Piaseczna (Tarnowskie Góry)

Piaseczna
Piassetzna
	Część Tarnowskich Gór
	; Zbieg ulic: Kombatantów, Sudeckiej, Pułaskiego i Kościelnej w centrum dawnej wsi.; Pośrodku widoczna zabytkowa kaplica z 1756 roku (zdj. 2021)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	tarnogórski
Miasto	Tarnowskie Góry
Dzielnica	Strzybnica
Data założenia	przed 1415
W granicach Tarnowskich Gór	22 maja 1975
SIMC	0943948
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	42-609
Tablice rejestracyjne	STA
	Położenie na mapie Tarnowskich Gór Piaseczna
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Piaseczna
	Położenie na mapie województwa śląskiego Piaseczna
	Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Piaseczna
	50°28′59″N 18°47′32″E/50,483056 18,792083
	Portal Polska

Piaseczna (niem. Piassetzna) – miejscowość, stanowiąca dziś część miasta Tarnowskie Góry^[1]. Obejmuje większą część obszaru dzielnicy Strzybnica. Centrum Piasecznej (dawne siedlisko wsi) znajduje się w rejonie ulic Kombatantów, Proletariackiej, Sudeckiej, Pułaskiego, Jagiellońskiej i początkowego odcinka ul. Kościelnej. Na jej obszarze powstało pięć kolonii.

W Piasecznej znajduje się m.in. budynek dawnego Urzędu Miasta Strzybnica (obecnie przedszkole), a także gmach dawnego Urzędu Hutniczego.

Kolonie Piasecznej

Zabytkowy zespół hydroteczniczny (most, grobla i jaz) na Stole w Kolonii Jezioro

Do Piasecznej należy pięć kolonii^[2]:

Wielka Kolonia (niem. Grosse Kolonie; wcześniej Col. Friedrichshütte) – między Piaseczną a Strzybnicą, na prawym brzegu Stoły. Pierwotnie w obrębie ulic Bolesława Prusa, Piotra Ściegiennego, Husarskiej oraz wschodniego, krótszego odcinka ul. Ludwika Solskiego i przyległego odcinka ul. Kościelnej. Do czasów współczesnych kolonia ta rozrosła się na zachód, obejmując również ulice: Mieczysława Karłowicza, Witolda Rowickiego, Igora Strawińskiego oraz część ul. Ludwika Solskiego na zachód od ul. Bolesława Prusa. Granicę Wielkiej Kolonii ze Strzybnicą stanowi ul. Górna, zaś z Kolonią Jezioro – ul. Karłowicza;
Kolonia Jezioro (niem. Teichkolonie) – położona na północ od Piasecznej wokół dawnego stawu, na obu brzegach rzeki Stoły. Pierwotnie obejmowała zabudowania przy dzisiejszych ulicach Pionierskiej i Józefa Ignacego Kraszewskiego. Współcześnie kolonia ta rozrosła się na południowy wschód w stronę Wielkiej Kolonii, obejmując ul. Grabową, Dębową, Kossaka, Bronisława Hagera i zachodnią część ul. Solskiego;
Kolonia Piaseczna (niem. Kolonie Piassetzna) – położona wzdłuż ul. Zagórskiej w stronę Boruszowic;
Kolonia Piaseczna Mała (też: Mała Kolonia, niem. Kleine Kolonie) – położona daleko na wschodzie, na prawym brzegu Stoły przy skrzyżowaniu ul. Grzybowej z ul. Artura Zawiszy. Domy leżące na lewym brzegu Stoły należą już do Rybnej;
Pustki (niem. Pustki) – dawna leśniczówka na końcu obecnej ulicy Pustki-Leśnictwo.

Na zachód od Małej Kolonii, między ulicami: Grzybową, Komuny Paryskiej, Zagórską i Ks. Prałata E. Płonki, położona jest kolonia Rybnej – Rybna-Kolonia (niem. Kol. Rybna).

