Pierre Curie

Pierre Curie
Ilustracja
Pierre Curie około 1906
Data i miejsce urodzenia

15 maja 1859
Paryż

Data i miejsce śmierci

19 kwietnia 1906
Paryż

Przyczyna śmierci

wypadek drogowy

Miejsce spoczynku

Panteon

Zawód, zajęcie

fizyk

Tytuł naukowy

profesor zwyczajny

Małżeństwo

Maria Skłodowska-Curie

Dzieci

Irène Joliot-Curie
Ève Curie

Faksymile
Dyplom Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, przyznany w grudniu 1903 r. Piotrowi i Marii Curie.

Pierre Curie, pol. Piotr Curie[1], (ur. 15 maja 1859 w Paryżu, zm. 19 kwietnia 1906 tamże)[2]francuski fizyk, wykładowca na Uniwersytecie Paryskim, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1903). Mąż Marii Skłodowskiej-Curie, ojciec Irène Joliot-Curie i Ève Curie.

Życiorys

Młodość

Pierre z żoną, około 1895

Urodził się 15 maja 1859 roku w Paryżu jako syn lekarza, Eugène Curie, oraz jego żony, Sophie-Claire Depouilly. Jego rodzina miała liberalne poglądy, dziadek Pierre'a brał udział w rewolucji lutowej w 1848 roku, a jego ojciec popierał Komunę Paryską[3]. Jako dziecko Curie był nieśmiały, miał również problemy z koncentracją. Z tego powodu nie uczęszczał do szkoły ani liceum. Edukację zapewniali mu rodzice, a następnie nauczyciel, który zaszczepił w nim zainteresowanie matematyką. W wieku 16 lat, w listopadzie 1875 roku, zdał maturę z przedmiotów ścisłych[4]. Miał starszego brata Jacques’a, obaj studiowali fizykę na Sorbonie.

Praca naukowa

Zajmował się badaniem kryształów, rozwinął teorię promieniotwórczości. W roku 1880 (wraz z bratem Jacques’em) odkrył zjawisko piezoelektryczności i wynalazł elektrometr, wykorzystany później w badaniach nad radioaktywnością. W roku 1895 odkrył zjawisko zaniku właściwości magnetycznych przez ferromagnetyki pod wpływem wzrostu temperatury, określił na podstawie doświadczeń temperatury progowe dla różnych materiałów. W roku 1898 wspólnie z żoną odkrył pierwiastki rad i polon. Gdy zaczęto stosować rad do leczenia raka, Pierre Curie przeprowadził na sobie pierwsze doświadczenia. W roku 1903 otrzymał wraz z żoną Nagrodę Nobla z fizyki za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości.

W roku akademickim 1904–1905, został profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Paryskiego na Wydziale Matematyczno-Fizycznym. W 1905 roku został członkiem Francuskiej Akademii Umiejętności[5].

Zginął 19 kwietnia 1906 roku w wypadku drogowym, przejechany przez konny wóz ciężarowy przy ul. Dauphine w Paryżu[6]. W 1995 r. prochy jego i Marii Skłodowskiej-Curie zostały przeniesione do paryskiego Panteonu[7].

Życie prywatne

Gdy miał dwadzieścia lat, zmarła jego bliska przyjaciółka z dzieciństwa. Od tamtej pory aż do poznania Marii Skłodowskiej, Pierre nie angażował się w relacje z innymi kobietami. 25 lipca 1895 roku zawarł małżeństwo ze Skłodowską[5]. Miał z nią dwie córki:

Strona tytułowa rozprawy doktorskiej opublikowanej w 1895 roku.

Upamiętnienie

Dzieła

  • Sur un électromètre astatique pouvant servir comme wattmètre (Na astatycznym elektrometrze, który może być używany jako watomierz), z René Blondlotem, 1889.[10]
  • Balance de précision apériodique et à lecture directe des derniers poids (Na nieokresowej skali precyzyjnej z bezpośrednim odczytem ostatnich odważników), 1889.[11]
  • Sur la symétrie dans les phénomènes physiques, symétrie d'un champ électrique et d'un champ magnétique (O symetrii w zjawiskach fizycznych, symetrii pola elektrycznego i pola magnetycznego), 1894.[12]
  • Propriétés magnétiques des corps à diverses températures (Magnetyczne właściwości ciał w różnych temperaturach), rozprawa doktorska, 1895.
  • Sur une nouvelle substance fortement radioactive contenue dans la pechblende (O nowej silnie radioaktywnej substancji zawartej w blendzie smolistej), z Marią Skłodowską-Curie i Gustavem Bémontem, 1898.[13]
  • Les nouvelles substances radioactives et les rayons qu’elles émettent (Nowe substancje radioaktywne i emitowane przez nie promienie), 1900.[14]
  • Notice sur les travaux scientifiques de Pierre Curie (Ogłoszenie o pracy naukowej Pierre'a Curie), 1902.[15]
  • Sur un appareil pour la détermination des constantes magnétiques (O urządzeniu do wyznaczania stałych magnetycznych), 1904.[16]

Zobacz też

Przypisy

  1. Curie – Wielki słownik ortograficzny PWN, sjp.pwn.pl [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  2. Pierre Curie Biographical. Nobelprize.org. [dostęp 2018-08-19]. (ang.).
  3. Marcin K. Schirmer, Wybitne rody, które tworzyły polską kulturę i naukę, wyd. 1, Warszawa: MUZA, 2017, s. 32.
  4. Curie Pierre, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-08-01].
  5. a b Maria Skłodowska-Curie: Piotr Curie. Warszawa: 1953.
  6. Prof. Curie killed in a Paris street, The New York Times [dostęp 2018-08-10] (ang.).
  7. Marie Curie Enshrined in Pantheon, The New York Times, 21 kwietnia 1995 [dostęp 2018-08-10] (ang.).
  8. Sprawozdanie z pierwszego Walnego Zjazdu Wychodźstwa Polskiego we Francji 17–18 grudnia 1944, Paryż: PKWN we Francji, 1945, s. 122.
  9. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Czterech laureatów pierwszej Polsko-Francuskiej Nagrody Naukowej, 19 listopada 2019 naukawpolsce.pl [dostęp 2021-12-09].
  10. Sur un électromètre astatique pouvant servir comme wattmètre. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).
  11. Balance de précision apériodique et à lecture directe des derniers poids. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).
  12. Sur la symétrie dans les phénomènes physiques, symétrie d'un champ électrique et d'un champ magnétique. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).
  13. Sur une nouvelle substance fortement radio-active contenue dans la pechblende. [dostęp 2020-08-01].
  14. LES NOUVELLES SUBSTANCES RADIOACTIVES ET LES RAYONS QU’ELLES ÉM ETTENT. [dostęp 2020-08-01].
  15. Notice sur les travaux scientifiques de Pierre Curie. [dostęp 2020-08-01].
  16. Sur un appareil pour la détermination des constantes magnétiques. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).

Bibliografia

  • Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 79, ISBN 83-7183-240-0.
  • Wybitne rody, które tworzyły polską kulturę i naukę, Marcin K. Schirmer, Warszawa, 2017, Wydawnictwo MUZA.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

NobelP2.png
Alfred Nobel from public domain photo, in circle. (Photo taken 1896 or earlier).
Curie1895These.jpg
Pierre Curie: Propriétés magnétiques des corps à diverses temperatures (1895). Theses presented to the Faculty of Science in Paris.
Pierre et Marie Curie devant leur maison de Sceaux en 1895.jpg
Pierre and Marie Curie with the bicycles on which, during their early married life, the roamed the roads of France together
Nobel Pierre et Marie Curie 1.jpg
Diploma of Nobel Prize in Physics, awarded in december 1903 to Pierre and Marie Curie. Both shared this distinction with Henri Becquerel, whose name is mentioned on the document.
Pierre Curie signature.svg
Signature of Pierre Curie