Portal:Śródziemie/Artykuł miesiąca/2011

Zestawienie artykułów prezentowanych w Portalu Śródziemie w rubryce Artykuł miesiąca w 2011 roku.

Styczeń

John Ronald Reuel Tolkien – angielski filolog, filozof chrześcijański i jeden z prekursorów gatunku fantasy, twórca Śródziemia.

Autor trzech opowieści dziejących się w tym mitycznym świecie: eposu Władca Pierścieni, mitologii Silmarillion i baśni Hobbit oraz kilku krótkich form, opowiadań baśniowych nie związanych, lub luźno związanych, z wielką mitologią (tzw. legendarium Śródziemia), którą tworzył praktycznie przez całe życie. Pierwsze wersje jego tekstów, jak i niewydane za życia materiały, opublikowano w dwunastotomowym cyklu History of the Middle-earth, opracowanym i wydanym przez Christophera Tolkiena.

Za dorobek naukowy i literacki otrzymał wiele nagród i honorowych doktoratów w Holandii, Irlandii, Anglii, Francji i Stanach Zjednoczonych, oraz najwyższe wyróżnienie państwowe – Order Imperium Brytyjskiego, odznaczenie przyznawane najwybitniejszym brytyjskim twórcom i najsłynniejszym osobistościom.

Luty

Nortowie – federacja plemion ludzi zamieszkujących Rhovanion, potomków starożytnych Edainów.

W Trzeciej Erze odgrywali dość znaczącą rolę, związani bliskim sojuszem z królestwem Gondoru. Skutecznie wspierali wtedy to państwo w odpieraniu najazdów Easterlingów aż do czasu przybycia Woźników.

Od Nortów wywodzili się Éothéodzi i Rohirrimowie.

Marzec

Ród Durina – najstarszy i najważniejszy z krasnoludzkich rodów, założony przez Durina Nieśmiertelnego.

Przedstawiciele tego rodu władali szczepem krasnoludów nazywanym Długobrodymi lub plemieniem Durina. Ich najstarszą i najwspanialsza siedzibą było Khazad-dûm.

Członkami tego rodu byli m.in. Thorin Dębowa Tarcza, Balin, Dáin Żelazna Stopa czy Gimli.

Kwiecień

Tengwar – system znaków do zapisu quenyi, wymyślony i opracowany przez Fëanora w Amanie.

Do Śródziemia trafił wraz z nim i pozostałymi Ñoldorami, którzy ścigali Morgotha po zatruciu Dwóch Drzew i kradzieży Silmarilli.

W ciągu następnych stuleci tengwar upowszechniał się tak, że stosowano go nie tylko wśród elfów, ale i innych ludów Śródziemia. System ten z powodzeniem służył też zapisowi innych niż quenya języków, sindarinu, westronu a nawet Czarnej Mowy.

Tengwar jest prosty w zapisie, ponieważ składa się głównie z powtarzających się elementów – podstawowe litery składają się z rdzenia (telco: krótkiego, przedłużonego, bądź opuszczonego) i łuku (lúva: w prawo, lewo, podwójne), a połowa z nich ma jeszcze podkreślenie łuku. Spośród nich za podstawowe i pierwotne uważano te znajdujące się w pierwszym rzędzie od góry. Istnieją również litery dodatkowe o bardziej złożonej konstrukcji.

Maj

Elendil – jedna z ważniejszych postaci w historii Śródziemia, przodek Aragorna. Był Dúnadanem, pierwszym władcą Arnoru i Gondoru.

Udało mu się uciec przed Upadkiem Númenoru, wraz z synami, Isildurem i Anárionem. Założyli w Śródziemiu nowe królestwa, Arnor i Gondor.

Elendil utrzymywał przyjazne stosunki z Gil-galadem, władcą elfów. W obliczu zagrożenia ze strony Saurona obaj władcy zawarli przymierze nazwane Ostatnim Sojuszem

W filmie Władca Pierścieni, w reżyserii Petera Jacksona, Elendila zagrał Peter Mackenzie.

Czerwiec

Aragorn II – szesnasty Wódz Dúnedainów Północy, władca i odnowiciel Zjednoczonego Królestwa Arnoru i Gondoru, jeden z bohaterów Wojny o Pierścień.

Urodził się 1 marca 2931 roku Trzeciej Ery. Był synem Arathorna II i jego żony Gilraeny, bezpośrednim potomkiem Elendila i Isildura, założycieli dynastii królów Gondoru i Arnoru.

Znano go pod wieloma innymi imionami m.in. Estel, Elessar, Obieżyświat, Thorongil.

W filmie Władca Pierścieni, w reżyserii Petera Jacksona, Aragorna zagrał Viggo Mortensen.

Lipiec

Arwena – półelfka, córka Elronda i Celebríany, wnuczka Galadrieli i Celeborna. Jej starszymi braćmi byli bliźniacy Elladan i Elrohir.

