Poryte-Jabłoń
| Artykuł | 53°0′50″N 22°12′43″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 53°0'50"N, 22°12'43"E |
| - błąd | 38 m |
| Odległość | 3 m |
| wieś | |
 Dwór w Porytem-Jabłoni | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 86 |
| Kod pocztowy | 18-300[3] |
| Tablice rejestracyjne | BZA |
| SIMC | 0411157[4] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Zambrów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy wiejskiej Zambrów") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zambrowskiego  | |
 53°00′50″N 22°12′43″E/53,013889 22,211944 | |
Poryte-Jabłoń – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie zambrowskim, w gminie Zambrów[4][5].
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Ducha Świętego w Zambrowie[6].
Historia
W latach 1921–1939 wieś i folwark leżał w województwie białostockim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Długobórz.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało:
- wieś – 219 osób, 201 było wyznania rzymskokatolickiego, 18 mojżeszowego. Jednocześnie 201 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową 4 18 żydowską. Było tu 35 budynków mieszkalnych
- folwark – 224 osób, 222 było wyznania rzymskokatolickiego a 2 greckokatolickiego. Jednocześnie 222 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, a 2 rosyjską. Było tu 5 budynków mieszkalnych[7].
Miejscowości należały do parafii rzymskokatolickiej w Zambrowie. Podlegały pod Sąd Grodzki w Zambrowie i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Zambrowie[8].
W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. Od 22 lipca 1941 r. do wyzwolenia włączona w skład okręgu białostockiego III Rzeszy[9].
Do 1954 roku miejscowość należała do gminy Długobórz. Z dniem 18 sierpnia 1945 roku została wyłączona z woj. warszawskiego i przyłączona z powrotem do woj. białostockiego[10]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Folwark
Na zachodnim brzegu Jabłonki stoi dwór Woyczyńskich, neorenesansowy, po 1860 r. oparty na wzorcowym projekcie siedziby ziemiańskiej Henryka Marconiego z 1860 r., nieregularny, parterowy, częściowo piętrowy (obecnie w remoncie 2010 r.).
W latach 20. XX wieku do rozwoju poryckiego majątku przyczynił się hrabia Aleksander Dzieduszycki, który wzbogacił założenie dworsko-parkowe o stawy[11]. Nadał im imiona swojej rodziny i zwierząt. Największy staw nazywa się do dzisiaj Aleksander, drugi co do wielkości – Grażyna i dalej: Kowale, Fortuna, Orlik, Kajtek, Bezimienny, Moryś[12]. Współcześnie wykorzystywane są jako stawy rybne[13].
Kapliczka
We wsi nieopodal stawów rybackich na skraju lasu znajduje się kapliczka myśliwska Świętego Huberta. Pochodzi ona z 2002 roku i jest darem myśliwych z Wesołej. Jest to obiekt murowany, ogrodzony metalowym ozdobnym płotkiem z umieszczoną w górnej części kapliczki za szybą - drewnianą figurą Świętego Huberta z jeleniem.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wieś Poryte-Jabłoń w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-03-07] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 956 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 50.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1358.
- ↑ Bezirk Bialystok, www.territorial.de [dostęp 2020-04-16].
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
- ↑ Dwór Poryte Jabłoń [dostęp 2019-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-11].
- ↑ Poznajemy duże historie małych miejscowości powiatu zambrowskiego – Poryte Jabłoń [dostęp 2019-12-11].
- ↑ Gospodarstwo Rybackie [dostęp 2019-12-11].
Bibliografia
- H. Faryna-Paszkiewicz, M. Omilanowska, R. Pasieczny: Atlas zabytków architektury w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003. ISBN 83-01-13478-X.
Linki zewnętrzne
- Poryte (2) P. Jabłoń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 832.
- Siedziba gminy: Zambrów
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa gminy Zambrów, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.50 N
- S: 52.17 N
- W: 21.45 E
- E: 24.10 E
Autor:
Mapa powiatu zambrowskiego, Polska
Herb gminy Zambrów
Autor: Lotek70, Licencja: CC0
Dwór Poryte Jabłoń
Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków województwa podlaskiego pod numerem A-223 z 12.03.1986.Autor: Pawełdzienis, Licencja: CC BY-SA 4.0
Staw Kajtek z zachodniego brzegu