Polskie Stronnictwo Ludowe (1895–1913)

Polskie Stronnictwo Ludowe
Państwo

 Austro-Węgry

Skrót

PSL

Lider

Karol Lewakowski (18951897), Henryk Rewakowicz (18971907), Jan Stapiński (19081913)

Data założenia

28 lipca 1895

Data rozwiązania

grudzień 1913

Ideologia polityczna

agraryzm

Barwy

     zieleń

Tablica upamiętniająca założenie SL w Rzeszowie
Tablica na stulecie PSL w Rzeszowie

Polskie Stronnictwo Ludowe – polska partia polityczna działająca w Galicji. Została założona 28 lipca 1895 roku w Rzeszowie przez m.in. Jakuba Bojkę i Wysłouchów jako Stronnictwo Ludowe (od 27 lutego 1903 pod nazwą „Polskie Stronnictwo Ludowe”). Pozostawało pod znacznym wpływem endecji[1]. Określane jest jako galicyjska partia chłopska.

Charakterystyka programu

Głównymi hasłami programowymi i celami tego ugrupowania politycznego były[2]:

  • odbudowa niepodległego państwa polskiego, w którym zostaną rozwiązane podstawowe problemy wsi,
  • autonomia Galicji,
  • demokratyzacja życia i wybory powszechne oraz wprowadzenie demokratycznej ordynacji wyborczej,
  • rozwój oświaty,
  • równouprawnienie chłopów w życiu politycznym (dążenie do zapewnienia większej ich reprezentacji w instytucjach galicyjskich),
  • dążenie do powiększenia chłopskich gospodarstw (zwłaszcza tych najmniejszych),
  • zwiększenie możliwości awansu społecznego mieszkańców wsi,
  • ułatwienie przejmowanie przez chłopów ziemi z majątków wielkiej własności (tzw. reforma rolna),
  • równouprawnienie Polaków, Ukraińców i Litwinów oraz wolności wyznań.

Partia miała swoich przedstawicieli w Sejmie Krajowym oraz w austriackim parlamencie. W 1911 z PSL wystąpiła grupa działaczy na czele z Janem Dąbskim i Bolesławem Wysłouchem i powołała w lutym 1912 ugrupowanie PSL – Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców[2]. W 1913 w miejsce PSL powstały PSL „Piast” (którego prezesem został Jakub Bojko) i PSL „Lewica” (prezes – Jan Stapiński)[3].

Działacze

Prezesi

Poparcie w wyborach

Rada Państwa

WyboryLiczba mandatówZmiana
1897
3/425
Increase2.svg 4
1901
4/425
Increase2.svg 1
1907
16/516
Increase2.svg 12
1911
24/516
Increase2.svg 8

Przypisy

  1. A. Wójcik, Ludowcy wśród innych ruchów politycznych na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Sojusznicy i przeciwnicy ruchu ludowego 1895-1995, red. J. Jachymek, Lublin 1996, s. 15.
  2. a b Historia. Encyklopedia szkolna WSiP, red. A. Friszke, E.C. Król, wyd. 4 zm. i popr., Warszawa 2004, s. 669.
  3. K. Groniowski, J. Skowronek, Historia Polski 1795-1914, wyd. 3 popr. i uzup., Warszawa 1987, s. 317.

Bibliografia

  • S. Kieniewicz, Historia Polski 1795-1918, Wyd. 9, Warszawa 1997, s. 391, 457.

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Increase2.svg
Icon representing an increase, consisting of a green-colored, up-pointing triangle.
Sokół Building in Rzeszów (2022), plaque to SL.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek przy ul. Sokoła 9 w Rzeszowie
Sokół Building in Rzeszów (2022), plaque to Wincenty Witos.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek przy ul. Sokoła 9 w Rzeszowie
Flag of Austria-Hungary (1867-1918).svg
Flag of the Austro-Hungarian Monarchy (1867-1918)