Urodziła się w 241 roku Trzeciej Ery. Wychowywała się w Lothlórien i Rivendell. Tam właśnie, w 2951 roku Trzeciej Ery, spotkała Aragorna II, Wodza Dúnedainów. Spotkanie to, jak się później okazało, wpłynęło na życie ich obojga.

W filmie Władca Pierścieni, w reżyserii Petera Jacksona, Arwenę zagrała Liv Tyler.

Sierpień

Isildur – Dúnadan, najstarszy syn Elendila Wiernego, król Gondoru i Arnoru, przodek Aragorna.

Po uratowaniu się z zagłady swojej ojczystej wyspy, Númenoru, osiedlił się w Śródziemiu, gdzie wraz z bratem Anárionem, założył nowe państwo, królestwo Gondoru. Wspólnie nim rządzili, a swego ojca uznawali za pierwszego władcę i zwierzchnika, noszącego tytuł Najwyższego Króla.

Isildur wziął udział w wojnie Ostatniego Sojuszu z Sauronem.

Wrzesień

Thorin Dębowa Tarcza – krasnolud, król plemienia Durina, jedyny syn Thráina II. Był przywódcą wyprawy, podjętej w 2941 Trzeciej Ery, której celem było odzyskanie bogactw Samotnej Góry, dawnej siedziby plemienia, zajętej przez smoka Smauga.

Swój przydomek, Dębowa Tarcza, zawdzięczał udziałowi w bitwie w dolinie Azanulbizar. Podczas walki z orkami Thorin stracił tarczę, odrąbał więc toporem gałąź dębu i używał jej bądź jak tarczy, bądź jako pałki.

W przygotowywanym obecnie filmie Hobbit, reżyserowanym przez Petera Jacksona, Thorina Dębową Tarczę zagra Richard Armitage.

Październik

Smaug – ognisty smok skrzydlaty, największy stwór tej rasy w Trzeciej Erze.

Znęcony wieściami o bogactwie krasnoludów z Samotnej Góry, zaatakował ich siedzibę w 2770 roku. Zdobył ją i wypędził dotychczasowych mieszkańców, zabijając wielu spośród nich. Spustoszył całą okolicę i zniszczył sąsiednie miasto ludzi, Dale.

Po wielu latach, w 2941 roku Thorin Dębowa Tarcza, prawowity władca Ereboru, podjął wyprawę, pragnąc dokonać zemsty na smoku i odzyskać zagrabione bogactwa.

Według fikcyjnej etymologii Tolkiena, oryginalne imię smoka w języku mieszkańców Dale brzmiało Trágu. Pisarz zastąpił je słowem smaug, będącym formą czasu przeszłego od pierwotnego, germańskiego czasownika smeugan (staronordyckie smjúga, forma przeszła smaug), który znaczy przeciskać się przez dziurę.

W przygotowywanym obecnie filmie Hobbit, reżyserowanym przez Petera Jacksona, postać Smauga będzie wygenerowana komputerowo, natomiast głosu użyczyć mu ma Benedict Cumberbatch.

Listopad

Bitwa Pięciu Armii – batalia stoczona 23 listopada 2941 roku Trzeciej Ery pomiędzy armią goblinów i wargów a połączonymi siłami ludzi, elfów i krasnoludów.

Doszło do niej kilkanaście dni już po śmierci smoka Smauga. Podczas gdy ludzie z Esgaroth i elfowie z Mrocznej Puszczy toczyli spór z krasnoludami Thorina Dębowej Tarczy o bogactwa Samotnej Góry, nadciągnęła wielka armia goblinów, których zamysłem było wykorzystanie zamieszania i podbicie całości okolicznych ziem. W obliczu tego ataku zwaśnione strony stanęły do wspólnej walki z najeźdźcami.

Bitwa, w której brał też udział Bilbo Baggins, była niezwykle dramatyczna w przebiegu. Zwycięstwo raz było bliżej sojuszników, a raz szala przechylała się na stronę goblinów. O jej wyniku ostatecznie przesądziło przybycie Beorna.

Grudzień

Drużyna Pierścienia – dziewięciu wędrowców, których misja miała decydujące znaczenia w wielkim konflikcie z Sauronem, w końcu Trzeciej Ery. Wywodzili się spośród Wolnych Ludów Śródziemia: elfów, krasnoludów, ludzi i hobbitów.

Dziewięciu Piechurów, jak ich również nazywano, wyruszyło w drogę z Rivendell, 25 grudnia 3018 roku Trzeciej Ery.

Najważniejszego i zarazem najtrudniejszego zadania, spośród członków Drużyny, podjął się Frodo Baggins, którym miał dotrzeć z Jedynym Pierścieniem do Góry Przeznaczenia w Mordorze, krainie Saurona, bowiem tylko tam można było zniszczyć złowrogi, magiczny klejnot.

Pozostali uczestnicy wyprawy, do której zgłosili się z własnej woli, nie mieli obowiązku towarzyszyć mu do końca. Każdy z nich mógł w wybranej przez siebie chwili zawrócić lub udać się w inne miejsce. Ich plany pokrzyżowały wydarzenia, które rozegrały się 26 lutego 3019 roku Trzeciej Ery.