Podział administracyjny Polski

Podział administracyjny Polski
(c) Tomasz "odder" Kozlowski, CC-BY-SA-3.0
Województwa
Mapa administracyjna Polski (stan na 1 stycznia 2020 r.) z zaznaczonymi województwami, powiatami, gminami i miastami w gminach miejsko-wiejskich.
LEGENDA:
czarne linie – granice województw
czerwone linie – granice powiatów
zielone linie – granice gmin
szare linie – granice miast w gminach miejsko-wiejskich
Powiaty, stan na 1 stycznia 2020 r.
Gminy
Porównanie podziałów administracyjnych sprzed i po reformie z 1999 r.
Geographylogo.svg
Siedziby władz wojewódzkich (od 1999 roku):
Red pog.svg – Siedziby wojewodów i sejmików wojewódzkich
Black pog.svg – Siedziby wojewodów
Yellow pog.svg – Siedziby sejmików wojewódzkich

Podział terytorialny Polski – zmieniał się wielokrotnie. Od II wojny światowej reformy miały miejsce w latach 1946, 1950, 1957 i 1975. Obecny trójstopniowy podział administracyjny obowiązuje od ostatniej zmiany, wprowadzonej 1 stycznia 1999 r.

Stan na 1 stycznia 2022[1]:

  • jednostki I stopnia – 16 województw
  • jednostki II stopnia – 380 powiatów, w tym:
    • 66 miast na prawach powiatu – gminy o statusie miasta, wykonujące zadania powiatu, potocznie zwane „powiatami grodzkimi”,
    • 314 powiatów – skupiają od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą[a] gmin, potocznie zwane „powiatami ziemskimi”; mogą mieć siedzibę w mieście na prawach powiatu, które nie leży na ich obszarze
  • jednostki III stopnia – 2477 gmin, w tym:

Dane statystyczne

Stan na 1 stycznia 2020 r.

HerbFlagaWojewództwoSiedziba władzPowierz
chnia
w km²
Ludność
(30 VI 2020[2])
Gęstość
zaludn.
na km²
MiastaII stopień adm.Gminy
powiatym. na prawach powiatuogółemmiejskiewiejskiemiejsko-wiejskie
POL województwo dolnośląskie COA.svgPOL województwo dolnośląskie flag.svgdolnośląskieWrocław19 946,702 898 525145,3191264169357856
POL województwo kujawsko-pomorskie COA.svgPOL województwo kujawsko-pomorskie flag.svgkujawsko-pomorskieBydgoszczToruń17 971,342 069 273115,1452194144179235
POL województwo lubelskie COA.svgPOL województwo lubelskie flag.svglubelskieLublin25 122,462 103 34283,72482042132016528
POL województwo lubuskie COA.svgPOL województwo lubuskie flag.svglubuskieGorzów WielkopolskiZielona Góra13 987,931 010 17772,22431228293934
POL województwo łódzkie COA.svgPOL województwo łódzkie 1 flag.svgłódzkieŁódź18 218,952 448 713134,40462131771813128
POL województwo małopolskie COA.svgPOL województwo małopolskie flag.svgmałopolskieKraków15 182,793 413 931224,86621931821412048
POL województwo mazowieckie COA.svgPOL województwo mazowieckie flag.svgmazowieckieWarszawa35 558,475 428 031152,65893753143522554
POL województwo opolskie COA.svgPOL województwo opolskie flag.svgopolskieOpole9 411,87980 771104,21361117133533
POL województwo podkarpackie COA.svgPOL województwo podkarpackie flag.svgpodkarpackieRzeszów17 845,762 125 901119,13512141601610935
POL województwo podlaskie COA.svgPOL województwo podlaskie flag.svgpodlaskieBiałystok20 187,021 176 57658,2840143118137827
POL województwo pomorskie COA.svgPOL województwo pomorskie flag.svgpomorskieGdańsk18 323,682 346 717128,0742164123228120
POL województwo śląskie COA.svgPOL województwo śląskie flag.svgśląskieKatowice12 333,094 508 078365,53711719167499622
POL województwo świętokrzyskie COA.svgPOL województwo świętokrzyskie flag.svgświętokrzyskieKielce11 710,501 230 044105,034413110255839
POL województwo warmińsko-mazurskie COA.svgPOL województwo warmińsko-mazurskie flag.svgwarmińsko-mazurskieOlsztyn24 173,471 420 51458,7650192116166634
POL województwo wielkopolskie COA.svgPOL województwo wielkopolskie flag.svgwielkopolskiePoznań29 826,503 500 361117,361133142261911394
POL województwo zachodniopomorskie COA.svgPOL województwo zachodniopomorskie flag.svgzachodniopomorskieSzczecin22 904,721 693 21973,9266183113114755
Herb Polski.svgFlag of Poland.svgPolskaWarszawa312705,2538 354 173122,659443146624773021533642

Oceny podziału administracyjnego

Bohdan Wyżnikiewicz (Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową) wskazuje, że różnice w wielkości i potencjale województw są znaczne i że wynika to z faktu, że tworzeniu nowych województw towarzyszyły przetargi polityczne w sprawie ich liczby. Przedstawia ponadto, że mniejsze i słabsze ekonomicznie województwa rozwijają się wolniej niż duże i silne ekonomicznie regiony[3].

W 2000 rząd Jerzego Buzka uznał potrzebę rozpoczęcia pilnych działań prowadzących do łączenia się miast na prawach powiatu i powiatów mających siedzibę swych władz w tych miastach, z uwagi na znaczące dysproporcje występujące w zakresie potencjału instytucjonalnego jednostek powiatowych. Analizy rządowe wskazywały na znacząco wyższy potencjał miast na prawach powiatu i szczególnie niski potencjał powiatów pozbawionych większych ośrodków miejskich. Dane wskazują, że powiaty pozbawione dużych miast mają znacząco mniejsze zasoby służące do wypełniania powiatowych zadań publicznych[4].

W 2001 Sejm i Senat zgodnie uznały nowy zasadniczy podział terytorialny państwa za poprawny i spełniający założenia reformy administracji publicznej. Senat wskazał na konieczność wspierania inicjatyw zmierzających do racjonalizacji podziału terytorialnego kraju na powiaty[5]. Sejm stwierdził, że część powiatów jest zbyt słaba ekonomicznie, a przez to mało sprawna i mało efektywna. Analiza potencjału rozwojowego jednostek powiatowych wskazuje na duże zróżnicowanie między miastami na prawach powiatu a powiatami pozbawionymi ośrodków miejskich. Za korzystne dla wykonywania funkcji publicznych Sejm uznał łączenie się miast na prawach powiatu i otaczających je powiatów mających siedziby w tych miastach[6].

Podział administracyjny Polski

Poniższa lista przedstawia podział administracyjny Polski na województwa. Najpierw wymienione jest miasto (lub miasta) wojewódzkie (wytłuszczoną czcionką) oraz pozostałe miasta na prawach powiatu. Dalej wszystkie powiaty wraz z miastami będącymi siedzibą władz powiatu. Podział powiatów na gminy przedstawiono na stronach „Dokładniejsze informacje”.

województwo dolnośląskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa dolnośląskiego.

województwo kujawsko-pomorskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa kujawsko-pomorskiego.

województwo lubelskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubelskiego.

województwo lubuskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubuskiego.

województwo łódzkie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa łódzkiego.

województwo małopolskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa małopolskiego.

województwo mazowieckie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa mazowieckiego.

województwo opolskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa opolskiego.

województwo podkarpackie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podkarpackiego.

województwo podlaskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podlaskiego.

województwo pomorskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa pomorskiego.

województwo śląskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa śląskiego.

województwo świętokrzyskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa świętokrzyskiego.

województwo warmińsko-mazurskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa warmińsko-mazurskiego.

województwo wielkopolskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa wielkopolskiego.

województwo zachodniopomorskie

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa zachodniopomorskiego.

Historyczny podział Polski

Uwagi

  1. Gminy nie zawsze sąsiadują ze sobą bezpośrednio, np. gmina Fabianki w powiecie włocławskim nie posiada granicy z żadną inną gminą w tym powiecie.

Zobacz też

Przypisy

  1. Raport: Liczba jednostek podziału terytorialnego, eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2022-08-13].
  2. Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 30.06.2020), stat.gov.pl, 15 października 2020 [dostęp 2020-12-09].
  3. Bohdan Wyżnikiewicz: Mazowieckie ma silniejszą gospodarkę niż Słowacja i Bułgaria. Biznes.pl, 2012-06-13. [dostęp 2016-11-09].
  4. Zasadniczy, trójstopniowy podział terytorialny państwa. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, 2001-05-31. [dostęp 2012-07-15].
  5. Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 stycznia 2001 w sprawie oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 2, poz. 24).
  6. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 maja 2001 w sprawie oceny funkcjonowania zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 16, poz. 249).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

City locator 14 2.svg
Red city locator; level 4
POL województwo dolnośląskie COA.svg
Herb województwa dolnośląskiego (od 2009)
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Herb Polski.svg
Uproszczony obraz godła Polski; oficjalne godło: Coat of arms of Poland-official.png
POL location map.svg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Location map of Poland
Poland Gmina map Jan 2020.png
Autor: Szmenderowiecki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa przedstawia podział administracyjno-terytorialny Polski na 2477 jednostki administracyjne najniższego rzędu (gminy), wg stanu na 1 stycznia 2020 r. Dane pochodzą z państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju (PRG)
Poland administrative division voivodships powiats gminas towns in urban-rural gminas.png
Autor: Szmenderowiecki, Licencja: CC BY 4.0
Legenda: linia czarna – granice województw

linia czerwona – granica powiatu linia zielona – granica gminy linia szara – granica miasta w gminie miejsko-wiejskiej

Praca własna, granice pochodzą z państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju (PRG).
Yellow pog.svg
Shiny yellow button/marker widget. Used to mark the location on a map.
Black pog.svg
Shiny black button/marker widget.
Polska 49 i 16.PNG
Autor: Mixx321, Licencja: GFDL
Mapa Polski porównująca podział administracyjny z lat 1975-1998 i obowiązujący od 1999 roku.
Polska województwa powiaty.png
Autor: Szmenderowiecki, Licencja: CC BY 4.0
Legenda: linia czarna – granice województw linia czerwona – granice powiatów
Wojewodztwa.svg
(c) Tomasz "odder" Kozlowski, CC-BY-SA-3.0
Województwa w Polsce.
LocationEurope.png
World map depicting Europe.
POL województwo lubelskie COA.svg
herb województwa lubelskiego