Pomnik ofiar mordu katyńskiego w Osowcu-Twierdzy

Pomnik ofiar mordu katyńskiego
w Osowcu-Twierdzy

Monument – pomnik ofiar mordu katyńskiego
Państwo	Polska
Miejscowość	Osowiec-Twierdza
Typ pomnika	monument oraz pomnik przyrody
Fundator	kadra i pracownicy wojska garnizonu
Całkowita wysokość	ok. 1,7 m
Data budowy	2010
Data odsłonięcia	16 kwietnia 2010
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pomnik ofiar mordu katyńskiego w Osowcu-Twierdzy
53°28′22,00″N 22°39′47,75″E/53,472778 22,663264

Pomnik ofiar mordu katyńskiego w Osowcu-Twierdzy – kompozycja tworząca jedną całość architektoniczną w formie pomnika, powstała z połączenia monumentu oraz z zielonego pomnika przyrody upamiętniającego 70 rocznicę zbrodni katyńskiej na obywatelach polskich – jeńcach wojennych osadzonych w specjalnych obozach jenieckich NKWD w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. W skład tej grupy wchodzili m.in. zarówno oficerowie Wojska Polskiego – w tym pochodzący z rezerwy^[1], jak również oficerowie i podoficerowie Korpusu Ochrony Pogranicza (zgrupowani w obozie w Ostaszkowie).

Uroczystości odsłonięcia pomnika

W dniu 16 kwietnia 2010 r., w ramach obchodów 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, na terenie Fortu I (Centralnego) Twierdzy Osowiec należącym do Jednostki Wojskowej dokonano odsłonięcia „Pomnika ofiar mordu katyńskiego”. Uroczystą polową mszę św. koncelebrował ks. abp senior archidiecezji białostockiej Stanisław Szymecki w asyście ks. prał. ppłk Jana Wołyńca z Olsztyna oraz ks. kan. ppłk Jana Szklanko kapelana, proboszcza parafii Matki Boskiej Anielskiej w Downarach, do której należy miejscowość Osowiec-Twierdza.

Wojskowa msza polowa

Liturgia sprawowana była w intencji tych, którzy oddali swoje życie 70 lat temu oraz tych, którzy zginęli pod Smoleńskiem w dniu 10 kwietnia 2010 r. Uroczystości upamiętniające te wydarzenia odbyły się zgodnie z ceremoniałem wojskowym. Wartę honorową przy pomniku pełnili żołnierze zawodowi w asyście Grupy Rekonstrukcyjnej CSPodof. KOP-u.
Udział w uroczystościach wzięli przedstawiciele: MON-u – Inspektoratu Wsparcia SZ, 9 i 11 RBM, Straży Granicznej, organizacji kombatanckich, władz województwa podlaskiego, powiatu monieckiego i gminy Goniądz, Biebrzańskiego Parku Narodowego, mieszkańcy Osowca, harcerze i młodzież szkolna. Podczas uroczystości okolicznościowe przemówienie w imieniu władz państwowych wygłosił Wicewojewoda podlaski Wojciech Dzierzgowski, który powiedział^[2];

Nieobecni

W uroczystościach mieli wziąć udział zaproszeni goście: biskup polowy WP gen. dywizji Tadeusz Płoski, prawosławny ordynariusz WP gen. brygady Miron Chodakowski i szef sztabu generalnego WP gen. Franciszek Gągor – nie przybyli, zginęli w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem^[3][4]. Nie przybył ks abp metropolita białostocki Edward Ozorowski – przewodniczył mszy żałobnej za zmarłego tragicznie ostatniego Prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego.

Pomnik – Monument

Idea budowy pomnika

Z inicjatywy dowódcy garnizonu mjr Bogdana Oźlańskiego oraz żołnierzy i pracowników wojska Składu Osowiec wchodzącego w skład 11 RBM^[5], przy współudziale burmistrza Goniądza oraz Osowieckiego Towarzystwa Fortyfikacyjnego podjęto decyzję o upamiętnieniu 70 rocznicy zbrodni stalinowskiej dokonanej na polskich żołnierzach, którzy zostali pogrzebani w zbiorowych mogiłach – w Katyniu pod Smoleńskiem, Miednoje koło Tweru lub w Piatichatkach na przedmieściu Charkowa.

