Polskie odbiorniki radiowe

Polski odbiornik Marconi 4-LS/I z 1929 r.

Odbiornik Detefon opracowany w 1929 r.

Szarotka – pierwszy, polski „przenośny” (turystyczny) odbiornik radiowy lampowy, produkowany w latach pięćdziesiątych XX w. w Zakładach Radiowych im. Marcina Kasprzaka w Warszawie na licencji austriackiego Siemensa (model Grazietta)

Odbiorniki radiowe rozpoczęto produkować w Polsce w latach 20. XX wieku, równocześnie z powstaniem radiofonii w Europie. Odbiornik radiowy był dla większości mieszkańców Polski pierwszym urządzeniem elektronicznym w domu, a dla wielu był przez kilkadziesiąt lat jedynym urządzeniem elektronicznym.

Polskie odbiorniki przedwojenne

W Polsce produkcję jako pierwsza rozpoczęła firma PZR (Polskie Zakłady Radiotechniczne) i zaraz potem PTR (Polskie Towarzystwo Radiotechniczne), które jako pierwsze uruchomiło w Polsce publiczną radiostację. Najpopularniejszą i najbardziej znaną firmą produkującą przed wojną odbiorniki w kraju był wileński Elektrit, oprócz tego działało kilku dużych polskich producentów – m.in.:

• Capello w Wełnowcu,
• Kenotron w Warszawie,
• Deblessefon w Katowicach,
• Natawis w Warszawie,
• PWŁ (Państwowa Wytwórnia Łączności) w Warszawie

i ponad stu mniejszych producentów.

W Warszawie miały swoje siedziby polskie filie firm międzynarodowych: Philipsa, Telefunkena i Marconi. Philips oprócz odbiorników pod własną marką produkował też radia pod marką Kosmos Radio i Korona Radio.

Przykładowe konstrukcje:

• Detefon – kryształkowy – najprostszy odbiornik
• Elektrit Superior – reakcyjny – prosty odbiornik lampowy
• Elektrit Opera – superheterodyna – luksusowy odbiornik lampowy

Polskie odbiorniki powojenne

Zniszczony i zdezorganizowany podczas II wojny światowej polski przemysł radiotechniczny rozpoczynał swoją historię od nowa w roku 1947. Produkcja odbiorników powojennych odbywała się głównie w trzech fabrykach: Diora, Eltra i ZRK. Wysokiej klasy odbiorniki produkowane były w zakładach Radmor.

Radioodbiornik był do końca lat 70. XX w. produkowany głównie jako samodzielne urządzenie, niekiedy z dodanym, wbudowanym gramofonem. Później występował głównie jako element składowy zestawów elektroakustycznych, zawierających magnetofon i odtwarzacz płyt CD. Wraz z początkiem lat 90. XX w. kolejne przedsiębiorstwa produkujące odbiorniki radiowe ulegały likwidacji lub zmieniały profil produkcji. Swoją działalność na skutek bankructwa zakończyły kolejno: Zakłady Radiowe im. Marcina Kasprzaka, Łódzkie Zakłady Radiowe Fonica oraz Zakłady Radiowe Diora. Zakłady Radiowe Eltra zostały przejęte przez prywatną firmę i rozpoczęły produkcję osprzętu elektroinstalacyjnego. Zakłady Radiowe Radmor skupiły się na produkcji specjalistycznej dla wojska. Jako ostatnie (w 2001 roku) zlikwidowane zostały Zakłady Radiowe Diora i datę tę można uznać za ostateczny koniec masowej produkcji odbiorników radiowych projektowanych w Polsce. Ostatnim odbiornikiem radiowym w ofercie ZR Diora był amplituner AWS 704 Concert oraz tunery radiowe typu AS 502, AS 702 oraz AS 506 będące elementami zestawów wieżowych SSL 500 oraz SSL 700.

Zobacz też

• radioodbiornik
• historia radiofonii w Polsce

Linki zewnętrzne

• Historia radia w Polsce: Muzeum. [dostęp 2016-10-24].
• Stara radiofonia i radiotechnika. oldradio.pl. [dostęp 2016-10-24].