. Ponieważ jedynym krajem socjalistycznym w pełni przygotowanym do nowoczesnej wojny był Związek Radziecki, Peng widział w Armii Radzieckiej wzór dla rozwoju ChAL-W. Poglądy te, jak i przekonanie Penga że podstawową rolą partii komunistycznej jest poprawa dobrobytu zwykłych ludzi, były sprzeczne z celami politycznymi Mao i przyczyniły się do ich konfliktu^[48].

Minister obrony

Po powrocie do Chin w 1952 roku rozpoczął pracę w Centralnej Komisji Wojskowej^[49]. Na wiosnę 1954 roku został zatwierdzony jako wiceprzewodniczący owej Komisji (Mao był jej przewodniczącym) stając się najważniejszym rangą dowódcą wojskowym Chińskiej Republiki Ludowej. Pierwszy Krajowy Kongres Ludowy z 25 września potwierdził pozycję Penga i wyznaczył go na ministra obrony oraz jednego z dziesięciu wiceministrów Rady Państwa. 1 października 1954 roku, przyszły marszałek ogłosił ambitny plan modernizacji ChAL-W według radzieckiego modelu wojskowości^[50].

Aktywność polityczna

Od 1934 roku zastępcą członka Komitetu Centralnego, pełnoprawnym członkiem od 1938, a od 1945 członkiem Biura Politycznego. W listopadzie 1953 roku jego pozycja wzrosła a on sam był w stanie uczestniczyć w regularnych spotkań politycznych i stał się aktywny w polityce wewnętrznej. Peng od konferencji w 1935 roku aż do tego czasu wspierał Mao^[51]. Peng i Lin Biao wspólnymi siłami doprowadzili do odsunięcia od władzy proradzieckiego Gao Ganga i zastąpienia go przez Liu Shaoqiego^[52]. W tym czasie Mao nie podejmował żadnych działań skierowanych przeciwko generałowi^[53] a ten poparł wysiłki przywódcy zmierzające do kolektywizacji rolnictwa. Wraz z politykami takimi jak Liu Shaoqi, Zhu De, Lin Biao, Lin Boqu i Luo Ronghuan, sprzeciwił się próbie liberalizacji kultury i polityki Mao jaką była Kampania stu kwiatów^[51].

Mao i Peng

Pod koniec lat 50. stał się bardzo niechętny wobec osoby Mao uważając że stara on się zbudować wokół siebie mit nieomylnego bohatera odpowiedzialnego za wszystkie zwycięstwa komunistów. Podziw Penga dla skromności i prostoty kontestował kult jednostki. Mao sprzeciwiał się wieszaniu portretów Mao w urzędach czy śpiewaniu pieśni na jego cześć. W jednej ze swoich książek celowo usunął wzmianki o Towarzyszu Mao Zedongu. Starał się zlikwidować kult Mao w armii i pozycje komisarzy politycznych^[54]. W ramach przygotowań do VIII Kongresu Narodowego, która odbyła się we wrześniu 1956 roku, Peng udzielił komisji Biura Politycznego przeredagować nową konstytucję partii sugerując usunięcie z preambuły wszelkich wzmianek odnoszących się do postaci Mao. Liu Shaoqi, Deng Xiaoping, Peng Zhen i większość innych starszych członków KPCh zgodziło się na jego wniosek. Na Kongresie został ponownie powołany na stanowisko pełnoprawnego członka Komitetu Centralnego i Biura Politycznego^[54]. Peng miał też pretensję do Mao pod względem jego wizerunku. Uważał że żyje przywódca żyje w luksusie niegodnym komunisty. Generał natomiast żył zawsze w skromnych warunkach^[54].

Aktywność wojskowa

Pierwszą ofensywę po zostaniu ministrem obrony przeprowadził w styczniu 1955 roku gdy zaatakował i zajął łańcuch wysp będących częścią Zhejiang. Wyspy te były wówczas pod kontrolą KMT którego oddziały partyzanckie od czasu do czasu organizowały wypady w stronę Szanghaju. Udana operacja Penga przyczyniła się do porozumienia obronnego tajwańsko-amerykańskiego które zapobiegło zupełnego pokonania Kuomintangu przez komunistów^[55].

