Plastusiowy pamiętnik

Plastusiowy pamiętnik – utwór dla dzieci, autorstwa Marii Kownackiej. Po raz pierwszy był zamieszczony w „Płomyczku” (2 września 1931), a jako książka ukazał się w 1936.

Opowiada o Plastusiu – ludziku z plasteliny – ulepionym przez pierwszoklasistkę Tosię. Narracja jest pierwszoosobowa, z punktu widzenia Plastusia, który spisuje wydarzenia związane z nim, jego przyjaciółmi z piórnika Tosi (m.in. ołówkiem, piórem, scyzorykiem, stalówkami i gumką „Myszką”) oraz samą dziewczynką.

W 1980 na podstawie książki powstał serial animowany w reżyserii Zofii Ołdak, a w 1981 bajka muzyczna, z Ireną Kwiatkowską w roli Plastusia.

Ciąg dalszy przygód Plastusia, o jego pobycie na wsi, u kuzynki Tosi – Hani, opisuje książka Przygody Plastusia (wyd. I, 1957), wydawana niekiedy łącznie z Pamiętnikiem. Obie części są lekturą obowiązkową dla klas pierwszych szkoły podstawowej.

Książce towarzyszą, napisane później, mniej znane kontynuacje: Za żywopłotem, Plastusiowo, Plastusiowa farma, Misio i Plastuś.

Bohaterowie

• Plastuś - ludzik ulepiony z plasteliny. Główny bohater opowiadania,
• Tosia - pierwszoklasistka, która ulepiła Plastusia,
• Zosia - koleżanka z klasy Tosi, siedzi z nią w jednej ławce, pewnego dnia dewastuje jej przybory szkolne,
• Bronek - kolega z klasy Tosi, dokucza jej, miłośnik papierowych samolotów i wielki bałaganiarz,
• Jacuś - młodszy brat Tosi,
• Adrian - nowy kolega z klasy Tosi,
• Walerka - koleżanka z klasy Tosi,
• Joasia - koleżanka z klasy Tosi, pełni z nią dyżur w czasie przerwy,
• Lodzia - koleżanka z klasy Tosi, często odwiedza ją w domu,
• Honoratka - koleżanka z klasy Tosi, siedzi w trzeciej ławce,
• Pani nauczycielka z klasy Tosi,
• Witek - więził przez jakiś czas Plastusia, bałaganiarz i zaczepny chłopiec ze starszej klasy,
• Fikuś - pies Tosi i Jacusia,
• Mruczek - kot Tosi i Jacusia,
• Klarcia - lalka Lodzi,
• Petronela - lalka Tosi,
• Panny z włóczki,
• Przybory szkolne z piórnika Tosi: guma-myszka, ołówek, pióro, stalówki, scyzoryk, pędzelek, kałamarz,
• Przybory do szycia Tosi: igły, naparstek.

Rozdziały

Pomnik Plastusia w Łodzi

• Dlaczego nazywam się Plastuś
• O pamiętniku w czerwonym zeszyciku
• O kleksiku z kałamarza, co na nikogo nie zważa
• Żadna beksa nie pomoże na kleksa
• Wiele krzyku o wycieraczkę w piórniku
• O Tosi, o Bronku i o mysim ogonku
• O moim biednym nosie i o szkaradnej Zosi
• O Zosi niszczycielce historia smutna wielce
• O tym, jak to z porządkiem było, ale dobrze się skończyło
• O farbach i kłopocie wielkimi, czy można pisać pędzelkiem?
• O chińskiej awanturze, o pędzelku i piórze
• Pudełeczko, podnieś wieczko!
• Historia niewesoła wcale, jak do klasy przyszły lale
• O tym, co zrobił Jacek, i o nosie jak placek
• O wyprawie cudnej, na wyspy bezludne
• O kwiatach w szkole i o kaktusie, co kole
• Historia cała o porządku i o strzałach
• O tym, jak kreda wytrzeć tablicy nie da
• Jak się ze mną poznali ci, co w książkach mieszkali
• O tym, jak od Lodzi dostałem samochodzik
• Kogo się pantofel boi o tym, co Fikuś narobił
• Bawimy się w chowanki - same niespodzianki
• O tym, jak każdy spieszy naszą panią ucieszyć
• O wydmuszkach, o placku, o Mruczku, Fikusiu i nieznośnym Jacku
• O dzielnych ratownikach z tosinego piórnika
• O Jacku-bazgrocie, aucie z babcinego kapcia i o piecuchu kocie
• Tosiu, teraz zapamiętasz, jak szanować elementarz?!
• O sreberku, o złocie i o wesołej robocie
• Dobra nowinka - w szkole choinka
• O tym, jak mnie szkaradnie łobuz z choinki kradnie
• O mojej smutnej doli u Witka w niewoli
• O Witku, o zbytu, o oparzeniu i o Tosi ogłoszeniu
• O tym, jak to się staje, że mnie Witek oddaje
• Dużo radości i krzyku, że znowu jestem w piórniku

Bibliografia

• Aleksandra Michałowska: Jubileusz Plastusia – 80 lat z Plastusiem (1931–2011); aneks jubileuszowy. W: Maria Kownacka: Plastusiowy pamiętnik, Przygody Plastusia. Wrocław: Siedmioróg, 2011, s. I-XVI. ISBN 978-83-7568-751-4.
• Plastusiowy pamiętnik / Marja Kownacka. W: Katalog Biblioteki Narodowej [on-line]. bn.org.pl. [dostęp 2012-06-26].