Pirania

Pirania
Pygocentrus piraya[1]
(Cuvier, 1819)
Ilustracja
© Nevit Dilmen, CC BY-SA 3.0
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

kąsaczokształtne

Rodzina

piraniowate

Rodzaj

Pygocentrus

Gatunek

pirania

Synonimy
  • Pygocentrus bidorsalis Kner, 1860
  • Serrasalmo ferox Swainson, 1838
  • Serrasalmo piranha Spix & Agassiz, 1829
  • Serrasalmus piraya Cuvier, 1819

Pirania[2] (Pygocentrus piraya) – gatunek słodkowodnej, drapieżnej ryby kąsaczokształtnej, jeden z największych przedstawicieli rodziny piraniowatych (Serrasalmidae). Jest gatunkiem typowym rodzaju Pygocentrus[3]. Wraz z piranią Natterera zaliczana jest do gatunków bardzo agresywnych i niebezpiecznych, również dla ludzi[4].

Występowanie

Endemit rzeki São Francisco i jej dopływów – we wschodniej Brazylii[5]. W swoim zasięgu jest gatunkiem pospolitym. Często współwystępuje z Serrasalmus brandtii.

Budowa

Widok z przodu

Kształt ciała typowy dla piraniowatych: silnie bocznie ścieśnione, wysokie. Szczęki masywne, dobrze umięśnione i silnie uzębione. Żuchwa gruba, wystająca. Zęby są trójkątne i bardzo ostre – ukryte za grubymi wargami, tak że widać tylko ich wierzchołki[4]. Od pozostałych piranii właściwych odróżnia ją obecność promienistej płetwy tłuszczowej[5]. Ubarwienie zmienne, zwykle ciemne (w innych językach nazywana jest czarną piranią), w partiach brzusznych żółtopomarańczowe lub czerwone. Dymorfizm płciowy nie jest uwidoczniony.

Pirania dorasta przeciętnie do około 35 cm długości standardowej[2][6] i masy około 3 kg[6]. Największy odnotowany osobnik mierzył 51 cm długości i 6 kg masy ciała[7].

Biologia i zachowanie

Pygocentrus piraya jest rybą mięsożerną. Żywi się głównie rybami zdradzającymi oznaki osłabienia, a także krewetkami[8]. W jej diecie można znaleźć jedynie świeże mięso[9]. Piranie tworzą ławice, co było powszechnie uznawane za przystosowanie drapieżnicze. Nowsze badania prowadzone na piranii Natterera sugerują jednak, że jest to również przystosowanie obronne przed takimi drapieżnikami jak kajmany czy delfiny[10].

Swoje ofiary piranie atakują gromadnie. Są wówczas bardzo agresywne. Ciało atakowanego zwierzęcia rozcinają zębami i wyrywają małymi kawałkami. Zjadają także płetwy i łuski ofiar. Sprowokowane zapachem krwi mogą zaatakować ranne, znacznie większe od siebie zwierzę kręgowe – nawet człowieka. Zdarzenia takie miewają miejsce w okolicach gęsto zaludnionych, zwłaszcza w pobliżu osad i ubojni, z których resztki poubojowe wyrzucane są do wody[4].

Ikra składana jest w płytszych partiach wody, w dołku wykopanym w piaszczystym dnie[11]. Samice opiekują się ikrą i świeżo wylęgłym narybkiem[11].

Znaczenie gospodarcze

Gatunek poławiany w rybołówstwie i wędkarstwie jako ryba konsumpcyjna. Prezentowany w akwariach publicznych. W niektórych krajach obowiązuje zakaz importu tej ryby[6]. Piranie powodują straty gospodarcze, wyjadając ryby złowione w sieci i niszcząc przy tym sprzęt rybacki[8].

Piranie we frankfurckim zoo

Przypisy

  1. ↑ Pygocentrus piraya, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b Stanislav Frank: Wielki atlas ryb. Przekład: Henryk Szelęgiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 81.
  3. ↑ W. N. Eschmeyer: Catalog of Fishes electronic version (9 Sep 2013). California Academy of Sciences. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  4. ↑ a b c Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 178. ISBN 83-01-12286-2.
  5. ↑ a b W. L. Fink. Revision of the piranha genus Pygocentrus (Teleostei,Characiformes). „Copeia”. 1993 (3), s. 665-687, 1993. (ang.). 
  6. ↑ a b c Pygocentrus piraya. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 19 października 2013]
  7. ↑ Santos et al. First report of larval Spiroxys sp. (Nematoda, Gnathostomatidae) in three species of carnivorous fish from Três Marias Reservoir, São Francisco River, Brazil. „Pan-American Journal of Aquatic Sciences”. 4 (3), s. 306-311, 2009. 
  8. ↑ a b M. E. de J. Trindade, R. Jucá-Chagas. Diet of two serrasalmin species, Pygocentrus piraya and Serrasalmus brandtii (Teleostei: Characidae), along a stretch of the rio de Contas, Bahia, Brazil. „Neotropical Ichthyology”. 6 (4), s. 645-650, 2008. (ang.). 
  9. ↑ Krwawa walka drapieżników. Kajman kontra pirania, „Świat na dłoni” (12/2018), s. 6-7, ISSN 3200-3723.
  10. ↑ H. Queiroz, A. Magurran. Safety in numbers? Shoaling behaviour of the Amazonian red-bellied piranha. „Biology Letters”. 1 (2), s. 155–157, 2005. DOI: 10.1098/rsbl.2004.0267. (ang.). 
  11. ↑ a b Paweł Czapczyk. Piranie w akwarium. „Zeszyty Akwarystyczne”. 11 (35), s. 11–13, 2012. 

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
London Zoo 00933.jpg
© Nevit Dilmen, CC BY-SA 3.0
The fish Pygocentrus piraya often called the Piraya Piranha or San Francisco Piranha, and sometimes sold as the, Man Eating Piranha is a large, aggressive piranha from the São Francisco River basin in Brazil. Photographed at London Zoo. Location: NW1 4RY
Schwarzerpiranha-01.jpg
Autor: Fotograf/Quelle: Petra Karstedt / www.Tiermotive.de, Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Motiv: Schwarzer Piranha (Pygocentrus piraya)