Wziął udział w licznych podróży zagranicznych na całym świecie komunistycznym. W maju 1955 roku odwiedził NRD, Polskę i ZSRR. Na miejscu spotkał się z przywódcami partii (Wilhelm Pieck, Józef Cyrankiewicz, Nikita Chruszczow) i z radzieckimi marszałkami – Gieorgijem Żukowem i Konstantym Rokossowskim. We wrześniu 1955 roku przyjechał do Polski i ZSRR gdzie jako obserwator wziął udział w podpisaniu Układu Warszawskiego. W dniach 2 listopada – 3 grudnia 1957 odbył kolejną wizytę w Związku Radzieckim. 24 kwietnia – 13 czerwca 1959 odbył tournée w trakcie którego zapoznał się z wojskowością państw takich jak Polska, NRD, Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria, Albania, Związek Radziecki i Mongolia^[56].

Po powrocie z pierwszego tournée za granicą, we wrześniu 1955 roku, zaczął poważnie realizować program reform (Czterech Wielkich Systemów) obejmujący wdrożenie standardowych stopni wojskowych, wynagrodzeń, nagród i zasad poboru. W dniu 23 września 1955 roku Rada Państwa przyznała Pengowi tytuł marszałka armii, a więc najwyższy stopień wojskowy Chin (stopień ten otrzymało ogółem 10 osób). Jako minister otrzymał szereg medali za osiągnięcia w chińskiej wojnie domowej i udział w wojnie z Japonią. Do września 1956 roku w strukturze chińskiej armii zakorzenione zostało ściśle szkolenie, profesjonalizm armii, dyscyplina i opanowanie nowoczesnego sprzętu. Rola komisarzy politycznych znacznie zmalała i zaczęli oni podlegać dowódcom wojskowym^[57].

Mao stał w opozycji do reform Penga^[57], najpierw jednak skoncentrował swoje niezadowolenie na innych marszałków – Liu Bochenga i Luo Ronghuana – których oskarżył o dogmatyzm (zastosowanie przez nich metod przyswajanych bezkrytycznie z ZSRR). W 1958 roku Mao przekonał Penga o konieczności utrzymania równowagi między profesjonalizmem wojskowym i polityczną indoktrynacją, a Peng współpracował z przywódcą w odsunięciu od wysokich funkcji Liu i Luo. Usunięcie Liu kosztowało utratę przez Penga poparcie wielu innych przywódców wojskowych^[58].

Peng był jeszcze dowódcą chińskich sił zbrojnych, gdy Mao nakazał ostrzał wysp Kinmen i Mazu Liedao należących do rządu KMT na Tajwanie. Późnym latem i jesienią 1958 roku Peng opracował wraz z szefem sztabu Su Yu, strategię intensywnych bombardowań wysp do czasu aż morale ich obrońców upadną i doprowadzą do ich kapitulacji. Po kapitulacji wysp, ChAL-W miała wykorzystać je do ataku na Tajwan. Ostrzał rozpoczął się 28 sierpnia i miał na celu odciąć dostawy powietrzne i morskie na archipelagach^[59]. Kampania natknęła się na niespodziewane trudności. Związek Radziecki nie zgodził się na poparcie ChRL, a Stany Zjednoczone zapewniły Tajwanowi pomoc. W rezultacie Peng zaczął stopniowo wycofywać się z akcji^[59].

Odsunięcie od władzy

Wielki skok naprzód

Jesienią 1957 roku Mao zaproponował ogólnokrajowy program masowej kolektywizacji, w ramach którego rolnicy w Chinach będą przymusowo do dużych gmin rolniczych, a cały majątek prywatny byłby wyeliminowany. Teoria masowej kolektywizacji Mao stała się podstawą Wielkiego skoku naprzód^[60] – narodowego planu gospodarczego rozpoczętego w 1958 roku. Plan okazał się wielką porażką^[61]. Wielkie straty w rolnictwie doprowadziły do tego że w grudniu 1958 roku przywódcy Chin postanowili odwrócić politykę Wielkiego skoku^[62]. Sam Peng nie sprzeciwiał się kolektywizacji Mao w pierwszej fazie Wielkiego skoku, jednak z czasem, gdy problemy, które wywołała reforma stały się coraz bardziej widoczne, stał się coraz bardziej krytyczny względem gospodarczej wizji maoizmu. Na dodatek w lutym 1958 roku Peng z okazji 40. rocznicy utworzenia radzieckiej Armii Czerwonej wygłosił przemówienie w którym zasugerował zwiększonej współpracy wojskowej między Chinami i ZSRR. Mao odrzucił tę propozycję i zaczął przekonywać Lin Biao do zasępienia Penga na stanowisku ministra obrony, a w ramach Wielkiego skoku nakazał utworzenie milicji która kontrolowana byłaby przez członków partii i działała niezależnie od wojska, dokonując uzbrojenia i szkoleń dziesiątek milionów cywili^[63].

W 1958 roku Peng otwarcie i publicznie skrytykował Mao, a na jesień tego roku napisał wiersz, w którym potępił Wielki skok^[64]. Na posiedzeniu Biura Politycznego w Szanghaju, w dniach 25 marca – 1 kwietnia, Peng otwarcie skrytykował Mao w obecności przewodniczącego i oskarżył go o lekceważenie przywódców partii i rządu. W dniach 24 kwietnia – 15 czerwca Peng udał się na wycieczkę po Europie Wschodniej celem przyjrzenia się wschodnioeuropejskiemu potencjałowi militarnemu. 24 maja spotkał się z Chruszczowem i według niektórych dowodów w rozmowie z radzieckim przywódcą skrytykował rządy Mao Zedonga co stało się ważną przyczyną do nagonki na Penga z okresu rewolucji kulturalnej. Nieobecność Penga w Chinach przez siedem tygodni pozwoliły Mao na rozprzestrzenienie dyskredytujących go plotek i budowę konkurencji wobec niego^[65].

Konferencja w Lushan

VIII Plenum Komitetu Centralnego KPCh odbyło się w malowniczym kurorcie Lushan w Jiangxi w dniu 2 lipca 1959 roku. Celem Plenum było omówienie stanowiska członków partii na temat Wielkiego skoku. Mao otworzył konferencję poprzez zachęcenie członków partii do wyrażenia krytyki i wyznaczenia błędów rządu z tego okresu. Obiecał przy tym że nie zaatakuje za to żadnego członka partii. Sam Peng nie planował udziału w konferencji, jednak Mao osobiście zadzwonił do Penga i zaprosił go do udziału. Peng posłuchał Mao i udał się na konferencję^[66].

Peng uczestniczył w spotkaniach grupowych na początku części konferencji, zdobywając poparcie wśród członków KPCh krytyką polityki Mao. Peng bez ogródek skrytykował starszych członków partii za to że pozwolili na wprowadzenie Wielkiego skoku^[67]. Peng starał się osobiście spotkać z Mao celem przekonania go do zarzucenia prowadzonej dotychczas polityki, ten jednak nie zgodził się^[67]. Mao odebrał oskarżenia Penga jako osobisty atak na jego osobę^[68]. W efekcie Mao korzystając z poparcia swoich stronników przegłosował 16 sierpnia potępienie Penga jako lidera kliki antypartyjnej. Wezwał ponadto do usunięcia Peng ze stanowiska ministra obrony i wiceprzewodniczącego Komisji Wojskowej. Druga z przegłosowanych uchwał dotyczyła uznania Mao za czołową postać KPCh i wycofania się z Wielkiego skoku^[69]. Peng uznając prestiż Mao i w trosce o jedność partii poddał się samokrytyce^[70]. Peng pozostał członkiem partii i zachował miejsce w Biurze Politycznym (będąc jednak eliminowanym z jego udziałów przez całe lata) pozostając przy tym wykluczonym z polityki^[69].

Późniejsze życie

We wrześniu 1959 roku Mao wybrał na ministra obrony Lin Biao, kończąc tym samym karierę wojskową Penga. Peng został przeniesiony na przedmieścia Pekinu, tracąc przy tym mundur marszałka i dekoracje wojskowe. Lin cofnął reformy Penga^[71] znosząc wszelkie przywileje, usuwając z armii oficerów rzekomo sympatyzujących z ZSRR, kierując żołnierzy do pracy w niepełnym wymiarze godzin jako robotników przemysłowych i rolnych oraz indoktrynując siły zbrojne w myśl idei maoizmu^[72]. Nowy minister zwiększył też status komisarzy politycznych^[73]. System Lina dał wojskowym jasno do zrozumienia że partia ma faktyczną władzę nad armią. Lin wykorzystał armię do promocji maoizmu i jego bohaterów – samego Mao^[74] oraz innych działaczy. Sztandarowa okazała się uruchomiona w 1963 roku kampania „Ucz się od Towarzysza Lei Fenga”^[75].

