Po’alej Agudat Jisra’el

Poalej Agudas Jisroel in Pojłn

Państwo	II Rzeczpospolita
Data założenia	1922
Ideologia polityczna	ortodoksyjna

Po’alej Agudat Jisra’el

פועלי אגודת ישראל

Państwo	Izrael
Lider	Binjamin Minc, Kalman Kahana, Awraham Werdiger
Data założenia	1933
Ideologia polityczna	ortodoksyjna

Binjamin Minc

Kalman Kahana

Po’alej Agudat Jisra’el (hebr.: פועלי אגודת ישראל, jid.: Poalej Agudas Jisroel, ang.: Poalei Agudat Yisrael, pol.: Robotniczy Związek Izraela) – ortodoksyjna partia robotnicza mniejszości żydowskiej w II Rzeczypospolitej i Palestynie, następnie działająca w Izraelu.

Historia

Polska

Partia założona w 1922 w Łodzi, początkowo jako organizacja afiliowana przy Agudzie, z której pomocy korzystała. Funkcjonowała pod nazwami Poalej Agudas Jisroel in Pojłn oraz Związek Żydowskich Robotników Ortodoksyjnych „Poalej Agudas Jisroel”. Dążyła do poprawy sytuacji żydowskich pracowników poprzez urzeczywistnienie nakazów społecznych zawartych w Torze^[1].

Od 1928 do 1936 partia wydawała tygodnik „Der Jidiszer Arbeter” (później „Der Jidiszer Arbeter-Sztyme”)^[1].

Palestyna

Pierwsza, nieudana, próba założenia oddziału partii w Brytyjskim Mandacie Palestyny miała miejsce w 1925. Ostatecznie ugrupowanie rozpoczęło działalność w 1933, dzięki staraniom – pochodzącego z Polski – Beniamina Minca^[1]. W 1937, podczas III Światowego Kongresu Agudy w Marienbadzie, politycy Po’alej Agudat Jisra’el zapowiedzieli włączenie się w plan budowania państwa żydowskiego oraz zakładanie własnych kibuców. W 1944 członkowie ugrupowania założyli pierwszy – Chafec Chajjim^[1].

W 1946 Minc stanął na czele partii, która wystąpiła ze struktur Agudat Israel, powołując jednocześnie Światowy Związek Po’alej Agudat Jisra’el^[1]. Ugrupowanie zostało członkiem organizacji związkowej Histadrut^[2].

Izrael

W wyborach parlamentarnych w 1949 partia wystartowała wraz z Mizrachi, Ha-Poel ha-Mizrachi, oraz Agudat Israel z koalicyjnej listy Zjednoczonego Frontu Religijnego. W pierwszym Knesecie znalazło się trzech jego przedstawicieli – Binjamin Minc, Kalman Kahana oraz Awraham-Jehuda Goldrat^[3]. Do przyśpieszonych wyborów w 1951 partia stanęła pod własnym szyldem, a mandaty poselskie zdobyli Minc i Kahana^[2]. W 1955 i w 1959 funkcjonował sojusz z Agudat Israel, pod nazwą Religijny Front Tory, a w ławach trzeciego i czwartego Knesetu zasiadali Minc, Kahana oraz Ja’akow Kac^[4]. 17 lipca 1960 Binjamin Minc został ministrem usług pocztowych w siódmym rządzie Dawida Ben Guriona^[5]. 9 sierpnia doszło do zerwania sojuszu z Agudą i do końca kadencji członkowie Po’alej Agudat Jisra’el zasiadali we własnej frakcji^[6]. 30 maja 1961 zmarł Binjamin Minc^[5].

W kolejnych trzech wyborach parlamentarnych ugrupowanie wystartowało pod własnym szyldem. W 1961 i 1965 mandaty poselskie zdobywali Kahana oraz Kac^[2]. Po śmierci Kaca 21 grudnia 1967 jego miejsce w parlamencie zajął Awraham Werdiger^[7]. W wyborach w 1969 partia znów zdobyła dwa miejsca, a mandaty objęli Kahana i Werdiger^[2]. Na wybory w 1973 wskrzeszono Religijny Front Tory. Ugrupowanie zdobyło pięć mandatów, ale z POJ ponownie weszli jedynie Kahana i Werdiger^[4]. 15 marca 1977 doszło do rozłamu w sojuszu^[6], skutkiem czego do majowych wyborów oba ugrupowania poszły oddzielnie, a do dziewiątego Knesetu dostał się tylko Kahana^[2]. Werdiger powrócił jeszcze do Knesetu w 1984 jako jeden z dwóch posłów partii Morasza. Po tym jak Chajjim Drukman opuścił to ugrupowanie na rzecz Mafdalu, przybrało ono nazwę Morasza-Po’alej Agudat Jisra’el^[6].

Zobacz też

Przypisy