Pielgrzymka

Pielgrzymi przybywający na Jasną Górę (Pielgrzymka Wrocławska, 2003)

Emblematy pieszych pielgrzymek z Płocka do Skępego z lat 1996-2011

Pielgrzymka – podróż podjęta z pobudek religijnych do miejsc świętych. Motywem podjęcia trudu pielgrzymowania może być chęć zadośćuczynienia za popełnione występki lub też chęć wyrażenia prośby, np. o zdrowie, o pomyślność. Pątnicy pielgrzymują również, ażeby wyrazić wdzięczność, np. za urodzenie dziecka, odzyskanie sprawności fizycznej. Pielgrzymowanie wiąże się też ze składaniem wotum w sanktuarium, do którego się wędrowało, jak to ma np. miejsce w katolicyzmie.

Pielgrzymki mogą być zbiorowe lub indywidualne. Pielgrzymki zbiorowe organizowane są przez instytucje religijne. Indywidualni pątnicy mogą też przyłączać się do większych grup pielgrzymich.

Pielgrzymowanie jako przejaw religijności znany był już w starożytności (Starożytny Egipt, Grecja czy Rzym). Również w kulturach Bliskiego Wschodu istniały tradycyjne dni, w których pielgrzymowano (np. do Jerozolimy w czasach biblijnych na święto Paschy). Tradycja żydowska przejęta została przez chrześcijan, którzy pielgrzymowali już w czasach starożytnych do Ziemi Świętej (por. Anonimus Piacentinus, Egeria), a następnie do sanktuariów europejskich, gdy Palestyna dostała się pod panowanie muzułmańskie w 638. Czasów wczesnego średniowiecza sięga europejska tradycja pielgrzymowania do grobu św. Jakuba Apostoła w Hiszpanii i grobów apostołów Piotra i Pawła w Rzymie.

W zależności od ustaleń organizacyjnych, pielgrzymi otrzymują m.in. kolorowe chusty, certyfikaty uczestnictwa, karty pielgrzyma lub emblematy upamiętniające udział w pielgrzymce.

W niektórych religiach pielgrzymki mają charakter obowiązkowy, np. pielgrzymka do Mekki w islamie.

Badaniem pielgrzymek, jako formy turystyki, zajmują się geografia turyzmu oraz geografia religii.

Sikhijski pielgrzym w Harmandir Sahib (Złota Świątynia) w Amritsar w Indiach.

Pielgrzymki w poszczególnych religiach

Chrześcijaństwo

Początkowo pielgrzymowano przede wszystkim do miejsc związanych z życiem i śmiercią Jezusa. Tradycja pielgrzymowania rozpoczęła się prawdopodobnie około IV wieku. Itinerarium Burdigalense, datowane na rok 333, jest najstarszym zachowanym opisem pielgrzymki. Anonimowy autor wędrował z Bordeaux do dzisiejszej Ziemi Świętej^[1]. Pielgrzymki były pochwalane przez Ojców Kościoła, jak na przykład Hieronim ze Strydonu oraz upowszechnione przez Świętą Helenę, matkę Konstantyna Wielkiego.

Katedra w Santiago de Compostela

Innymi miejscami pielgrzymkowymi we wczesnym chrześcijaństwie był przede wszystkim Rzym oraz miejsca związane z apostołami. Tendencja ta nasiliła się szczególnie po podbojach arabskich, kiedy dotarcie do Ziemi Świętej stało się dużo trudniejsze. Pojawił się wówczas m.in. jeden z najpopularniejszych do dziś ośrodków w Santiago de Compostela, związany z kultem świętego Jakuba.

W Polsce pielgrzymowano przede wszystkim do grobu świętego Wojciecha w Gnieźnie oraz sanktuarium na Świętym Krzyżu^[2]. Ich znaczenie zaczęło jednak spadać po pojawieniu się w kraju obrazu Czarnej Madonny. Dziś najpopularniejszymi celami jest Częstochowa-Jasna Góra, Licheń, Kraków-Łagiewniki oraz Wadowice^[2]. Szczególną rolę w polskim pielgrzymowaniu pełni piesza pielgrzymka na Jasną Górę, odbywająca się co roku latem i gromadząca za każdym razem kilkadziesiąt tysięcy osób.

Ogólnie w Polsce znajduje się 96 ośrodków pielgrzymkowych^[3].

Ważne miejsca pielgrzymkowe chrześcijaństwa

• Na świecie:
  • Asyż
  • Fátima
  • La Salette
  • Le Puy-en-Velay
  • Loreto (Włochy)
  • Lourdes
  • Međugorje
  • Meksyk (miasto) – sanktuarium w Guadelupe
  • Rzym
  • Santiago de Compostela – co roku pieszymi szlakami Camino de Santiago pielgrzymuje ok. 200 tys. osób
  • Ziemia Święta, Jerozolima
  • Montserrat
• W Polsce i na Litwie:
  • Częstochowa-Jasna Góra. Co roku pielgrzymuje tam pieszo ok. 100 tys. osób. (zob. Piesze pielgrzymki na Jasną Górę)
  • Gietrzwałd, jedyne w Polsce miejsce zatwierdzonych przez Kościół objawień Matki Bożej
  • Bazylika na Świętym Krzyżu – pierwsze narodowe sanktuarium w Polsce
  • Czerna
  • Kalwaria Pacławska k. Przemyśla
  • Przeworsk – Sanktuarium Grobu Bożego
  • Kalwaria Wejherowska
  • Wambierzyce, „Śląska Jerozolima”
  • Bardo
  • Kaplica Matki Boskiej Śnieżnej, Międzygórze (województwo dolnośląskie)
  • Krzeszów (województwo dolnośląskie)
  • Góra Świętej Anny
  • Święta Lipka
  • Licheń Stary
  • Łagiewniki
  • Kalwaria Zebrzydowska
  • Piekary Śląskie
  • Sianowo
  • Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Wałbrzychu
  • Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego
  • Rokitno
  • Grabarka
  • kompleks Centrum Opatrzności Bożej – Wotum Narodu w Warszawie – w skład kompleksu wchodzi Panteon Wielkich Polaków, Świątynia Opatrzności Bożej oraz Muzeum Jana Pawła i Prymasa Wyszyńskiego,
  • Leżajsk^[4]
  • Ostra Brama w Wilnie (Litwa)
  • Kalwaria Żmudzka (Litwa)
• W krajach niemieckojęzycznych
  • Altötting
  • Mariazell
  • Telgte

Judaizm

• Ściana Płaczu w Jerozolimie
• Safed w Galilei
• Leżajsk^[5]

Islam

Muzułmanie w Mekce podczas hadżdż

Pielgrzymka do Mekki, zwana hadżdż, stanowi jeden z pięciu filarów islamu i jest obowiązkiem każdego muzułmanina, który jest w stanie ją odbyć pod względem zdrowotnym oraz finansowym (obowiązkowe jest odbycie jej przynajmniej raz w życiu)^[6]. Innym popularnym celem pielgrzymkowym świata muzułmańskiego jest Medyna, w której znajduje się grobowiec Mahometa^[7].

Szyici odbywają pielgrzymki w związku z celebracją Al-Arba’in, święta upamiętniającego śmierć Husajna ibn Alego. Peregrynacja do Karbali w Iraku należy do największych pielgrzymek na świecie. Szacuje się, że bierze w nich udział nawet 40 milionów osób^[8].

Innym popularnym celem pielgrzymek jest irańskie miasto Meszhed, w którym znajduje się sanktuarium wybudowane na miejscu śmierci Imama Rezy, ósmego imama szyizmu. Odwiedza ją nawet 20 milionów pielgrzymów rocznie^[9].

Polscy Tatarzy zamiast do Mekki pielgrzymowali najczęściej do Łowczyc i Sieniawic w województwie nowogródzkim, jednak obyczaj ten ustał, gdy miejscowości te znalazły się poza granicami Polski. Obecnie centrami życia religijnego polskich muzułmanów są Bohoniki i Kruszyniany^[10].

Zobacz też

• Pielgrzym
• Pielgrzymki w chrześcijaństwie
• Pielgrzymki w islamie
• Pielgrzymki w judaizmie
• Pielgrzymki w hinduizmie
• Pielgrzymki w buddyzmie
• Pielgrzymka piesza

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Praca zbiorowa: Artykuł o tym, czym jest pielgrzymowanie. salwatorianie.pl, 1998. [dostęp 2011-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 września 2011)].
• Ks. Grzegorz Ryś: Pielgrzymowanie: modlitwa, turystyka, edukacja. uj.edu.pl, 12 września 2004. [dostęp 2011-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 września 2011)].
• Poradnik pielgrzyma. opoka.org.pl. [dostęp 2011-08-16].
• www.centrumopatrznosci.pl – oficjalna strona Centrum Opatrzności Bożej – Wotum Narodu
• O pielgrzymowaniu do miejsc świętych. pielgrzymek.pl. [dostęp 2011-08-16].