Częściowa rehabilitacja

Po przymusowym przejściu na emeryturę, Peng mieszkał sam pod stałym nadzorem ochroniarza, sekretarza i wojska. Jego żona pozostała w Pekinie ze względu na pracę jako na Uniwersytecie Pekińskim. Ze względu na odległość małżonkowie widywali się dość rzadko. Strażnicy Penga pozwalali okolicznym rolnikom ciekawym osoby Penga na odwiedzanie go w jego domu dopóki Peng nie zaczynał narzekać na rządy Mao. Odwiedzała go także często rodzina, szczególnie mieszkające niedaleko siostrzenica Peng Meikui. Wolny czas poświęcał na remont swojego domu, pracę w ogrodzie, studiowanie teorii marksizmu, rolnictwa i ekonomii. Marszałek nie został całkowicie oczyszczony, pozwolono mu jednak na studiowanie wszystkich dokumentowy dystrybuowanych do członków Biura Politycznego i Rady Państwa których teoretycznie nadal był członkiem (nie mógł w nich uczestniczyć osobiście). W 1960 roku uczestniczył w państwowym pogrzebie Lina Boqu będącego jednym z założycieli KPCh^[76].

Gdy coraz bardziej widoczne były błędy polityki ekonomicznej Mao, reputacja Penga wśród partyjnych liderów niechętnych Mao zwiększyła się. Sytuacja Penga poprawiła się gdy coraz większe wpływy w partii mieli Deng Xiaoping i Liu Shaoqi będący prywatnie jego przyjaciółmi. W listopadzie i grudniu 1961 roku po raz pierwszy marszałek dostał zgodę na opuszczenie miejsca zamieszkania. W styczniu 1962 roku odbyła się konferencja przywódców partyjnych na których ponownie poddano krytyce politykę gospodarczą Mao. Korzystając z okazji Peng napisał i wysłał list skierowany do Mao i Biura Politycznego w którym jeszcze raz skrytykował Wielki skok i stwierdził że jego marginalizacja była błędem przewodniczącego. Wysiłki Liu i Denga celem pełnej rehabilitacji Penga nie odniosły sukcesu i mimo ich starań nie został on dopuszczony od udziału w Dziesiątym Plenum VIII KC KPCh które odbyło się we wrześniu 1962 roku. W latach 1962–1965 Peng znalazł się poza aresztem domowym jednak dalej żył w obskurnych warunkach^[77].

Mao obawiając się powrotu Penga do polityki, zlecił marszałkowi He Longowi zbadanie przeszłości Penga celem znalezienia dodatkowych powodów do krytyki polityka. He przyjął zlecenie Mao jednak cenił Penga i celowo przez rok blokował złożenie swojego sprawozdania. Sytuacje na korzyść Penga kształtowało to że prestiż Mao osłabł po tym gdy opinia publiczna przyznała że Wielki skok był błędem – w efekcie He złożył raport w którym bronił Penga przed oskarżeniami Mao^[78].

We wrześniu 1965 roku Mao zgodził się zrehabilitować Penga poprzez promowanie go na stanowisko zarządzającego rozwojem przemysłu w południowo-zachodnich Chiny (projekt znany jako Trzeci Front). Peng początkowo odrzucił propozycję, Mao spotkał się z nim osobiście i udało mu się przekonać go do objęcia tego stanowiska. Mao przeprosił też za jego potępienie na konferencji Lushan, uznając tę decyzję za swój błąd. Peng odpowiedzialny był za nadzór przemysłu (z naciskiem na rozwój przemysłu wojskowego i sieci logistycznych) w Syczuanie, Tybecie, Yunnanie i Guizhou. Uprawnienia te były znacznie mniejsze niż te które Peng posiadał przed 1959 roku, ale sygnalizowały powrót do polityki krajowej. Pracował do sierpnia 1966 roku, jednak koniec jego kariery zapowiedział początek rewolucji kulturalnej, gdy hunwejbini (Czerwona Gwardia) rozpoczęli represje wobec swoich domniemanych rywali ideologicznych^[79].

Rewolucja kulturalna

Peng był jedną z pierwszych osób, które zostały poddane represjom przez Grupę Rewolucji Kulturalnej. Partia komunistyczna chciała chronić Penga jednak żona Mao, Jiang Qing kierując się osobistą niechęcią do Penga, wyreżyserowała akcje Czerwonej Gwardii w prowincji Syczuan. Lokalna Czerwona Gwardia działająca w Chengdu nie była entuzjastycznie nastawiona do zlecenia Jiang. 22 grudnia 1966 roku członkowie organizacji odwiedzili dom Penga i próbowali zastraszyć go, okłamując go na temat niedawnych aresztowań kilku jego przyjaciół i zbliżających się aresztowaniach Liu Shaoqi i Deng Xiaopinga. Na tym skończyła się akcja hunwejbinów. Niezadowolona Jiang zleciła zadanie pozbycia się Penga bardzo radykalnemu przywódcy Czerwonej Gwardii, Wang Dabinowi, który przybył do Chengdu 24 grudnia i oskarżył lokalnych działaczy o prawicowość i zdradę. Następnie, rankiem 25 grudnia przeprowadził akcję porwania i aresztowania Penga. Hunwejbini Wanga splądrowali też dom marszałka. Ochroniarze wojskowego przybyli na miejsce dopiero około 4:00 rano, spóźnili się jednak, gdyż w tym czasie marszałek był już uprowadzony^[80].

