Pistolet maszynowy Carl Gustaf m/45

Kulsprutepistol m/45

Wersja policyjna Carl Gustav m/45 B
Państwo	Szwecja
Rodzaj	pistolet maszynowy
Historia
Prototypy	1944
Produkcja	1945 – 1964 (Szwecja)
Dane techniczne
Kaliber	9 mm
Nabój	9 mm Parabellum
Magazynek	pudełkowy, 36 nab.
Wymiary
Długość	808 mm (z kolba rozłożona) 550 mm (z kolbą złożoną)
Długość lufy	212 mm
Długość linii celowniczej	360 mm
Masa
broni	3,35 kg (niezaładowanej)
Inne
Szybkostrzelność teoretyczna	600 strz/min

Carl Gustaf m/45 – szwedzki pistolet maszynowy skonstruowany w końcowym okresie II wojny światowej.

Amerykański żołnierz z pistoletem maszynowym m/45

Historia konstrukcji

Przed drugą wojną światową armia szwedzka, podobnie jak większość armii świata, nie miała na uzbrojeniu pistoletu maszynowego. Dopiero w 1937 roku zakupiono małą liczbę pistoletów maszynowych Suomi. Zostały one wyprodukowane w szwedzkich zakładach Husqvarna Vapenfabrik AB i przyjęte do uzbrojenia jako Kulsprutepistol m/37 (Kpist m/37). Suomi w wersji szwedzkiej strzelał przepisowym szwedzkim nabojem pistoletowym 9 × 20 mm SR Browning Long. Po przyjęciu w 1939 roku do uzbrojenia pistoletu m/39 (niemiecki Walther P 38) i naboju 9 x 19 mm Parabellum do uzbrojenia przyjęto pistolet maszynowy m/37-39 (Suomi ze skróconą lufą, kalibru 9 × 19 mm Parabellum).

Zaostrzająca się sytuacja międzynarodowa sprawiła, że postanowiono zakupić większe partie pistoletów maszynowych. Tymczasem wybuchła wojna zimowa i produkowane przez Husqvarne Suomi były wysyłane do Finlandii. Próbowano więc zakupów zagranicznych. Jako pierwsze zakupiono niemieckie MP35 (jako Kpist m/39), ale dostawy tych pistoletów maszynowych zostały szybko wstrzymane przez Niemców. Później zakupiono w USA Thompsony M1928 (Kpist m/40), ale wkrótce dostawy także zostały zatrzymane.

Po zakończeniu wojny zimowej możliwe stały się znowu dostawy pistoletów maszynowych m/37-39, ale coraz bardziej widoczne było, że Suomi jest bronią przestarzałą, drogą i skomplikowaną w produkcji. Kiedy w 1941 roku Finlandia znowu znalazła się w stanie wojny ze Związkiem Radzieckim i ponownie zarezerwowała całą produkcję Husqvarny, podjęto decyzję o rozpoczęciu prac nad nowym pistoletem maszynowym.

Za najlepsze konstrukcje zagraniczne uznano niemieckiego MP40 i angielskiego STENa. Na początku 1943 roku zamówiono po sześć egzemplarzy tych pistoletów maszynowych. Po badaniach uznano, że optymalna konstrukcja będzie łączyła ogólny układ i mechanizm spustowy MP40 z prostotą konstrukcyjną STENa.

W 1944 roku rozpoczęto próby prototypów skonstruowanych w firmach Husqvarna Vapenfabrik AB (HVA czyli Hovea) i Carl Gustaf Stads Gevärfaktori. Pierwsza przedstawiła konstrukcję oznaczoną jako Hovea fm/44, druga Carl Gustaf fm/1944. Po próbach do uzbrojenia przyjęto w 1945 roku konstrukcję zakładów Carl Gustaf która otrzymała oznaczenie Kulsprutepistol m/45.

W następnych latach pistolety maszynowe m/45 zastępowały m/37-39 w uzbrojeniu szwedzkich żołnierzy. Jednocześnie trwało stałe doskonalenie konstrukcji.

Początkowo m/45 był zasilany ze standardowych magazynków czterorzędowych (wprowadzonych do uzbrojenia razem z m/37-39), ale wkrótce uznano je za niepraktyczne i postanowiono wprowadzić nowe magazynki pudełkowe. Nowe magazynki pojawiły się w 1948 roku i wkrótce okazało się, że jeśli nadal magazynek ma służyć za przedni chwyt, należy wzmocnić jego mocowanie. Ponieważ chciano zachować możliwość zasilanie z magazynków czterorzędowych, skonstruowano specjalną prowadnicę montowaną na gnieździe magazynka. Stosowana wraz z magazynkiem pudełkowym zapewniała jego pewne mocowanie. Jeśli do zasilania miały być stosowane szersze magazynki czterorzędowe prowadnicę demontowano (była mocowana przy pomocy drucianej klamry).

