Pieczarkowce

Pieczarkowce
Ilustracja
Agaricus campestris L.
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Nazwa systematyczna
Agaricales Fr. ex Underw.
Moulds, mildews and mushrooms: 97 (1899)
Typ nomenklatoryczny

pieczarka (Agaricus L.)

Agaricales Underw. – rząd podstawczaków w klasie pieczarniaków (Agaricomycetes)[1]. Ich obecna nazwa polska to pieczarkowce, dawniej określane były jako bedłkowce lub blaszkowce.

Charakterystyka

Początkowo takson ten obejmował wszystkie grzyby wielkoowocnikowe posiadające hymenofor, następnie jedynie grzyby o blaszkowym lub blaszkopodobnym hymenoforze. Obecnie zawiera różnorodne morfologicznie gatunki, zaklasyfikowane na podstawie badań filogenetycznych, między innymi:

Systematyka

Rząd ten został wyodrębniony przez Luciena Underwooda w pracy Moulds, mildews and mushrooms z 1899 r. Zaliczył go (obok rzędów Auriculariales, Tremellales, Dacryomycetales, Exobasidiales, Phallales, Hymenogastrales, Lycoperdales, Nidulariales i Sclerodermatales) do ówczesnej klasy wyższych podstawczaków (Basidiomycetes). Jako charakterystyczną cechę grzybów należących do niego określił występowanie na owocnikach obłoczni (hymenium), bazując na klasie Hymenomycetes, po raz pierwszy opisanej przez Eliasa Friesa w 1821. Do Agaricales zaliczył rodziny Hypochnaceae, Thelephoraceae, Clavariaceae, Hydnaceae, Polyporaceae, Boletaceae i Agaricaceae[2].

Pierwszą istotną poprawkę w taksonomii tych grzybów wprowadził Carleton Rea w 1926 r., wyłączając z bedłkowatych rodziny Clavariaceae, Hydnaceae, Polyporaceae i Thelephoraceae do ówczesnego rzędu bezblaszkowców (Aphyllophorales). W 1931 r. Edouard-Jean Gilbert zmienił także przynależność rodziny borowikowatych (Boletaceae), tworząc dla niej odrębny rząd Boletales[3]. Kompleksową analizę taksonomiczną pieczarkowców publikował Rolf Singer w latach 1951–1986, biorąc pod uwagę zarówno makro- jak i mikroskopowe cechy owocników. Jej ostatnia wersja opisywała ten rząd w szerokim ujęciu i, oprócz Agaricales sensu stricto, zawierała także gołąbkowce (Russulales) i podrząd Boletineae. Do takiego, szerokiego ujęcia Singer zaliczał 230 rodzajów w 18 rodzinach. Współczesna filogenetyka molekularna potwierdza prawidłowość używania singerowskiego Agaricales sensu stricto jako właściwego dla tego taksonu, wykazując jednocześnie odrębność grzybów z obecnych rzędów Russulales i Boletales[4].

Do pieczarkowców obecnie wciela się także wyodrębniony przez Ingo Nussa w 1980 rząd Schizophyllales, oraz opisane w 1981 przez Waltera Jülicha rzędy Amanitales, Cortinariales, Entolomatales i Fistulinales[5].

Kodeks Index Fungorum bazujący na Dictionary of the Fungi zalicza do tego rodzaju następujące rodziny[6]:

  • Agaricaceae Chevall. – pieczarkowate
  • Amanitaceae R. Heim ex Pouzar – muchomorowate
  • Biannulariaceae Jülich
  • Bolbitiaceae Singer – gnojankowate
  • Broomeiaceae Zeller
  • Callistosporiaceae Vizzini, Consiglio, M. Marchetti & P. Alvarado
  • Chromocyphellaceae Knudsen
  • Clavariaceae Chevall. – goździeńcowate
  • Cortinariaceae R. Heim ex Pouzar – zasłonakowate
  • Crassisporiaceae Vizzini, Consiglio & M. Marchetti
  • Crepidotaceae Singer 1951 – ciżmówkowate
  • Cyphellaceae Lotsy – kielisznikowate
  • Cystostereaceae Jülich – białoskórnikowate
  • Entolomataceae Kotl. & Pouzar – dzwonkówkowate
  • Hemigasteraceae Gäum. & C.W. Dodge
  • Hydnangiaceae Gäum. & C.W. Dodge – piestróweczkowate
  • Hygrophoraceae Lotsy – wodnichowate
  • Hymenogastraceae Vittad. – podziemniczkowate
  • Inocybaceae Jülich – strzępiakowate
  • Limnoperdaceae G.A. Escobar
  • Lycoperdaceae F. Berchtold & J. Presl 1820
  • Lyophyllaceae Jülich – kępkowcowate
  • Macrocystidiaceae Kühner 1979
  • Marasmiaceae Roze ex Kühner – twardzioszkowate
  • Mycenaceae Overeem – grzybówkowate
  • Mythicomycetaceae Vizzini, Consiglio & M. Marchetti
  • Niaceae Jülich
  • Nidulariaceae Dumort.
  • Omphalotaceae Bresinsky
  • Phyllotopsidaceae Locquin ex Olariaga, Huhtinen, Læssøe, J.H. Petersen & K. Hansen
  • Physalacriaceae Ulbr. – obrzękowcowate
  • Pleurotaceae – boczniakowate
  • Pluteaceae Kühner – drobnołuszczakowate
  • Porotheleaceae Murrill
  • Psathyrellaceae Vilgalys, Moncalvo & Redhead – kruchaweczkowate
  • Pseudoclitocybaceae Vizzini, Consiglio, P.-A. Moreau & P. Alvarado
  • Pterulaceae Corner – piórniczkowate
  • Radulomycetaceae Leal-Dutra, Dentinger & G.W. Griff.
  • Sarcomyxaceae Olariaga, Huhtinen, Læssøe, J.H. Petersen & K. Hansen 2020
  • Schizophyllaceae Quél. – rozszczepkowate
  • Stephanosporaceae Oberw. & E. Horak
  • Strophariaceae Singer & A.H. Sm.– pierścieniakowate
  • Tricholomataceae R. Heim ex Pouzar – gąskowate
  • Tubariaceae Vizzini
  • Typhulaceae Jülich – pałecznicowate
  • oraz rodzaje incertae sedis.

Polskie nazwy na podstawie pracy Władysława Wojewody z 2003 r.[7]

Przypisy

  1. ↑ Index Fungorum, CABI [dostęp 2020-10-17].
  2. ↑ L.M. Underwood, Moulds, mildews, and mushrooms, a guide to the systematic study of the Fungi and Mycetozoa and their literature, New York: H. Holt & co., 1899, s. 94–145, OCLC 951601.
  3. ↑ E.-J. Gilbert, Les Livres du Mycologue. Les Bolets, t. III, Paris: Le François, 1931, s. 254, OCLC 490436586.
  4. ↑ P.B. Matheny, Major clades of Agaricales: a multilocus phylogenetic overview, „Mycologia”, 98(6), 2006, s. 982–995, DOI: 10.3852/mycologia.98.6.982.
  5. ↑ MycoBank, International Mycological Association [dostęp 2013-08-15] (ang.).
  6. ↑ CABI databases [dostęp 2020-10-17].
  7. ↑ Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.

Media użyte na tej stronie

Agaricus campestris garden 050830B.JPG
Autor: Strobilomyces, Licencja: CC BY-SA 3.0
Agaricus campestris in a French garden near Paris. Identification note: Spores 7×4.5 microns.