Philipp Scheidemann
| ||
 (c) Bundesarchiv, Bild 146-1979-122-29A / CC-BY-SA 3.0 | ||
| Data i miejsce urodzenia | 26 lipca 1865 Kassel | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 29 listopada 1939 Kopenhaga | |
| Kanclerz Rzeszy | ||
| Okres | od 13 lutego 1919 do 20 czerwca 1919 | |
| Przynależność polityczna | SPD | |
| Poprzednik | Friedrich Ebert | |
| Następca | Gustav Bauer | |
Philipp Scheidemann (ur. 26 lipca 1865 w Kassel, zm. 29 listopada 1939 w Kopenhadze) – polityk niemiecki, członek partii SPD, kanclerz. Proklamował powstanie Republiki Niemieckiej, zwanej także Republiką Weimarską.
Życiorys
Młodość
Przyszły kanclerz urodził się w Kassel. Pochodził z rodziny ubogich rzemieślników (ojciec był tapeciarzem). W wieku czternastu lat, już po śmierci ojca, Scheidemann porzucił szkołę i zatrudnił się jako pomocnik zecera. Następnie wyjechał z rodzinnego miasta i w celu zdobycia nowych doświadczeń zawodowych odwiedził szereg niemieckich miast, m.in. Szczecin, Berlin, Hamburg.
Od 1883 roku Philipp Scheidemann związał się z socjaldemokracją, której działalność była zakazana aż do 1890 roku. Od 1886 przez rok z jego inicjatywy wydawany był Der Folksfreund, następnie pracował w innych regionalnych gazetach. Przyszły kanclerz dużo czytał, uczestniczył w różnego rodzaju kursach, starał się wciąż pogłębiać swoją wiedzę.
W 1889 roku poślubił Johannę Friderike Luise i zamieszkał z nią w Marburgu. Tam też przyszły na świat ich trzy córki: Lina, Luisa i Hedwig. Scheidemann był już wtedy cenionym redaktorem lewicowej prasy i aktywnym działaczem socjaldemokracji.
Polityczna kariera i I wojna światowa
W latach 1903–1918 był socjaldemokratycznym deputowanym do Reichstagu. W 1911 roku wszedł w skład zarządu SPD, a rok później został wybrany wiceprzewodniczącym parlamentu. W początkowym okresie I wojny światowej Scheidemann był jej zwolennikiem, lecz w późniejszym czasie opowiadał się już za pokojem i powrotem do statusu quo. Od 1916 był razem z Friedrichem Ebertem współprzewodniczącym SPD. W 1918 został ministrem bez teki w rządzie Maxa von Badena.
Na czele rządu
W obliczu przegranej wojny i trudności gospodarczych Niemcy stanęły na progu rewolucji. W całym kraju wybuchały strajki i zamieszki. Mając na celu uspokojenie nastrojów 9 listopada 1918 Scheidemann około godziny 14 proklamował z balkonu Reichstagu powstanie republiki w Niemczech. Akt ten nie był konsultowany z ówczesnym kanclerzem Friedrichem Ebertem i odbył się wbrew jego woli. 19 stycznia 1919 roku odbyły się wybory do Zgromadzenia Narodowego, a następnie powołano nowy rząd z Scheidemannem na czele. Do rządu weszło SPD, Centrum i demokraci. Samego Scheidemanna określano mianem nie kanclerza a premierem Rzeszy (Reichsministerpräsident). Scheidemann był kanclerzem od 13 lutego do 20 czerwca 1919. W swoim rządzie nie posiadał zbytniego poważania, nie umiał wypracować także konkretnej koncepcji rządzenia państwem. Do sukcesów gabinetu Scheidemanna należy zaliczyć ustabilizowanie sytuacji w Niemczech. Premier Rzeszy był zdeklarowanym krytykiem traktatu wersalskiego, który odrzucił. Fakt ten, w związku z koniecznością zakończenia wojny, był bezpośrednią przyczyną podania się kanclerza do dymisji.
Po ustąpieniu, emigracja i ostatnie lata
Po ustąpieniu z urzędu Scheidemann wrócił do Kassel, gdzie pełnił funkcję nadburmistrza, zasiadał także w Reichstagu. Jako jeden z twórców Republiki Weimarskiej, był negatywnie postrzegany przez narodowych socjalistów. Po przejęciu władzy przez NSDAP, by uniknąć aresztowania, Scheidemann udał się do Czechosłowacji. Następnie podróżował po wielu państwach, m.in. Polsce. W końcu osiadł w Kopenhadze, gdzie zmarł 29 listopada 1939.
Gabinet Scheidemanna (luty-czerwiec 1919)
- Philipp Scheidemann (SPD) – kanclerz Rzeszy
- Eugen Schiffer (DDP) – wicekanclerz i minister finansów Rzeszy
- Ulrich von Brockdorff-Rantzau – minister spraw zagranicznych
- Hugo Preuß (DDP) – minister spraw wewnętrznych Rzeszy
- Otto Landsberg (SPD) – minister sprawiedliwości Rzeszy
- Rudolf Wissell (SPD) – minister gospodarki Rzeszy
- Robert Schmidt (SPD) – minister wyżywienia i rolnictwa Rzeszy
- Gustav Bauer (SPD) – minister pracy Rzeszy
- Gustav Noske (SPD) – minister obrony Rzeszy (Reichsheer)
- Johannes Bell (Centrum) – minister transportu i kolonii Rzeszy
- Johannes Giesberts (Centrum) – minister poczty Rzeszy
- Eduard David (SPD) – minister bez teki
- Matthias Erzberger (Centrum) – minister bez teki
Bibliografia
- Marek Andrzejewski, Od Bismarcka do Schrödera. Portrety niemieckich kanclerzy, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2003, ISBN 83-7326-131-1, OCLC 749301895.
Media użyte na tej stronie
(c) Bundesarchiv, Bild 183-R08282 / CC-BY-SA 3.0
Zentralbild Erste Kabinettssitzung der neuen deutschen Reichsregierung unter Scheidemann am 13.2.1919 in Weimar. V.l.n.r.:
- Ulrich Rauscher, Pressechef der Reichsregierung,
- Robert Schmidt, Ernährung,
- Eugen Schiffer, Finanzen,
- Philipp Scheidemann, Reichskanzler,
- Otto Landsberg, Justiz,
- Rudolf Wissell, Wirtschaft,
- Gustav Bauer, Arbeit,
- Ulrich Graf von Brockdorff-Rantzau, Auswärtiges,
- Eduard David, ohne Portefeuille,
- Hugo Preuss, Inneres,
- Johann Giesberts, Post,
- Johannes Bell, Kolonien,
- Georg Gothein, Schatz,
- Gustav Noske, Reichswehr
(c) Bundesarchiv, Bild 146-1979-122-29A / CC-BY-SA 3.0
Der Untersuchungsausschuss des Reichstages vernahm gestern den Staatssekretär a.D. Kühlmann. Der Reichstagsabgeordnete Scheidenmann erklärte kategorisch, dass er die Richtigkeit seiner, von einem Gespräch mit Kühlmann gemachten Aufzeichnungen voll und ganz aufrechterhalten müsse. Staatssekretär von Kühlmann bestritt in einigen Punkten die Richtigkeit mit der Erklärung, dass er dann ja "die Unwahrheit gesagt haben würde".
Photograph of Philipp Scheidemann, SPD politician and later first Chancellor of the post World War I Weimar Republic.