W 1955 roku po wycofaniu z uzbrojenia Suomi i magazynków czterorzędowych prowadnicę magazynka zaczęto mocować na stałe, jednocześnie wprowadzono kilka drobnych zmian w budowie broni. Zmodernizowaną konstrukcję oznaczono jako Kpist m/45B. Pojawiła się także wersja posiadająca podstawę bagnetu (Kpist m/45C). Rozpoczęto też produkcję wersji przeznaczonych dla policji – m/45BE i m/45BET.

Po 1964 roku i wprowadzeniu do uzbrojenia karabinu G3 (jako Ak4) produkcję m/45 wstrzymano. Jednocześnie większość pistoletów maszynowych znajdujących się w jednostkach zastępowano karabinami Ak4. Wycofywane z uzbrojenia pistolety maszynowe sprzedawano za granicę. Do pierwszych nabywców należały Chile (głównie wersja m/45BE), Indonezja i Irlandia.

Sporo pistoletów maszynowych m/45 zakupiła CIA, która potrzebowała prostej w obsłudze i taniej broni dla tworzonych w Wietnamie grup samoobrony CIDG. Egzemplarze zakupione przez CIA były używane jako "Swedish K". Amerykanie przebudowali też część z zakupionych kilku tysięcy m/45 na wersję wytłumioną (z integralnym tłumikiem dźwięku). Po zwiększeniu liczby amerykańskich żołnierzy w Wietnamie w 1964 roku rząd szwedzki odmówił sprzedaży następnych partii m/45. Amerykanie początkowo próbowali skopiować szwedzką konstrukcję (S&W Model 76), żeby ostatecznie zastąpić ją pistoletem maszynowym MAC 10.

Tymczasem pojawił się nowy kupiec. Egipt początkowo kupował wycofywane z uzbrojenia m/45, żeby w końcu odkupić od zakładów Carl Gustaf linię produkcyjną pistoletów maszynowych m/45. W połowie lat sześćdziesiątych w Egipcie rozpoczęto produkcję pistoletów maszynowych m/45 pod nazwą Port Said. Po wprowadzeniu do uzbrojenia karabinu AK produkcję Port Saida wstrzymano pod koniec lat 60. W latach 70. opracowano w Egipcie skróconą wersję m/45 oznaczoną jako Akaba. Wersja ta nie była zbyt udana i szybko zaprzestano produkcji.

Obecnie pistolety maszynowe m/45 nadal pozostają na uzbrojeniu jednostek rezerwowych szwedzkiej armii.

Wersje

• m/45 – pierwsza wersja seryjna. Demontowalna prowadnica magazynka.
• m/45B – zmodernizowana wersja ze stałą prowadnicą magazynka.
• m/45C- wersja z zaczepem bagnetu. Poza tym identyczna z m/45B.
• m/45BE – wersja policyjna. Posiada przełącznik rodzaju ognia (ogień pojedynczy – serie). Część egzemplarzy posiada specjalną kolbę umożliwiającą strzelanie policjantowi z założonym hełmem kuloodpornym z przyłbicą.
• m/45BET – policyjny granatnik służący do miotania granatów z gazem łzawiącym. Na końcu lufy nakręcony garłacz. Wersja wyposażona w specjalny celownik ramkowy dostosowany do balistyki granatów.
• Swedish K (wytłumiony) – opracowana w USA wersja wytłumiona przeznaczona dla US Special Forces.
• Port Said – egipska wersja licencyjna identyczna z m/45.
• Akaba – opracowana w Egipcie wersja skrócona. Poza skróceniem kolby broń pozbawiono osłony lufy (muszka znajdowała się na przedniej części komory zamkowej) i zastosowaniem celownika stałego przerzutowego, zastosowano nową kolbę podobną do zastosowanej w M3.

Opis konstrukcji

Pistolet maszynowy m/45 był indywidualną bronią samoczynną. Automatyka była oparta na zasadzie odrzutu swobodnego zamka. Ryglowanie odbywa się masą swobodnego zamka, podpartego sprężyną powrotną. Strzelanie z zamka otwartego seriami. Mechanizm spustowy umożliwia strzelanie tylko ogniem ciągłym. Zasilanie jest z magazynka pudełkowego o pojemności 36 nabojów, rozmieszczonych w szachownicę. Przyrządy celownicze składają się z muszki w osłonie i celownika przerzutowego (nastawy 100, 200 i 300 m). Lufa w osłonie. Kolba metalowa składana na prawy bok broni.

Dane taktyczno-techniczne

Bibliografia

• StanisławS. Kochański StanisławS., Broń strzelecka lat osiemdziesiątych, Warszawa: Bellona, 1991, ISBN 83-11-07784-3, OCLC 233499382 .
• Leszek Erenfeicht, Pistolet maszynowy Carl Gustaf m/45, Strzał 3/2003. ISSN 1644-4906

Linki zewnętrzne

• Pistolet maszynowy Carl Gustaf m/45 w serwisie Modern Firearms