Historia

Strzybnica (niem. Friedrichshütte) z Piaseczną (niem. Piassetzna) na fragmencie niemieckiej mapy Górnego Śląska z 1929 roku (na podstawie pruskiej mapy z 1883 roku)

Ślady osadnictwa na terenie Piasecznej datowane są na młodszą epokę kamienną (neolit)^[3]. Odkrywana licznie podczas badań archeologicznych w latach 20. i 30. XX wieku charakterystyczna ceramika z odciskami sznura jest dowodem, że istniejąca wówczas na obecnym terenie Piasecznej osada rozwijała się w okresie kultury ceramiki sznurowej^[3]^[4].

Pierwsza wzmianka historyczna o Piasecznej pochodzi z 1415 roku. Wioska początkowo należała do parafii w Reptach, a następnie do parafii Stare Tarnowice. W 1736 roku Piaseczna pojawia się na mapie księstwa opolskiego autorstwa Iohannesa Wolfganga Wielanda^[5].

W Piasecznej, na miejscu istniejącej od XV wieku kuźnicy (należącej m.in. do Donnersmarcków), w ciągu zaledwie sześciu miesięcy w 1786 roku została zbudowana przez pruski rząd z inicjatywy hrabiego Fryderyka Wilhelma von Redena huta srebra i ołowiu „Fryderyk”^[6]^[7]. Zakład dał początek nowej miejscowości – Strzybnicy^[8].

Podczas plebiscytu na Górnym Śląsku w 1921 roku, oddano 552 głosy za Polską i 452 za Niemcami^[9]. W 1924 roku obszar dworski Strzybnica (obejmujący hutę z kolonią) wcielono do gminy wiejskiej Piaseczna^[10].

Do roku 1928 na terenie Piasecznej znajdowała się placówka straży granicznej, która w wyniku reorganizacji została połączona z placówką „Rybna”, tworząc Placówkę Straży Granicznej I linii „Strzybnica”^[11].

Krótko po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939, nieustalony oddział niemiecki rozstrzelał na terenie Piasecznej 13 osób, ich zwłoki następnie zakopano w lesie. Ciała zamordowanych ekshumowano po wojnie i pochowano na cmentarzu w Rybnej-Kolonii^[12].

W 1945 do gminy Piaseczna włączono gminę Rybna. Rok później siedzibę władz gminy przeniesiono do Strzybnicy, a jej nazwę zmieniono na gmina Strzybnica. W 1954 roku Piaseczna i Strzybnica utworzyły wspólną gromadę, natomiast Rybna wraz z Opatowicami – gromadę Rybna^[13].

W latach 1958–1966 Piaseczna stanowiła część osiedla, a 1967–75 dzielnica miasta Strzybnica, wraz z którym 22 maja 1975 roku została włączona w granice Tarnowskich Gór^[14].

W latach 1975–1998 Piaseczna administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Zabytki

Zabytkowy budynek dawnej szkoły katolickiej z 1890 roku

Na terenie Piasecznej znajdują się dwa obiekty wpisane do rejestru zabytków^[15]:

kaplica Matki Bożej Bolesnej z 1756 roku – w samym środku dawnej wsi Piaseczna, u zbiegu ulic Sudeckiej, Kombatantów, Kościelnej i Generała Pułaskiego (nr rej. A/998/69 z 18 lutego 1969),
budynek dawnej szkoły katolickiej z 1890 roku – przy ul. Proletariackiej 8 (nr rej. A/319/10 z 2 listopada 2011).

Zobacz też

Przypisy

↑ Obwieszczenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 4 sierpnia 2015 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2015 r. poz. 1636).
↑ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt), 5578 (3257), Broslawitz, 1913 oraz 5578, Broslawitz, 1923; Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000, P47-S27-C Strzybnica, 1933.
↑ ^a ^b Danuta Molenda: Ziemie powiatu tarnogórskiego w epoce feudalnej. W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 51.Sprawdź autora:1.
↑ JanJ. Drabina JanJ., Okręg tarnogórski przed założeniem miasta, [w:] JanJ. Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 9–18, ISBN 83-911508-3-6 .
↑ JanJ. Kwak JanJ., Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763), [w:] JanJ. Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 79, ISBN 83-911508-3-6 .
↑ Arkadiusz Kuzio-Podrucki. Piaseczna. „Montes Tarnovicensis”, 2001-04-12. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216 (pol.). [zarchiwizowane z adresu].
↑ Jerzy Jaros: Sytuacja gospodarcza w okresie kapitalizmu pod panowaniem niemieckim. W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 123.Sprawdź autora:1.
↑ JózefJ. Moszny JózefJ., Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763–1918), [w:] JanJ. Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 187–189, ISBN 83-911508-3-6 .
↑ Henryk Rechowicz: W okresie walki o przyłączenie do Polski (1918–1921). W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 193.Sprawdź autora:1.
↑ Rozporządzenie Śląskiej Rady Wojewódzkiej z dnia 9 września 1924 r. w przedmiocie zniesienia obszarów dworskich w powiecie Tarnowskie Góry, „Dziennik Ustaw Śląskich” R. III, nr 21, poz. 86, 03.10.(30.09.)1924 (§ 1, ust. 9).
↑ Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Tarnowskie Góry” do 1936 roku. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
↑ Andrzej Szefer: Pod okupacją hitlerowską. W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 271.Sprawdź autora:1.
↑ Jerzy Jaros, Jerzy Minkus: Miejscowości powiatu tarnogórskiego: miasta, osiedla i gromady. W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 563–564.Sprawdź autora:1.
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2018-01-25].

Linki zewnętrzne

Piaseczna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 45 .

[O2015-1] Obwieszczenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 4 sierpnia 2015 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2015 r. poz. 1636).

[2] Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt), 5578 (3257), Broslawitz, 1913 oraz 5578, Broslawitz, 1923; Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000, P47-S27-C Strzybnica, 1933.

[molenda-s51-3] Danuta Molenda: Ziemie powiatu tarnogórskiego w epoce feudalnej. W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 51.Sprawdź autora:1.

[HTG9-18-4] JanJ. Drabina JanJ., Okręg tarnogórski przed założeniem miasta, [w:] JanJ. Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 9–18, ISBN 83-911508-3-6 .

[kwak-5] JanJ. Kwak JanJ., Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763), [w:] JanJ. Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 79, ISBN 83-911508-3-6 .

[AKP2001-6] Arkadiusz Kuzio-Podrucki. Piaseczna. „Montes Tarnovicensis”, 2001-04-12. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216 (pol.). [zarchiwizowane z adresu].

[Jaros1969-s123-7] Jerzy Jaros: Sytuacja gospodarcza w okresie kapitalizmu pod panowaniem niemieckim. W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 123.Sprawdź autora:1.

[Moszny2000-s187-189-8] JózefJ. Moszny JózefJ., Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763–1918), [w:] JanJ. Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 187–189, ISBN 83-911508-3-6 .

[rechowicz-s193-9] Henryk Rechowicz: W okresie walki o przyłączenie do Polski (1918–1921). W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 193.Sprawdź autora:1.

[10] Rozporządzenie Śląskiej Rady Wojewódzkiej z dnia 9 września 1924 r. w przedmiocie zniesienia obszarów dworskich w powiecie Tarnowskie Góry, „Dziennik Ustaw Śląskich” R. III, nr 21, poz. 86, 03.10.(30.09.)1924 (§ 1, ust. 9).

[kktg-11] Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Tarnowskie Góry” do 1936 roku. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.

[szefer-s271-12] Andrzej Szefer: Pod okupacją hitlerowską. W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 271.Sprawdź autora:1.

[jaros-minkus-s563-564-13] Jerzy Jaros, Jerzy Minkus: Miejscowości powiatu tarnogórskiego: miasta, osiedla i gromady. W: praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1969, s. 563–564.Sprawdź autora:1.

[ReferenceA-14] Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88.

