Polski indeks biotyczny
Polski indeks biotyczny (BMWP-PL) – wskaźnik jakości wód stosowany do monitoringu rzek w Polsce, zaadaptowany z brytyjskiego indeksu BMWP ((ang.) Biological Monitoring Working Party score). Indeks biotyczny opracowano w celu dostosowania polskich metod biomonitoringu do ujednoliconego systemu stosowanego w Unii Europejskiej. Ramowa dyrektywa wodna Unii Europejskiej wprowadziła nowe podejście do oceny czystości i klasyfikacji wód, kładąc nacisk na ocenę stanu ekologicznego. W konsekwencji wzrosła rola badań biologicznych w monitornigu cieków. Ocena ekologiczna opiera się na zespołach organizmów (fitoplankton, makrofity, fitobentos, makrozoobentos, ryby), które w dyrektywie nazywane są biologicznymi elementami jakości. W polskim indeksie biotycznym uwzględnione są następujące grupy bezkręgowców wodnych[1]:
| Grupa | Takson | Punktacja |
|---|---|---|
| jętki; chruściki; muchówki | Ameletidae; Glossosomatidae, Molannidae, Beraeidae, Odontoceridae, Leptoceridae; Blephariceridae, Thaumaleidae | 10 |
| jętki, widelnice; ważki; chruściki | Behningiidae; Taeniopterygidae; Cordulegastridae; Goeridae, Lepidostomatidae. | 9 |
| skorupiaki; jętki; widelnice; chruściki; muchówki | Astacidae, Oligoneuriidae, Heptageniidae (rodzaje Epeorus, Rhithrogena); Capniidae, Perlidae, Chloroperlidae; Philopotamidae; Athericidae | 8 |
| jętki; widelnice; ważki; chruściki, chrząszcze, pluskwiaki; ślimaki; małże | Siphlonuridae, Leptophlebiidae, Potamanthidae, Ephemerellidae, Ephemeridae, Caenidae; Perlodidae, Leucridae; Calopterygidae, Gomphidae; Rhyacophilidae, Brachycentridae, Sericostomatidae, Limnephilidae; Elmidae; Aphelocheiridae; Viviparidae; Unionidae; Dreissenidae | 7 |
| pijawki; skorupiaki; jętki; widelnice; ważki; chruściki; muchówki; ślimaki | Piscicolidae; Gammaridae, Corophiidae; Baetidae, Heptageniidae (z wyjątkiem rodzajów Epeorus i Rhitrogena); Nemouridae; Platycnemididae, Coenagrionidae; Hydroptilidae, Polycentropodidae; Limoniidae, Simuliidae, Empididae, Neritidae, Bithyniidae | 6 |
| skorupiaki; chruściki; chrząszcze; pluskwiaki; chruściki; muchówki; ślimaki | Cambaridae; Hydropsychidae, Psychomyidae; Dytiscidae, Gyrinidae, Haliplidae, Hydrophilidae; Mesoveliidae, Nepidae, Naucoridae, Notonectidae, Pleidae, Corixidae, Veliidae; Tipulidae; Hydrobiidae | 5 |
| muchówki; ślimaki; małże | Ceratopogonidae; Valvatidae, Planorbidae; Sphaeriidae | 4 |
| pijawki; skorupiaki, wielkoskrzydłe; muchówki; ślimaki | Glossiphoniidae, Hirudinidae, Erpobdellidae; Asellidae; Sialidae; Chironomidae; Ancyllidae, Lymnaeidae, Physidae | 3 |
| skąposzczety; muchówki | Oligochaeta; Culicidae | 2 |
| muchówki | Syrphidae, Psychodidae | 1 |
Polski indeks biotyczny stał się jednym ze wskaźników służących do oceny jakości wód w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód[2]. Wśród proponowanych przez polskich bentologów systemów oceny w tym czasie była kombinacja polskiego indeksu biotycznego i zmodyfikowanego wskaźnika różnorodoności biologicznej Margaleffa[3]. Wartości graniczne dla klas jakości wód wskaźnika BMWP-PL obowiązujące w rozporządzeniu z 2004 r. przedstawia poniższa tabela[2]:
Klasa Wartości BMWP-PL I >100 II 70–99 III 40–69 IV 10–39 V <10
Następnie obowiązujący w polskim systemie ocenie jakości wód wskaźnik stanu zoobentosu rozbudowano, a wskaźnik BMWP-PL stał się jednym ze wskaźników cząstkowych Polskiego Wielometrycznego Wskaźnika Stanu Ekologicznego Rzek (MMI)[4].
Zobacz też
indeks saprobów, klasy czystości wód w Polsce, wskaźniki jakości wód
Przypisy
- ↑ Piotr Klimaszyk, Adam Trawiński: Ocena stanu rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. INDEKS BMWP-PL (pol.). Zakład Ochrony Wód UAM. [dostęp 2010-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód Dz.U. z 2004 r. nr 32, poz. 284
- ↑ Małgorzata Gorzel, Ryszard Kornijów. Biologiczne metody oceny jakości wód rzecznych. „Kosmos”. 2 (263) (53), s. 183–191, 2004. Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika (pol.).
- ↑ Barbara Bis, Artur Mikulec: Typy biocenotyczne rzek Polski: wyznaczenie granic klas za pomocą Polskiego Wielometrycznego Wskaźnika Stanu Ekologicznego Rzek MMI_PL, na podstawie makrobezkręgowców bentosowych (moduł oceny: RIVECO macro). W: Przewodnik do oceny stanu ekologicznego rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. Barbara Bis (red.). Warszawa: Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2012, s. 82–93.