Pień

Przekrój pnia ukazujący słoje roczne (Ogród Zoologiczny w Bristolu, Anglia)
Przekrój pnia dębu ukazujący twardziel i biel
Przekrój pnia

Pień drzewa – gruba, zdrewniała łodyga drzew. Powstaje wskutek corocznego przyrastania na wysokość i na grubość. U drzewiastych form nagozalążkowych i dwuliściennych pień zakończony jest koroną. U nielicznych, drzewiastych jednoliściennych pień kończy się pąkiem wierzchołkowym. Na skutek skrócenia międzywęźli na szczycie pnia powstaje gęsty pióropusz liści[1].

Powstanie pnia jest efektem działania merystemów bocznych, czyli kambium i felogenu. Pień wszystkich form drzewiastych pokryty jest korkiem, powstałym przez odkładanie komórek felogenu na zewnątrz. U niektórych gatunków drzew felogen działa przez wiele lat, stale powiększając swój obwód. W efekcie powstaje gładka i niezłuszczająca się warstwa korka. Większość gatunków drzew wykształca warstwę felogenu działającą tylko przez pewien czas, po którym wszystkie komórki merystemu korkowacieją i obumierają. Kolejne warstwy felogenu wykształcają się w głębszych warstwach kory pierwotnej. Nowe warstwy korka odcinają od dopływu wody i soli mineralnych tkanki leżące na zewnątrz, co prowadzi do powstania martwicy korkowej. Martwica może się łuszczyć i odpadać. Tak jest w przypadku pnia brzozy. U innych drzew martwica jest zwarta, a w wyniku zwiększania obwodu pnia pęka, tworząc bruzdy[1].

Pień drzewa u samej swej podstawy (na styku z glebą) tworzy szyję korzeniową, czyli charakterystyczne zgrubienie.

Drzewa wytwarzają pnie w formie strzały lub kłody.

Pień drzewa na przekroju poprzecznym ma najczęściej kształt zbliżony do okrągłego. Kształt na przekroju podłużnym promieniowym, przebiegającym przez rdzeń jest zależny od wieku drzewa, jego gatunku, miejsca biosocjalnego w drzewostanie i wielu innych czynników. W klasycznej dendrometrii kształt pnia był przyrównywany do stożka, neiloidy lub paraboloidy.

Na przekroju poprzecznym pnia widoczna jest w części środkowej ciemniejsza twardziel, następnie jaśniejszy biel i dalej tkanka korkotwórcza (felogen), korek i korowina.

Zobacz też

  • szczapa (polano)
  • odziomek
  • pniak
  • sękacz – ciasto przypominające kształtem ścięty pień drzewa

Przypisy

  1. a b Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy: Botanika t.1 Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 171–172, 187–193. ISBN 83-01-13953-6.

Media użyte na tej stronie

Tree.ring.arp.jpg

The growth rings of an unknown tree species, at Bristol Zoo, Bristol, England. This trunk is three feet (1 metre) across.
Notice that a ring is not of uniform width i.e. it cannot be assumed that a wide ring represents a good growing season since the opposite conclusion could be made elsewhere on the same ring.

Photographed by Adrian Pingstone in September 2005 and released to the public domain.
Heartwood and sapwood in quercus.jpg
Autor: Beentree, Licencja: CC-BY-SA-3.0
heartwood and sapwood in quercus