[nid-15] Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2018-01-25].

[:a-16] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v W wyniku plebiscytu na Górnym Śląsku (1921) większa część powiatu Tarnowitz przeszła pod władzę polską, z której utworzono powiat tarnogórski. Fragmenty powiatu Tarnowitz, które pozostały w Niemczech utrzymano przy szczątkowym powiecie Tarnowitz do 1 stycznia 1927, kiedy to połączono go z okrojonym powiatem Beuthen w nowy powiat Beuthen-Tarnowitz

[:b-17] Obszary dworskie zniesiono w Polsce w 1924, a w Niemczech w 1928

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[A]

[B]

Przynależność wojewódzka	prow. Śląsk, rejencja opolska (1873–1919) prow. Górny Śląsk, rejencja opolska (1919–22/27^[A]) woj. śląskie (1922–39) woj. śląskie (1945–50) woj. katowickie (1950–53) woj. stalinogrodzkie (1953–56) woj. katowickie (1956–75)
Miasta (1873–1975)	Brzeziny Śląskie (1951–75) Brzozowice-Kamień (1962–72) Miasteczko Śląskie (Georgenberg) (1892–1945 i 1963–75) Piekary Śląskie (od 1947) Radzionków (1951–75) Strzybnica (1967–75) Tarnowskie Góry (Tarnowitz)
Gminy wiejskie jednostkowe (1873–1945)	Bobrowniki (Bobrownik) Boruszowice (Boruschowitz) Brynica (Brinitz) Chechło Nowe (Neu Chechlau) (do 1929 →) Chechło Stare (Alt Chechlau) (do 1929 →) Glinice (Glinitz) Górniki (Friedrichswille) (do 1926 →^[A]) Grzybowice (Grzibowitz, 1877 Pilzendorf) (do 1926 →^[A]) Jędrysek (Jendryssek) (do 1933 →) Kępczowice (Kempczowitz) (do 1926 →^[A]) Kolonia Grzybowska (Marienau) (do 1877) Kolonia Wieszowska (Philippsdorf) (do 1877) Konary (Kunary) (do przed 1908) Kozłowa Góra (Koslowagora) Kunszt (Friedrichsgrube) (do przed 1885) Laryszów (Larischhof) (do 1926 →^[A]) Lasowice (Lassowitz) (do 1940) Miasteczko (Georgenberg) (do 1890 →) Miedary (Miedar) (do 1926 →^[A]) Mikołeska (Mikoleska) (← od 1922) Mikulczyce (Mikultschütz) (do 1926 →^[A]) Nakło (Naklo) Nierada (Nierada) (do przed 1908) Opatowice (Oppatowitz) Orzech (Orzech) Piaseczna (Piassetzna) (do 1939) Piekary Rudne (Rudy-Piekar) (do 1939) Pniowiec (Groß Pniowitz, 1908 Pniowitz) (do 1939) Ptakowice (Ptakowitz) (do 1926 →^[A]) Radzionków (Radzionkau) Repty Nowe (Neu Repten) Repty Stare (Repten) Rybna (Rybna) (do 1941) Sowice (Sowitz) Stolarzowice (Stollarzowitz) (do 1926 →^[A]) Sucha Góra (Trockenberg) Świerklaniec (od 1924) Tarnowice Stare (Alt Tarnowitz) Truszczyca (Truschütz) (do 1933 →) Wieszowa (Wieschowa) (do 1926 →^[A]) Wilkowice (Groß Wilkowitz) (do 1926 →^[A]) Wilkowice-Osiedle (Georgendorf) (do przed 1908) Zbrosławice (Broslawitz) (do 1926 →^[A]) Żyglin (Groß Zyglin) Żyglinek (Klein Zyglin)