Premier Zhou Enlai starał się uratować Penga przed Jiang, umieszczając go pod nadzorem wojska. Jeszcze tego samego dnia premier nakazał straży i wojsku dostarczyć Penga pociągiem (zamiast jak pierwotnie zakładano samolotem, lotniska w Syczuanie zostały bowiem zajęte przez Czerwoną Gwardię) do Pekinu, gdzie miał trafić do garnizonu wojskowego. Wang wraz z siłami Czerwonej Gwardii przybył do Pekinu, gdzie zaplanował paraliż transportu wojska, przejmując Penga^[81]. W styczniu 1967 roku Peng trafił do aresztu hunwejbinów. Lin Biao i Mao współpracując z frakcją Jiang Qing nakazali armii stworzyć grupę dochodzeniową badającą zbrodnie Penga. Peng został poddany szeregowi różnych szyderstw i nagonce, w której oskarżono go o rzekomą próbę puczu^[81]. Po incydencie z Wuhanu, w trakcie którego doszło do walk o miasto pomiędzy dwoma grupami sfanatyzowanych bojówek, sytuacja Penga jeszcze bardziej się pogorszyła i był on przedstawiany przez zwolenników Mao jako sztandarowy przykład nieudolności politycznej, służalczości względem innych mocarstw i rewizjonizmu^[82].

Po katastrofie z 1971 roku, w której zginął Lin Biao będący jednym z największych przeciwników Penga, wojsko starało się poprawić jego sytuację. Lata aresztu 1967-1970 poważnie osłabiły jego zdrowie fizyczne. Pod koniec 1972 roku poważnie zachorował, prawdopodobnie na gruźlicę. W 1973 roku na krótko znalazł się w szpitalu, po czym powrócił do aresztu. Pozwolono mu jednak na odwiedziny rodziny. Stan zdrowia pogorszył się w 1974 roku. Zmarł 29 listopada^[83]. Ciało marszałka zostało poddane kremacji, a prochy odesłane do Chengdu^[83].

Rehabilitacja

Kierownictwo KPCh starało się ukryć śmierć Penga, co z powodzeniem udawało się przez kilka lat. Represjom poddana została również żona Penga, Pu Anxiu która została przeniesiona do obozu pracy, z którego do Pekinu mogła powrócić w 1978 roku, kiedy informacja o śmierci Penga została podana do publicznej informacji po raz pierwszy^[84].

Mao zmarł w 1976 roku i wkrótce po tym zaczęła się walka o władzę w partii. Z walki zwycięsko wyszedł były sojusznik Penga, Deng Xiaoping. Jednym z pierwszych celów politycznych Denga była rehabilitacja członków partii, którzy zostali poddani represjom okresu rewolucji kulturalnej. Do roku 1978 wiele osób publicznych, w tym generał Huang Kecheng agitowało za pośmiertną rehabilitacją Penga, na co rząd zgodził się. Na III Plenum 11. KC KPCh Deng wygłosił przemówienie, w którym ogłosił rehabilitację Penga^[85]. Deng stwierdził również, że decyzja Mao oczerniająca Penga była „całkowicie błędna” i osłabiła wewnątrzpartyjną demokrację. Od stycznia 1979 roku partia zachęcała historyków i tych, którzy znali Penga do pisania i wydawania pamiętników, opowiadań historycznych oraz artykułów wspominających Penga. W 1980 roku sąd w Wuhanie skazał Wanga Dabina z Czerwonej Gwardii za zorganizowanie aresztowania Penga w roku 1966. Wang został skazany na dziesięć lat więzienia^[86]. W 1988 roku Chiny wydały zestaw znaczków z okazji dziewięćdziesiątej rocznicy urodzin polityka. We współczesnych Chinach Peng jest uważany za jednego z największych przywódców wojskowych XX wieku^[87].

Przypisy

Bibliografia

• Roy Appleman: Disaster in Korea: The Chinese Confront MacArthur. College Station, TX: Texas A and M University Military History Series: 1989. ISBN 978-1-60344-128-5. (ang.).
• Barbara Barnouin, Changgen Yu: Zhou Enlai: A Political Life. Chinese University of Hong Kong: 2006. ISBN 962-996-280-2. (ang.).
• Casella, Alexander. „China’s Military Comes to Terms with Its Past”. Asia Times Online. 2009.
• „J155 90th Anniv. of Birth of Comrade Peng Dehuai”. China Stamps Here. 2012.
• Chung, Jang. White Swans: Three Daughters of China. Touchstone: New York, NY. 2003. ISBN 0-7432-4698-5.
• Domes, Jurgen. Peng Te-huai: The Man and the Image, London: C. Hurst & Company. 1985. ISBN 0-905838-99-8.
• Ebrey, Patricia Buckley. (Ed.) Chinese Civilization: A Sourcebook. Second Ed. United States of America: The Free Press. 1993. ISBN 0-02-908752-X. Retrieved November 17, 2011.
• Garver, John W. Chinese-Soviet Relations, 1937-1945. Oxford: Oxford University Press. 1999. ISBN 0-19-505432-6.
• Lee, Khoon Choy. Pioneers of Modern China: Understanding the Inscrutable Chinese. Singapore: World Scientific Publishing. 2005. ISBN 981-256-464-0. Retrieved November 19, 2011.
• Christopher Lew: The Third Chinese Revolutionary War, 1945-1949: An Analysis of Communist Strategy and Leadership. Routelage: 2009. ISBN 0-415-77730-5. (ang.).
• Li XiaobingX., A History of the Modern Chinese Army, Lexington, KY: University Press of Kentucky, 2007, ISBN 978-0-8131-2438-4, OCLC 166142516 .
• Jakub Polit: Chiny. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2004. ISBN 83-88542-68-0.
• Millett, Allan R. The War for Korea, 1950-1951: They Came From the North. Lawrence, KS: University Press of Kansas. 2010. ISBN 978-0-7006-1709-8.
• „Peng Dehuai”. People’s Daily Online.
• „'Peng Dehuai’s Complete Biography’: Recalling Su Yu’s Three Great Mistakes” Phoenix Online Comprehensive History. 2009.
• Qiu Jin. The Culture of Power: The Lin Biao Incident in the Cultural Revolution. Stanford, California: Stanford University Press. 1999. Retrieved November 12, 2011.
• Rice, Edward E. Mao’s Way. Berkely: University of California Press. 1974. ISBN 0-520-02623-3.
• Patrick CP.C. Roe Patrick CP.C., The Dragon Strikes, Novato, CA: Presidio, 2000, ISBN 0-89141-703-6, OCLC 43634941 .
• Salisbury, Harrison E. The Long March: The Untold Story. New York: Harper & Row. 1985.
• EdgarE. Snow EdgarE., Red Star Over China, wyd. Rev. and enl. ed, Harmondsworth, England: Penguin, 1972, ISBN 0-14-021433-X, OCLC 2981183 .
• JonathanJ. Spence JonathanJ., The Search for Modern China, wyd. 2nd ed, New York: W.W. Norton and Company, 1999, ISBN 0-393-97351-4, OCLC 39143093 .
• Tanner, Harold Miles. China: A History. Indianapolis, Indiana: Hackett Publishing Company. 2009. ISBN 978-0-87220-915-2. Retrieved November 17, 2011.
• FrederickF. Teiwes FrederickF., Peng Dehuai and Mao Zedong, „The Australian Journal of Chinese Affairs” (16), University of Chicago Press., 1986, s. 81–98 .
• Yang Lijie: Six Poems to Comrade Peng Dehuai (1935). Xinhuanet.
• Yang Jisheng. „The Fatal Politics of the PRC’s Great Leap Famine: the preface to Tombstone”. Journal of Contemporary China. Vol.19, Issue 66. s. 755–776. 2010.
• Zhang Shu Guang. Mao’s Military Romanticism: China and the Korean War, 1950–1953. Lawrence, KS: University Press of Kansas. 1995. ISBN 0-7006-0723-4.

Wspomnienia marszałka Penga

• Peng DehuaiD., Memoirs of a Chinese Marshal: The Autobiographical Notes of Peng Dehuai, SaraS. Grimes, ZhengZ. Longpu, Honolulu, Hawaii: University Press of the Pacific, 2005, ISBN 978-1-4102-2137-7, OCLC 668453551 .