Pięciobój antyczny

Trzy najważniejsze dyscypliny pięcioboju antycznego: rzut dyskiem, rzut oszczepem oraz skok w dal w tle; tondo kyliksu, styl czerwonofigurowy, Onesimos, ok. 490 p.n.e., Staatliche Antikensammlungen

Pięciobój antyczny, pentatlon (gr. πένταθλον, pentathlon) – dyscyplina sportu w starożytnej Grecji, obejmująca: stadion, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem oraz zapasy; dyscyplina olimpijska od 708 p.n.e.

Opis

Uczestnicy musieli wykazać się sprawnością w pięciu dyscyplinach, którymi były: stadion, czyli bieg na dystansie jednego stadionu, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem oraz zapasy[1]. Skok w dal, rzut dyskiem i rzut oszczepem były zazwyczaj rozgrywane jako część pięcioboju, a nie jako indywidualne konkurencje[1].

Aby wygrać należało zwyciężyć w trzech dyscyplinach[2][3].

Nie ma jednoznacznej opinii na temat kolejności rozgrywania poszczególnych konkurencji pięcioboju[3]; wiadomo jedynie, że zapasy były rozgrywane na końcu[4]. Jedno z założeń przyjmuje następującą kolejność: stadion, rzut dyskiem, skok w dal, rzut oszczepem i zapasy[3]. Inne przyjmuje, że podczas igrzysk olimpijskich najpierw rozgrywano skok w dal oraz rzuty dyskiem i oszczepem – jeśli jeden z zawodników zwyciężył we wszystkich trzech konkurencjach zostawał zwycięzcą pięcioboju[2]. Jeśli nie było zwycięzcy, rozgrywano bieg, a jeśli nadal nie było rozstrzygnięcia – zapasy[2].

Historia

Według mitologii pięciobój ustanowił Jazon[5] (na podstawie przekazu Flawiusza Filostraty[6]). Wśród Argonautów najlepszym w rzucie dyskiem był Telamon, w rzucie oszczepem – Linkeus, w biegu i skoku w dal Boreadzi: Kalais i Zetes[5]. Peleus, przyjaciel Jazona, był drugi w każdej z tych dyscyplin i najlepszy w zapasach[5]. Jazon, który miał przyznać nagrody najlepszym, połączył wszystkie pięć dyscyplin w jedną tak, by uhonorować Peleusa[5].

Po raz pierwszy pięciobój rozegrano na igrzyskach olimpijskich podczas XII olimpiady w 708 p.n.e.[7]

Lista zwycięzców

Poniższa lista została stworzona na podstawie informacji w banku danych igrzysk olimpijskich Fundacji Świata Helleńskiego (gr. Ίδρυµα Μείζονος Ελληνισµού, (ΙΜΕ), ang. Foundation of the Hellenic World, (FHW))[8]:

IgrzyskaRokZwycięzcaMiejsce
pochodzenia
18.708 p.n.e.LampisSparta
26.676 p.n.e.FilombrotosSparta
27.672 p.n.e.FilombrotosSparta
28.668 p.n.e.FilombrotosSparta
70.500 p.n.e.AkmatidasSparta
72.492 p.n.e.HieronymosAndros
73.488 p.n.e.EutyklesLokryda
74.484 p.n.e.TeopomposHeraja
75.480 p.n.e.TeopomposHeraja
76.476 p.n.e.nieznanyTaras
77.472 p.n.e.[...]amosMilet
78.468 p.n.e.[...]tionTaras
79.464 p.n.e.KsenofontKorynt
82.452 p.n.e.PytoklesElida
83.448 p.n.e.KetonLokryda
84.444 p.n.e.IkkosTaras
99.384 p.n.e.HysmonElida
101.376 p.n.e.StomiosElida
112.332 p.n.e.KallipposAteny
117.312 p.n.e.AleksibiosHeraja
121.296 p.n.e.TimakosMandinia
137.232 p.n.e.GorgosMesini
145.200 p.n.e.TimonElida
177.72 p.n.e.AristonymidasKos
229.137 n.e.Aelius GranianosSykion
230.141 n.e.Aelius GranianosSykion
244.197 n.e.Aurelius MetrodorusKyzikos
252.229 n.e.DemetriosSalamina
253.233 n.e.DemetriosSalamina
255.241 n.e.Aurelius GermanusAntinoe
255.241 n.e.Publius AsklepiadesKorynt

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Sweet 1987 ↓, s. 37.
  2. ↑ a b c Zarnowski 2013 ↓, s. 14.
  3. ↑ a b c Miller 2006 ↓, s. 73.
  4. ↑ Sweet 1987 ↓, s. 38.
  5. ↑ a b c d Zarnowski 2013 ↓, s. 13.
  6. ↑ Zarnowski 2013 ↓, s. 15.
  7. ↑ Miller 2006 ↓, s. 60.
  8. ↑ FHW ↓.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Pentathlon athlets Staatliche Antikensammlungen 2637.jpg
Autor: Onesimos, Licencja: CC BY 2.5
The three most important disciplines of the pentathlon: diskus, javelin and jumping weights in background. Tondo from an Attic red-figured kylix, ca. 490 BC. From Vulci.