Pomnik Lotnika w Warszawie

Pomnik Lotnika
w Warszawie
	; Pomnik Lotnika
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Miejsce	skrzyżowanie ulicy Żwirki i Wigury z ulicą Wawelską
Typ pomnika	posąg na cokole
Projektant	Edward Wittig
Całkowita wysokość	15 m
Data odsłonięcia	11 listopada 1932; 9 września 1967
Data likwidacji	1944 (plac Unii Lubelskiej)
	Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Pomnik Lotnika
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pomnik Lotnika
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Pomnik Lotnika
	52°12′58,78″N 20°59′17,99″E/52,216328 20,988331

Pomnik Lotnika – monument upamiętniający polskich lotników znajdujący się na rondzie u zbiegu ulic Żwirki i Wigury, Wawelskiej i Raszyńskiej. Jest rekonstrukcją zniszczonego w 1944 pomnika z placu Unii Lubelskiej.

Rzeźba przedstawia postać pilota wspartego o śmigło.

Historia

Pierwszy pomnik (1932–1944)

Rzeźbę zaprojektował w 1923 Edward Wittig (artyście pozował major Leonard Zbigniew Lepszy)^[1]. Model pomnika był prezentowany w 1929 na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Odsłonięcia dokonano 11 listopada 1932 na placu Unii Lubelskiej (na skraju Pola Mokotowskiego, gdzie wówczas znajdowało się warszawskie lotnisko). Monument był zwrócony frontem w kierunku wylotu alei Szucha. Autorem granitowego cokołu oraz otoczenia pomnika był Antoni Jawornicki. Odlew figury lotnika wykonano w warszawskich Zakładach Metalurgicznych L. Kranca i T. Łempickiego^[2].

Budowa pomnika została sfinansowana ze składek społecznych oraz wpływów z imprez lotniczych. Pomnik był jednym z pierwszych w Europie monumentów poświęconych lotnictwu.

W 1942 na cokole pojawiły się kotwice Polski Walczącej wykonane przez Jana Guta i Jana Bytnara „Rudego” za pomocą specjalnie skonstruowanego przez „Rudego” tzw. wiecznego pióra. Po wojnie dwa kamienne bloki z cokołu, w tym ten ze śladem kotwicy, zostały przeniesione pod budynek Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, a w 1981 pod Muzeum Woli^[3].

W 1944 pomnik został zniszczony przez Niemców podczas planowego wyburzania miasta po upadku powstania warszawskiego. Fragmenty rzeźby odnaleziono po wojnie na terenie wolskich zakładów Lilpop, Rau i Loewenstein^[4].

Szczątki oryginalnego cokołu pomnika Lotnika zostały porzucone w parku im. 13 września 1944 (od 2005 park im. płk. Jana Szypowskiego „Leśnika”) przy ulicy Kwatery Głównej na Grochowie^[5]. Fragment cokołu został również wykorzystany do budowy pomnika Pamięci Pilotów RAF na Woli^[6] oraz pomnika Grenadierów przy ulicy Grenadierów na Grochowie.

Rekonstrukcja (1967)

Zniszczony monument został wiernie zrekonstruowany przez Alfreda Jesiona na podstawie zachowanych materiałów Wittiga. Brązowy, 6-metrowy odlew o wadze 5 ton wykonały Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych. Na frontowej ścianie 9-metrowego cokołu z jasnoszarego granitu śląskiego znajduje się wyrzeźbiona szachownica lotnicza. Lotnik jest zwrócony w kierunku ul. Żwirki i Wigury

Odsłonięcia zrekonstruowanego monumentu dokonano 9 września 1967 u wylotu reprezentacyjnej alei prowadzącej od portu lotniczego Warszawa-Okęcie. Tego dnia pod pomnikiem odbyła się również uroczysta promocja oficerów szkół lotniczych, a następnie parada powietrzna i defilada wojskowa^[7].

Zobacz też

Galeria

Monument w swojej pierwszej lokalizacji na placu Unii Lubelskiej
Zbliżenie pomnika, widok w kierunku
ul. Puławskiej
„Kotwica” – znak Polski Walczącej namalowany w 1942 na cokole pomnika przez Jana Bytnara
Fragment cokołu pomnika ustawiony w parku im. płk. Jana Szypowskiego „Leśnika”

Przypisy

↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 1990, s. 47.
↑ Małgorzata Dubrowska, Andrzej Sołtan: Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku. Od Norblina do Łopieńskich. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999, s. 143. ISBN 83-7181-084-9.
↑ Barbara Wachowicz: Rudy, Alek, Zośka. Gawęda o bohaterach „Kamieni na szaniec”. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2007, s. 264–265. ISBN 978-83-7399-219-1.
↑ Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 664
↑ Sławomir Kasjaniuk: Pomnik Lotnika - Warszawa. lotniczapolska.pl, 7 sierpnia 2008. [dostęp 2009-05-13].
↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2003, s. 88.
↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 1990, s. 49.

Linki zewnętrzne

Pomnik Lotnika w portalu sztuka.net

[1] Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 1990, s. 47.

[2] Małgorzata Dubrowska, Andrzej Sołtan: Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku. Od Norblina do Łopieńskich. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999, s. 143. ISBN 83-7181-084-9.

[3] Barbara Wachowicz: Rudy, Alek, Zośka. Gawęda o bohaterach „Kamieni na szaniec”. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2007, s. 264–265. ISBN 978-83-7399-219-1.

[4] Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 664

[5] Sławomir Kasjaniuk: Pomnik Lotnika - Warszawa. lotniczapolska.pl, 7 sierpnia 2008. [dostęp 2009-05-13].

[6] Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2003, s. 88.

[7] Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 1990, s. 49.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne