Pomarańczowiec błyszczący

Pomarańczowiec błyszczący

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	Pycnoporellaceae
Rodzaj	pomarańczowiec
Gatunek	pomarańczowiec błyszczący
Nazwa systematyczna
Pycnoporellus fulgens (Fr.) Donk Persoonia 6(2): 216 (1971)

Hymenofor

Pomarańczowiec błyszczący (Pycnoporellus fulgens (Fr.) Donk) – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pycnoporellus, Pycnoporellaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1852 r. Elias Fries nadając mu nazwę Hydnum fulgens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w roku 1971 r. Marinus Anton Donk, przenosząc go do rodzaju Pycnoporellus^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 1999 r., wcześniej Stanisław Domański opisywał ten gatunek pod nazwą oranżowiec pomarańczowy, a Franciszek Błoński jako hubę litewską^[3].

Morfologia

Pokrój

Huba o jednorocznym owocniku, który przyrasta bokiem do podłoża, czasami jest rozpostarto-odgięty^[4].

Owocnik

Owocniki występują pojedynczo lub w grupach po kilka sztuk, często ułożone są dachówkowato nad sobą. Pojedynczy owocnik ma kształt półkolisty, wachlarzowaty lub konsolowaty, szerokość do 10 cm i grubość do 3 cm. Jego nasada często jest zwężona. Powierzchnia nierówna, pofałdowana i promieniście pomarszczona. Młode okazy są filcowate i szorstkie, starsze nagie i zazwyczaj matowe. Barwa pomarańczowa lub ceglastoczerwona^[4].

Miąższ

U młodych okazów gąbczasty i soczysty, u starszych włóknisty. Po wysuszeniu staje się lekki, korkowaty i kruchy, zmienia też barwę na morelowopomarańczową. Pod działaniem KOH ciemnieje i staje się malinowy^[4].

Hymenofor

Rurkowy, złożony z jednej warstwy rurek o długości 3–5 mm. Wewnętrzne ściany rurek często pokrywa biały nalot. Pory rurek kanciaste o nieregularnym lub labiryntowatym kształcie. Mają średnicę od 0,4 do 1 mm. U młodych okazów pory są pomarańczowoceglaste, u starszych płowe, kruche, porozrywane i ząbkowane. Smak kwaskowaty, cierpki, zapach nieprzyjemny^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki o rozmiarze (5,0–) 5,9–10,0 (–15,0) × (2,5–) 2,9–4,0 (–4,5) μm, wąsko elipsoidalne, o zaostrzonej podstawie, gładkie, bardzo cienkościenne, bezbarwne, nieamyloidalne, w KOH wybarwiają się na lekko różowy kolor. Łysinka na zarodniku (apiculus) ma średnicę 0,8 × 0,8  μm. Zarodniki cechuje wyjątkowo duża różnica rozmiarów, nawet gdy pochodzą z tego samego okazu. Podstawki o rozmiarach 20–30 × 4,5–5,5 μm. Są wąsko zgrubiałe, z długimi (3,5–7 μm) sterygmami. Najczęściej występują 4 sterygmy na jednej podstawce, ale dość często zdarzają się dwie, dużo rzadziej 1 lub 3. Występują podobne do podstawek bazydiole, rzadko jednak przekraczające 20 μm długości. Cystydiole z rzadka, rozrzucone w hymenium mają rozmiar (27–) 35–50 × 3–5,5 μm, zaokrąglone końce, są bezbarwne, cienkościenne, wystają ponad hymenium 25–30 μm. Występują głównie w pobliżu dna rurek. wyrastając z subhymenium. Elementy budujące hymenium tworzą dość gęstą palisadę. Subhymenium ma grubość 6–10 μm. Zbudowane jest z cienkościennych i silnie rozgałęzionych strzępek o szerokości 3–8 μm i nie jest wyraźnie odgraniczone od hymenium^[5].

System strzępkowy monomityczny. Strzępki generatywne o równej szerokości, proste, z przegrodami, średnio rozgałęzione. Grubość ich ścianek jest bardzo różna w różnych częściach owocnika, zależna też od jego wieku^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje na półkuli północnej^[6]. W Polsce jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który w najbliższej przyszłości przejdzie do kategorii narażonych na wymarcie, jeśli nie przestaną działać czynniki zagrożenia^[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Norwegii, Finlandii^[3].

W Polsce spotykany jest w lasach iglastych lub mieszanych. Rozwija się na martwym drewnie szczególnie jodeł i świerków. Tylko sporadycznie obserwowano jego występowanie na drzewach liściastych, w szczególności na brzozach i topolach^[3]. Bardzo często rośnie na drewnie wcześniej zaatakowanym i zepsutym przez pniarka obrzeżonego. Preferuje stare, gęste, wilgotne lasy świerkowe lub świerkowe-mieszane^[5].

Znaczenie

Grzyb niejadalny. Jest saprotrofem powodującym brunatną zgniliznę drewna^[4].

Gatunki podobne

• gęstoporek cynobrowy (Pycnoporus cinnabarinus). Ma podobny kolor, ale różni się konsystencją miąższu oraz porami – są drobniejsze i regularne^[5].
• gąbkowiec północny (Climacocystis borealis). Jego miąższ zawsze jest elastyczny, miękki i ma przyjemny zapach^[8].

Przypisy