Obszary dworskie (1873–1924/28^[B])	Bibiela (Bibiella) (do 1924) Bobrowniki (Bobrownik) (do 1924) Chechło Stare (Alt Chechlau) (do 1923) Grzybowice (Grzibowitz, 1877 Pilzendorf) (do 1926 →^[A]) Jędrysek (Jendryssek) (do 1924) Karłuszowiec-Segiet (Karlshof-Segeth) (1909–24) Kępczowice (Kempczowitz) (do 1926 →^[A]) Konary (Kunary) (do przed 1908) Kopanina (Kopanina) (1904–1926 →^[A]) Kozłowa Góra (Koslowagora, Ziegenberg) (do 1924) Lasowice-Sowice (Lassowitz-Sowitz, 1922 Lasowice) (do 1924) Miedary (Miedar) (do 1926 →^[A]) Mikołeska (Mikoleska) (← 1922–24) Mikulczyce (Mikultschütz) (do 1926) Nakło (Naklo) (do 1924) Opatowice (Oppatowitz) (do 1924) Orzech (Orzech) (do 1924) Pasieki (Passiecken) (do 1924) Piaseczna (Piassetzna) (do 1924) Piekary Rudne (Rudy-Piekar) (do 1923) Pniowiec (Groß Pniowitz) (do przed 1908) Ptakowice (Ptakowitz) (do 1926 →^[A]) Radzionków (Radzionkau) (do 1924) Repty Stare (Repten) (do 1924) Rybna (Rybna) (do 1923) Stolarzowice (Stollarzowitz) (do 1926 →^[A]) Strzybnica (Friedrichshütte) (do 1924) Sucha Góra (Trockenberg) (do 1924) Tarnowice Stare (Alt Tarnowitz) (do 1924) Świerklaniec (Neudeck) (do 1924) Truszczyca (Truschütz) (do 1923) Wieszowa (Wieschowa) (do 1926 →^[A]) Wilkowice (Groß Wilkowitz) (do 1926 →^[A]) Zbrosławice (Broslawitz) (do 1926 →^[A]) Żyglinek (Klein Zyglin) (do 1924)
Gminy wiejskie zbiorowe (1945–54 i 1973–75)	Bobrowniki (1945–54) Boruszowice (1945–54) Brzeziny Śląskie (1945–51) Brzozowice-Kamień (1945–54) Dąbrówka Wielka (1945–54) Krupski Młyn (1973–75) Miasteczko Śląskie (Miasteczko) (1946–54) Miedary (← 1951–54) Nakło (Nakło Śląskie) (1945–46 i 1973–75) Piekary Śląskie (1945–46) Radzionków (1945–51) Repty Stare (1945–54) Stolarzowice (← 1951–54 i 1973–75) Strzybnica (1945–54) Świerklaniec (1945–54 i 1973–75) Tarnowice Stare (1945–46) Tąpkowice (1973–75) Tworóg (← 1951–54 i 1973–75) Wieszowa (← 1951–54) Zbrosławice (← 1951–54 i 1973–75) Żyglin (1945–46)
Gromady (1954–72)	Bobrowniki (1954–72) Boruszowice (1954–72) Brzozowice-Kamień (1954) Dąbrówka Wielka (1954–57) Kozłowa Góra (1954–72) ~~Krupski Młyn~~ (←~~1956~~) Miasteczko Śląskie (1954–57) Miedary (1954–72) Nakło (1954–57) Ożarowice (← 1957–72) Potępa (1954–61) Repty (1954–72) Rybna (1954–61) Stolarzowice (1954–57) Strzybnica (1954–57) Sucha Góra (1954–72) Świerklaniec (1954–72) Tąpkowice (← 1957–72) Tworóg (1954–72) Wieszowa (1954–57) Wojska (1954–72) Zbrosławice (1954–57) Żyglin (1954–72)
Osiedla (1954–72)	Brzozowice-Kamień (do 1962) Dąbrówka Wielka (1958–72) Krupski Młyn (←) (1956–72) Miasteczko Śląskie (1958–63) Nakło (1958–72) Stolarzowice (1958–72) Strzybnica (1958–66) Wieszowa (1958–72) Zbrosławice (1958–72)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne