Percy Spender

Percy Spender
Data i miejsce urodzenia	5 października 1897 Sydney
Data i miejsce śmierci	3 maja 1985 Sydney
Minister spraw zagranicznych Australii
Okres	od 1949 do 1951
Przynależność polityczna	Liberalna Partia Australii
Poprzednik	Herbert Vere Evatt
Następca	Richard Casey
Prezes Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
Okres	od 1964 do 1967
Poprzednik	Bohdan Winiarski
Następca	José Bustamante y Rivero
Odznaczenia

Percy Spender (ur. 5 października 1897 w Sydney, zm. 3 maja 1985 w Sydney) – australijski prawnik, polityk i dyplomata. W latach 1949–1951 był ministrem spraw zagranicznych i jednocześnie ministrem ds. terytoriów zewnętrznych w rządzie Australii, w latach 1964–1967 sprawował funkcję prezesa Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Jest uważany za jednego z głównych architektów politycznego zbliżenia Australii i Stanów Zjednoczonych wkrótce po II wojnie światowej^[1].

Biografia

Wykształcenie i początki kariery politycznej

Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Sydney. Początkowo pracował jako urzędnik państwowy, po czym w 1923 został przyjęty do adwokatury stanu Nowa Południowa Walia. W 1935 otrzymał prestiżowy tytuł zawodowy radcy królewskiego (ang. King's Counsel). Karierę polityczną rozpoczął w 1937, uzyskując mandat w federalnej Izbie Reprezentantów. Choć w wyborach startował jako kandydat niezależny, wkrótce po wejściu do parlamentu przystąpił do Partii Zjednoczonej Australii. W 1944 został członkiem nowo powstałej Liberalnej Partii Australii (LPA).

W kwietniu 1939 wszedł do gabinetu premiera Roberta Menziesa. Początkowo był ministrem bez teki pracującym w resorcie skarbu, a następnie wiceprzewodniczącym Federalnej Rady Wykonawczej. Od marca do października 1940 kierował resortem skarbu, co tradycyjnie jest w Australii najważniejszym stanowiskiem rządowym związanym z polityką gospodarczą. Następnie został ministrem armii. Zachował to stanowisko również w krótkotrwałym gabinecie Arthura Faddena. Jesienią 1941 wraz z całą australijską prawicą przeszedł do opozycji, choć aż do końca wojny pozostawał członkiem ponadpartyjnej Wojennej Rady Doradczej.

Minister spraw zagranicznych

W 1949, gdy Menzies po raz drugi został premierem, Spender otrzymał w jego gabinecie pieczę nad australijską dyplomacją oraz terytoriami zewnętrznymi, z których najważniejszym była Papua-Nowa Gwinea. Czas jego urzędowania przyniósł wiele niezwykle ważnych wydarzeń w australijskiej polityce zagranicznej, a sam Spender odegrał w nich doniosłą rolę. Trzy najistotniejsze to zawarcie traktatu sojuszniczego z USA i Nową Zelandią (ANZUS), powstanie planu Kolombo (będącego, w pewnym uproszczeniu, azjatyckim odpowiednikiem planu Marshalla, finansowanym przez USA oraz bogatszych członków Wspólnoty Narodów), a także podpisanie powojennego traktatu pokojowego z Japonią (tzw. traktat z San Francisco).

Późniejsza kariera

W 1951 coraz bardziej skonfliktowany z premierem Spender postanowił wycofać się z czynnego życia politycznego i zaczął realizować się w dyplomacji. Przez siedem kolejnych lat był ambasadorem Australii w USA, zachowując bardzo poważny wpływ na rozwój stosunków tych państw. Następnie jako pierwszy Australijczyk został powołany w skład Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze, gdzie zasiadał przez dziewięć lat, w tym przez trzy ostatnie jako jego prezes. Następnie przeszedł na emeryturę, na której przeżył jeszcze 18 lat. Zmarł w 1985 roku w wieku 87 lat.

Życie prywatne

Jego syn John Spender poszedł w ślady ojca – przez dziesięć lat był członkiem australijskiego parlamentu, a potem ambasadorem we Francji.

Odznaczenia

Był kawalerem Orderu Imperium Brytyjskiego klasy Rycerz Komandor oraz Orderu św. Michała i św. Jerzego klasy Rycerz Komandor. Oba te odznaczenia dawały mu prawo używania tytułu Sir przed nazwiskiem.

Przypisy

Bibliografia

• Sandra Penrose, Percy Spender and the Origins of Anzus, University of Adelaide [dostęp 2011-04-10]
• Mieczysław Sprengel: Polityczno-gospodarcze relacje Australii z Japonią w latach 1945-1976. Poznań-Kalisz: Wydział Artystyczno-Pedagogiczny Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2010. ISBN 978-83-62135-66-0.
• Allan Gyngell, Michael Wesley: Making Australian Foreign Policy. Cambridge: Cambridge University Press, 2003. ISBN 0-521-53997-8.
• David Lowe: Percy Spender. Minister and Ambassador. W: Jean Beaumont, Christopher Waters, David Lowe, Gary Woodard: Ministers, Mandarins and Diplomats. Australian Foreign Policy Making 1941-1969. Melbourne: Melbourne University Press, 2003, s. 62-88. ISBN 052285047-2.