Pikardowie

Pikardowie (łac. Pikarti, Picardi) – chrześcijańska grupa religijna z XIV–XV w., działająca w Europie zachodniej i w Czechach.

Aeneas Sylvius Piccolomini^[1] twierdził, że nazwa grupy powstała od miejsca ich pochodzenia, czyli francuskiej Pikardii. Ich doktryna, mówiąca o „wolnym Duchu” sugeruje, że być może mieli związek z grupą religijną „Homines Intelligentiae”, którą Inkwizycja zniszczyła w Brukseli.

Około 1418 roku ok. 40 pikardów z żonami i dziećmi przeniosło się z Europy Zachodniej do Czech^[2], zachęceni powstaniem tam ruchu taborytów, którzy głosili wolność osobistą i religijną oraz „sprawiedliwość na ziemi”.

Doktryna pikardów ukształtowała się pod wpływem Willema van Hildernissema i Gilles'a de Cantera; była zbliżona do dolcynizmu: głosiła bliski koniec świata i „królestwo świętych”, podkreślała, że „prawdziwi chrześcijanie” muszą cierpieć na Ziemi.

Pikardowie szybko zdobyli w Czechach wielu zwolenników, głównie w regionach słabo kontrolowanych przez taborytów, takich jak Žatec, Praga i Pilzno. W lutym 1421 roku kronikarz Vavřinec z Brčovi wskazywał na szerzenie się wiary pikardów wśród taborytów i opisywał jak z Táboru wygnano 200 pikardów, kobiet i mężczyzn^[3].

Jednym z najbardziej znanych czeskich pikardów był Marcin Húska (zwany „Loquis”), który bronił swojej wiary wobec husytów i katolików i starał się osiągnąć kompromis w kwestii eucharystii. Rzecznikiem pikardów był Piotr Kaniš, a znanymi misjonarzami byli: Mikołaj Kowal (zwany Mojżeszem), Adam i Maria.

Jednak niezależność wspólnot pikardyjskich trwała bardzo krótko, bo tylko dwa miesiące, od grudnia 1420 do lutego 1421 roku. Taboryci zarzucali im „rozwiązłość” i propagowanie „wolnej miłości”. Mikołaj z Pelhřimova napisał traktat przeciwko Kanišowi i w kwietniu 1421 Jan Žižka rozpoczął kampanię wojskową przeciwko pikardom. Pięćdziesięciu z nich, w tym Kaniša, husyci spalili na stosach w Klokotach.

Pozostali pikardowie osiedli nad Nežárką^[2] i zorganizowali ruch oporu pod dowództwem Mikołaja Kowala. 20 kwietnia 1421 Žižka pokonał ich w ciężkich walkach i 25 pikardów spalił na stosie, pozostali zginęli podczas egzekucji w Pradze.

21 października 1421, zwolennicy Kaniša, którzy schronili się w lesie koło Bernatic, zostali pokonani i zamordowani, z wyjątkiem jednej osoby, która jako świadek miała opowiedzieć o doktrynie pikardów. Inna grupa pikardów schroniła się w zamku Ostrov, gdzie utrzymywała się z rabowania sąsiednich miejscowości.

Mimo że Martin Húska wyrzekł się uroczyście „herezji” pikardów, Žižka poprzysiągł zemstę jemu i jego przyjacielowi Prokopowi Ślepcowi. Aby uniknąć zamieszek w Pradze, radcy miejscy wysłali obu do Roudnicy, gdzie zginęli w strasznych męczarniach.

W XVIII w. zaczęto błędnie nazywać adamitów pikardami.

Bibliografia

• Raoul Vaneigem, The Movement of the Free Spirit (przekład z jęz. franc.), Nowy Jork, Zone Books, 1994, s. 192-195.

Przypisy