Symbolika pomnika

Pomnik poświęcony ofiarom mordu katyńskiego to fragment szyn zamontowanych na drewnianych podkładach ułożonych na podsypanym tłuczniem podtorzu. Bieg torów kolejowych kończący się na elemencie żelbetonowego sklepienia pochodzącego z polskiego schronu bojowego zniszczonego w czasie II wojny światowej, który jest ogrodzony drutami kolczastymi rozciągniętymi pomiędzy słupami. Tory kolejowe od fundamentów pomnika odzdziela łańcuch rozciągnięty pomiędzy metalowymi słupkami. W cokole monumentu została wmurowana lista kolatorów pomnika.
Poszczególne elementy pomnika nawiązują do symboliki męczeńskiej śmierci 21.473 oficerów Wojska Polskiego, oficerów i podoficerów Policji Państwowej oraz KOP-u, a także pracowników innych instytucji państwowych (inteligencji), którzy znaleźli się na terenach zajętych w wyniku agresji ZSRR na Polskę, a następnie zostali pomordowani w sowieckich kaźniach na tej „nieludzkiej ziemi” przez NKWD.
Konotacja symboliki pomnika;

• tory kolejowe – symbolizują ostatni konwój odbywany przez ofiary do stacji kolejowej Gniezdowo lub innych miejsc straceń,
• podkłady kolejowe – liczba podkładów kolejowych (10 szt.) nawiązuje do ilości upamiętnionych „Dębami Pamięci” pomordowanych oficerów,
• zapięty łańcuch – wejść żywym – można, wyjść żywym – nigdy, koniec „podróży życia”,
• druty kolczaste – symbolizują cierpienie, zniewolenie, męczeńską śmierć,

Pomnik – Dęby Pamięci

Schemat pomnika w Osowcu. Usytuowanie Monumentu i „Dębów Pamięci”

Posadzenie „Dębów Pamięci” w Osowcu było odzewem na apel o. Józefa Jońca SChP, prezesa Stowarzyszenia Parafiada im. św. Józefa Kalasancjusza realizującego program „Katyń… ocalić od zapomnienia” – pod Honorowym Patronatem Prezydenta RP Pana Lecha Kaczyńskiego^[6]. Według zasady każdy posadzony Dąb Pamięci upamiętnia jedno nazwisko, czyli konkretną osobę, która została zamordowana przez NKWD na rozkaz Stalina w Katyniu, Twerze lub Charkowie. W ramach tego programu posadzonych zostało 10 szt. dębów upamiętniających męczeńską śmierć oficerów, którzy byli związani z Centralną Szkołą Podoficerską Korpusu Ochrony Pogranicza (CSPodof. KOP) istniejącą w okresie międzywojennym w Osowcu lub stacjonującymi wojskami (m.in. 135 pp. rez., Batalionu KOP-u „Osowiec”) w Twierdzy Osowiec w momencie wybuchu II wojny światowej.

Upamiętnieni Dębami Pamięci

W lutym 2010 r. Stowarzyszenie Parafiada zweryfikowało pozytywnie listę zamordowanych oficerów, którzy byli związani z Osowiecką twierdzą poprzez służbę wojskową lub byli słuchaczami CSPodof. KOP. Wystawionych zostało 10 ceryfikatów oraz wykonano 10 tabliczek do Dębów Pamięci na żołnierzy-oficerów, którzy dotychczas nie mieli jeszcze posadzonych dębów upamiętniających ich męczeńską śmierć.

• mjr Henryk Szurlej s. Jana ur. 07-07-1899 r. w Lutczy, zamordowany w Katyniu (Certyfikat nr 2048/1985/WE/2010),
• kpt. Antoni Jarosiński s. Dionizego, ur. 18-07-1906 r. w Jeziorkach, zamordowany w Katyniu (Certyfikat nr 2055/2949/WE/2010),
• kpt. Szymon Kacperek s. Piotra, ur. 28-10-1898 r. w Kozienicach, zamordowany w Charkowie (Certyfikat nr 2052/2982/WE/2010)
• por. Stanisław Dąbrowski s. Józefa, ur. 03-12-1903 w Stoczku, zamordowany w Charkowie (Certyfikat nr 2051/4815/WE/2010”),
• por. Edmund Diem s. Augusta ur. 28-11-1902 r. w Hermanowie, zamordowany w Katyniu (Certyfikat nr 2046/4832/WE/2010)
• por. Stanisław Krzyżanowski s. Wincentego, ur. 10.09.1905 r. w Rudzie Guzowskiej, zamordowany w Katyniu (Certyfikat nr 2050/5856/WE/2010),
• por. Wacław Machniak s. Jana, ur. 12-12-1912 r. w Jagninie, zamordowany w Katyniu (Certyfikat nr 2053/6128/WE/2010).
• por. Franciszek Majchrzak s. Walentego ur. 24-07-1909 r. w Woli Szkuckiej zamordowany w Charkowie (Certyfikat nr 2047/6144/WE/2010),
• por. Jan Sidorczuk s. Jana ur. 23-11-1911 r. zamordowany w Katyniu (Certyfikat nr 2049/7100/WE/2010),
• por. Jan Witkiewicz s. Jana, ur. 01-06-1909 r. w Warszawie, zamordowany w Katyniu (Certyfikat nr 2054/7785/WE/2010),

Zobacz też

• Zbrodnia katyńska
• Twierdza Osowiec

Przypisy

Galeria zdjęć

Linki zewnętrzne

• Wniosek szefa NKWD Ławrentija Berii o rozstrzelenie więzionych Polaków. katyn-pamietam.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-10)].
• Katedra polowa WP. Lista polskich oficerów i policjantów zamordowanych w Katyniu, Miednoje i w Charkowie