Pokrój kryształu

Pokrój kryształu – jest to charakterystyczny wygląd zewnętrzny pojedynczego kryształu lub grupy kryształów, uwzględniający wzajemne proporcje, wielkości i wykształcenia określonych jego ścian powstających w czasie jego wzrostu. Cecha jest związana z warunkami krystalizacji w jakich rozwijają się kryształy. W sytuacji, które wzrost może odbywać się w sposób swobodny, uzyskują one pełny rozwój krystalogiczny. Jednak zwykle podczas wzrostu ściany kryształu mogą rozwijać się nierównomiernie, ponieważ narastają z różną szybkością w różnych kierunkach, wówczas ich bryła jest zniekształcona i nie przyjmuje idealnego wyglądu. W kryształach tego samego minerału jedyną wielkością stałą są kąty dwuścienne między analogicznymi ścianami (prawo stałości kątów). Zasada ta została odkryta w 1669 r. przez Nicolasa Steno (zwanego też Nielsem Stensenem).

Jeśli oznaczy się poszczególne wymiary jako a, b i c, można wyróżnić następujące pokroje^[1] :

• izometryczny – a≈b≈c, identyczne lub zbliżone wymiary w trzech kierunkach,
• tabliczkowy – a≠b≠c, różne wymiary w trzech kierunkach:
  • listewkowy – wymiary różne w trzech kierunkach, przy czym jeden wymiar wyraźnie przeważa nad pozostałymi;
• płytkowy – a≈b>c – podobne wymiary w dwóch kierunkach, zaś w trzecim jest wyraźnie mniejszy; pokrój płytkowy dzieli się dalej na:
  • blaszkowy,
  • łuseczkowy;
• wydłużony – a≈b<c, jeden z wymiarów większy od pozostałych, które z kolei dzieli się na:
  • słupkowy – podobne wymiary w dwóch kierunkach, w trzecim zaś wymiar wyraźnie większy od dwóch poprzednich,
  • pozostałe – gdy trzeci wymiar bardzo znacznie przeważa nad pozostałymi:
    • pręcikowy,
    • igiełkowy,
    • włóknisty;
• pokroje o nazwach geometrycznych.

Przykładowe pokroje kryształów

• 

  pokrój płytkowy/ blaszkowy miki

• 

  pokrój włóknisty azbestu

• 

  pokrój pręcikowy antofyllit

• 

  pokrój oktaedryczny fluorytu

• 

  dwudziestoczterościan deltoidowy (kryształ pseudoregularny, izometryczny) leucytu

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Katowice: Videograf II, 2003, s. 352. ISBN 83-7183-174-9.
• Elżbieta Liber-Madziarz: Mineralogia i petrografia. Wrocław: Politechnika Wrocławska, 2002, s. 30-31. ISBN 83-7085-606-3.

• Andrzej Bolewski, Witold Żabiński: Zarys mineralogii. Kraków: Wydawnictwo AGH, 1987.

Zobacz też

• układ krystalograficzny
• skupienia minerałów
• sieć krystaliczna
• komórka elementarna
• zbliźniaczenia