Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna

Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna
Ilustracja
W środku niższy budynek przy ul. Zielnej 37 – pierwsza siedziba Towarzystwa „Cedergren”, dalej wyższy budynek – PAST
Państwo

 Polska

Adres

Warszawa
ul. Zielna 37

Data założenia

1 lipca 1922

Forma prawna

spółka akcyjna

brak współrzędnych
Nieistniejący budynek centrali automatycznej PAST przy pl. Tłomackim 10
Właz studzienki telekomunikacyjnej PAST na placu Grzybowskim w Warszawie

Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna (PAST) – polskie przedsiębiorstwo telekomunikacyjne z siedzibą w Warszawie, utworzone w formie spółki akcyjnej w 1922.

Opis

Mieszana, państwowo-prywatna, spółka powstała w 1922, po wygaśnięciu przedłużonej koncesji szwedzkiego Towarzystwa „Cedergren”. Od pierwszych liter nazwy była nazywana PAST-ą[1]. Siedziba spółki mieściła się w budynku Cedergrenu przy ul. Zielnej 37. Od nazwy spółki pochodzi potoczna nazwa sąsiedniego gmachu centrali telefonicznej, wzniesionej przez Cedergren w latach 1906–1908 przy ul. Zielnej 39.

PAST-a otrzymała koncesję na 25 lat, tj. do 1947[2]. Skarb Państwa i „Cedergren” otrzymały po 3/7 akcji, a 1/7 akcji zostało przeznaczonych do sprzedaży osobom prywatnym (zostały one później także wykupione przez szwedzkiego akcjonariusza)[2].

Spółka działała w Warszawie (sieć wniesiona przez „Cedergren”) oraz we Lwowie, Łodzi, Lublinie, Białymstoku oraz w Zagłębiu Sosnowiecko-Dąbrowskim i Zagłębiu Borysławskim (sieci wniesione przez Skarb Państwa)[2]. W Warszawie, w związku z rosnącym popytem na usługi telefoniczne, stworzyła sieć składającą się z sześciu central automatycznych, zlokalizowanych m.in. przy ul. Zielnej 39, ul. Piusa XI 19, ul. Brzeskiej 24, ul. A. Felińskiego 39 i przy pl. Tłomackiem 10[1][3].

W końcu 1930 liczba abonentów w Warszawie wynosiła 44,2 tys.[4] W 1939 wszystkie warszawskie centrale miały pojemność 90 tys. numerów, a przyłączono do nich ok. 75 tys. abonentów[2]. PAST wybudowała także budynek centrali telefonicznej w Łodzi.

Po kapitulacji miasta we wrześniu 1939, w częściowo zniszczonym mieście do 4 stycznia 1940 było czynnych 1850 aparatów telefonicznych[5]. 1 października 1940 przedsiębiorstwo przeszło pod zarząd Deutsche Post Osten[6]. Zwolniono część pracowników, a z pozostałymi podpisano nowe umowy o pracę na gorszych warunkach[6]. W czasie II wojny światowej centrale telefoniczne PAST w Warszawie zostały zniszczone w 100%, a kablowe sieci telefoniczne – w 70%[7].

Majątek spółki został przejęty przez państwo w 1948[8].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 43. ISBN 978-83-61253-51-8.
  2. ↑ a b c d Henryk Janczewski: Warszawa. Geneza i rozwój inżynierii miejskiej. Warszawa: Arkady, 1971, s. 457.
  3. ↑ Tomasz Pawłowski, Jarosław Zieliński: Żoliborz. Przewodnik historyczny. Warszawa: Rosner & Wspólnicy, 2008, s. 460. ISBN 978-83-60336-27-4.
  4. ↑ Marian Marek Drozdowski: Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 159.
  5. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 256. ISBN 978-83-07-03239-9.
  6. ↑ a b Barbara Ratyńska: Ludność i gospodarka Warszawy i okręgu pod okupacją hitlerowską. Książka i Wiedza, 1982, s. 411.
  7. ↑ Henryk Janczewski: Warszawa. Geneza i rozwój inżynierii miejskiej. Warszawa: Arkady, 1971, s. 458.
  8. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 656. ISBN 83-01-08836-2.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Studzienka PAST Warszawa.jpg
Autor: masti, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Przedwojenna studzienka Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej, Plac Grzybowski, Warszawa
PAST.jpg
Budynek PAST przy ulicy Zielnej.
Gruba Kaśka i ulica Tłomackie przed 1939.jpg
Gruba Kaśka i ulica Tłomackie w Warszawie