Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich

Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich
Ilustracja
w tle budynek D1 Politechniki Wrocławskiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Miejsce

Plac Grunwaldzki, Skwer profesora Kazimierza Idaszewskiego

Projektant

Borys Michałowski

Fundator

Międzyuczelniany Komitet Uczczenia Pamięci Lwowskich Pracowników Nauki

Data budowy

1964

Data odsłonięcia

3.10.1964

Ważniejsze przebudowy

1981

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich”
Ziemia51°06′36″N 17°03′27″E/51,110000 17,057500

Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskichpomnik położony na skwerze profesora Kazimierza Idaszewskiego, przy placu Grunwaldzkim we Wrocławiu[1][2][3][4][5][6][7][8], w otoczeniu kompleksu budynków Politechniki Wrocławskiej[1][6][9][10] (pomiędzy budynkami D1 i D2[7]). Upamiętnia mord profesorów lwowskich dokonany po rozpoczęciu okupacji Lwowa przez III Rzeszę 4 lipca 1941 roku oraz 11 i 26 lipca 1941 roku[1][2][3][5][6][7][11] (zabito wówczas 25 pracowników naukowych lwowskich szkół wyższych oraz 19 członków ich rodzin[1]).

Autorem pomnika jest Borys Michałowski[1][4][12][13][14], wrocławski rzeźbiarz i profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych[12][13], a jego dzieło zaliczane jest do ważniejszych przykładów współczesnych rzeźb[14].

Pomnik przedstawia dwie stylizowane postacie osób w pełnej ekspresji scenie rozstrzelania. Ta część pomnika wykonana jest z masy ceramicznej i umieszczona na postumencie. Cokół obłożony jest marmurowymi płytkami. Tu umieszczono napis[1]:

NASZ LOS PRZESTROGĄ.

Inicjatorem budowy pomnika i upamiętnienia zamordowanych naukowców lwowskich było początkowo środowisko naukowe i uczelniane Wrocławia[2][3][12], a także uczelni z Gliwic, później z całej Polski[12]. Utworzono w 1954 roku Międzyuczelniany Komitet Uczczenia Pamięci Lwowskich Pracowników Nauki, który podjął odpowiednie działania, w celu zdobycia funduszy i budowę pomnika[12]. Budowa tego pomnika we Wrocławiu wiązała się z przejęciem przez miasto schedy uczelni lwowskich[1], a także niemożnością postawienia takiego pomnika we Lwowie, co udało się dopiero 3 lipca 2011 roku.

Odsłonięcie pomnika nastąpiło 3 października 1964 roku, podczas inauguracji roku akademickiego wrocławskich uczelni wyższych. Uroczyste przemówienie wygłosił wówczas Stanisław Kulczyński – ówczesny zastępca przewodniczącego Rady Państwa i pierwszy powojenny rektor Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej[2][3][7][12].

Przed ostatecznym wyborem miejsca, w którym ustawiono pomnik, wykonano model pomnika w skali 1:1, który był ustawiany w plenerze celem optymalnego doboru miejsca ustawienia gotowego monumentu[10]. Początkowo wskutek nakazu ówczesnych władz PRL istniał na pomniku napis, że został on wystawiony ku czci wszystkich polskich naukowców zabitych i zmarłych w czasie okupacji hitlerowskiej[12]. W 1981 roku zamontowano dodatkowo tablicę, ufundowaną przez senaty szkól akademickich Wrocławia, z inskrypcją zawierającą między innymi nazwiska pomordowanych profesorów[1][12].

Przypisy

  1. a b c d e f g h Encyklopedia Wrocławia, Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich Szkół Akademickich, s. 702
  2. a b c d Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich (pol.). wroclaw.hydral.com.pl – Wratislaviae Amici. [dostęp 2012-02-23].
  3. a b c d Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich (pol.). fotopolska.eu – Foto Polska. [dostęp 2012-02-23].
  4. a b Pomniki po 1945 (pol.). www.wroclaw.pl – strona miasta Wrocław. s. 11. [dostęp 2012-02-23].
  5. a b Roman Mierzecki: Ludobójstwo – Zamordowani polscy profesorowie lwowscy i ich rodziny (pol.). W: Wystawa ludobójstwa dokonanego na Polakach przez OUN-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich II RP 1939-1947 [on-line]. www.stowarzyszenieuozun.wroclaw.pl – Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów we Wrocławiu. [dostęp 2012-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-29)].
  6. a b c Wrocław - Pomnik pomordowanych profesorów lwowskich szkół akademickich (pol.). www.dpjw.org – Polsko-Niemiecka współpraca młodzieży. [dostęp 2012-02-23].
  7. a b c d Olga Mikołajczyk: Pomnik Rozstrzelanych Profesorów Lwowskich (pol.). www.matematyka.wroc.pl – Wrocławski Portal Matematyczny. [dostęp 2012-02-23].
  8. Wrocław i Lwów składa hołd pomordowanym profesorom (pol.). wroclaw.gazeta.pl – Gazeta Wrocław, 01.07.2011. [dostęp 2012-02-23].
  9. Prezydenci Polski i Niemiec złożyli kwiaty pod pomnikiem Pomordowanych Profesorów Lwowskich (pol.). wpolityce.pl – codzienni ważne informacje ze świata polityki. [dostęp 2012-02-23].
  10. a b Agata Gabiś: Pomnik to nie tylko rzeźba, ale i kontekst (pol.). hipermiasto.pl – Hipermiasto, 04-03-2010. [dostęp 2012-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-31)].
  11. Tragiczna mierć profesorów lwowskich (pol.). www.lwow.com.pl – Mój Lwów. [dostęp 2012-02-23].
  12. a b c d e f g h Roman Mierzecki: Budowa wrocławskiego pomnika w latach 1956-1964 ku czci polskich profesorów zamordowanych we Lwowie w 1941 roku (pol.). www.lwow.com.pl – Mój Lwów, 2007. [dostęp 2012-02-23].
  13. a b Encyklopedia Wrocławia, Michałowski Borys, s. 529
  14. a b Encyklopedia Wrocławia, Rzeźba, s. 766-769

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wrocław location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Wrocławia, Polska
Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
Legenda pomnik.svg
Symbol pomnika do legendy mapy
Wroclaw-pomnikLwowskichProfesorow.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Stako (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stanislaw Kosiedowski, May 2005