Pogwizdów (województwo śląskie)

Artykuł

49°48′11″N 18°36′4″E

- błąd

39 m

WD

49°48'16"N, 18°36'5"E

- błąd

39 m

Odległość

156 m

Pogwizdów
wieś
Ilustracja
Krzyż i budynek OSP w centrum
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

cieszyński

Gmina

Hażlach

Liczba ludności (2021)

3449[1]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

43-418[2]

Tablice rejestracyjne

SCI

SIMC

0052770

Położenie na mapie gminy Hażlach
Mapa konturowa gminy Hażlach, po lewej znajduje się punkt z opisem „Pogwizdów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Pogwizdów”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Pogwizdów”
Ziemia49°48′11″N 18°36′04″E/49,803056 18,601111
Nieoficjalny herb wsi Pogwizdów

Pogwizdów (niem. Pogwisdau) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim,w gminie Hażlach[3][4], w granicach historycznego regionu Śląska Cieszyńskiego, na Wysoczyźnie Kończyckiej, na prawym brzegu Olzy.

W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie bielskim.

Na obszarze 472,79 ha zamieszkana jest przez 3580 mieszkańców (2010)[5], co daje gęstość zaludnienia równą 757,2 os./km².

Integralne części wsi

Integralne części wsi Pogwizdów[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0052787Folwarczekczęść wsi
0052793Łysaczęść wsi

Historia

Zabytkowy kościół parafialny pw. św. Jana Nepomucena

Po raz pierwszy wzmiankowana w 1447 roku[6] jako Pogwyzdow[7].

W 1796 właścicielem Pogwizdowa został w spadku po ojcu Emanuel Traugott baron z rodu Spensów z Booden, który w następnym roku sprzedał miejscowość Komorze Cieszyńskiej[8].

W latach 1848-1849 podczas wielkiego głodu, nazwanego później „Głodne roki” w Pogwizdowie przetrwały tylko dwie rodziny.

W 1900 roku Pogwizdów był samodzielną gminą, obejmującą również Marklowice (obecnie dzielnica Cieszyna) o powierzchni 649 hektarów i liczbie mieszkańców 654 zamieszkałych w 81 budynkach, z tego w samym Pogwizdowie bez Marklowic mieszkało 490 osób w 61 domach. 435 (88,8%) mieszkańców było katolikami a 55 (11,2%) ewangelikami, 485 (99%) polsko-, 4 (0,8%) niemiecko- a 1 (0,2%) czeskojęzycznymi[9]. Wg spisu z 1910 roku Pogwizdów (bez Marklowic) miał już 590 mieszkańców zamieszkałych w 72. budynkach na obszarze 433 hektarów, co dawało gęstość zaludnienia równą 136,3 os./km², z czego 582 było zameldowanych na stałe, 576 (99%) było polsko-, 4 (0,7%) niemiecko- a 2 (0,3%) czeskojęzycznymi, 527 (89,3%) było katolikami, 57 (9,7%) ewangelikami, 2 (0,3%) kalwinistami a 4 (0,7%) wyznawcami judaizmu[10].

W lipcu 1920 roku miejscowość decyzją Rady Ambasadorów znalazła się w granicach Polski. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Pogwizdów”[11].

W latach 80. XX wieku w Pogwizdowie wybudowano duże osiedle mieszkaniowe (49°48′36,20″N 18°35′41,30″E/49,810056 18,594806), które miało się stać bazą mieszkaniową dla powstającej KWK Morcinek w Kaczycach i zakładów Polifarb w Cieszynie-Marklowicach. Poważnie brano pod uwagę wchłonięcie wsi przez miasto. Jednak upadek KWK Morcinek zaprzepaścił inwestycje. Mimo tego, Pogwizdów stał się zapleczem mieszkaniowym dla pobliskiego miasta, co spowodowane jest o wiele tańszymi mieszkaniami i podwójną linią autobusów miejskich kursujących do Cieszyna. Obecnie osiedle to zamieszkuje 1362 osób[5] (38,4% populacji miejscowości).

W latach 1947–1991 stacjonowała tu strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. 16 maja 1991 roku strażnica została przejęta przez Straż Graniczną i funkcjonowała do 31 stycznia 2001 roku, kiedy to została rozformowania.

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia św. Jana Nepomucena).

Turystyka

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajduje się jeden obiekt zabytkowy[12], a jest nim kościół parafialny pw. św. Jana Nepomucena z 1817 roku (nr rej.: 166/60 z 27.02.1960 oraz A-311/78 z 21.04.1978)

Przez miejscowość przechodzi szlak rowerowy czerwony czerwona trasa rowerowa nr 24 (Pętla rowerowa Euroregionu Śląsk Cieszyński).

Transport i komunikacja

Przez Pogwizdów przebiega linia kolejowa nr 90 Zebrzydowice – Cieszyn i znajduje się tu przystanek kolejowy.

Przez wieś kursuje autobus PKS Cieszyn oraz prywatnego przewoźnik LINEA TRANS relacji Cieszyn – Jastrzębie-Zdrój. Do wsi kursują również podmiejskie linie ZGK w Cieszynie nr 30 do osiedla oraz linia 32 dalej do sąsiedniej miejscowości, jaką są Kaczyce.

Przypisy

  1. Dane statystyczne na dzień 31 grudnia 2021 roku. samorzad.gov.pl. [dostęp 2022-03-19].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 947 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. a b GUS. Rejestr TERYT
  5. a b Gmina Hażlach: Sołectwo Pogwizdów. 2010-12-31. [dostęp 2011-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-15)].
  6. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 313. ISBN 978-83-926929-3-5.
  7. Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 143. ISBN 82-00-00622-2.
  8. Karel Müller: Erbovní galerie těšínské šlechty. Galeria herbów szlachty cieszyńskiej. Český Těšín: Regio, 2009, s. 74. ISBN 978-80-904230-1-5. (cz. • pol.)
  9. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.)
  10. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.)
  11. Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 26. ISBN 83-87424-77-3.
  12. https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/SLS-rej.pdf

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Cieszyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Cieszyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 49.95 N
  • S: 49.50 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.03 E
Szlak rowerowy czerwony.svg
Czerwony szlak rowerowy
POL Pogwizdów OSP.JPG
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
OSP Pogwizdów
Kościół św. Jana Nepomucena w Pogwizdowie 1.JPG
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 pl
Pogwizdów, kościół par. p.w. św. Jana Nepomucena, 1808, 1860
POL gmina Hażlach COA.svg
Gmina Hażlach and Hażlach village coat of arms