Powiat grodzieński (II Rzeczpospolita)

Powiat grodzieński
powiat
Ilustracja
Budynek starostwa w Grodnie
Państwo II Rzeczpospolita
Województwobiałostockie
SiedzibaGrodno
Powierzchnia4459 km²
Populacja (1931)
• liczba ludności
213 100
• gęstość48 os./km²
Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
brak współrzędnych
Portal Polska

Powiat grodzieński – powiat województwa białostockiego II Rzeczypospolitej (przyłączony 19 lutego 1921 r.). Jego siedzibą było miasto Grodno.

Wcześniej powiat województwa trockiego, a po zaborach guberni grodzieńskiej. Dziś jego dawny obszar podzielony jest pomiędzy Białoruś (Rejon grodzieński), Litwę (Druskieniki) i Polskę (Kruszyniany, Krynki).

Starostowie

  • Zygmunt Robakiewicz

Gminy

Demografia

Według tezy Alfonsa Krysińskiego i Wiktora Ormickiego, terytorium powiatu wchodziło w skład tzw. zwartego obszaru białorusko-polskiego, to znaczy prawosławna ludność białoruska zamieszkiwała jedynie tereny wiejskie, zaś w większych miejscowościach dominowali Polacy[1].

W grudniu 1919 roku powiat grodzieński okręgu wileńskiego ZCZW zamieszkiwało 127 252 osób, z których 54,0% zadeklarowało się jako Polacy, 33,5% – Białorusini, 10,6% – Żydzi, 1,6% – Litwini, 0,3% – przedstawiciele innych narodowości. Na jego terytorium znajdowało się 1518 miejscowości, z których 8 miało 1–5 tys. mieszkańców, 1 miała 5–10 tys. mieszkańców i jedna powyżej 10 tys. mieszkańców. Największą z nich było Grodno z 28 165 mieszkańcami[2].

Według spisu powszechnego z 1921 roku, powiat w ówczesnych granicach zamieszkiwało 150 443 osób, w tym 83 419 (55,4%) Polaków, 39 511 (26,3%) Białorusinów, 25 316 (16,8%) Żydów, 1038 (0,7%) Rosjan, 976 (0,6%) Litwinów, 111 (0,1%) Niemców, 15 Francuzów, 14 Łotyszy, 11 Tatarów, 2 Gruzinów, 1 Czech, 1 Anglik, 1 Estończyk, 1 Rumun, 1 Szwajcar i 1 Turek[3].

Oświata

W powiecie grodzieńskim okręgu wileńskiego ZCZW w roku szkolnym 1919/1920 działało 79 szkół powszechnych, 4 szkoły średnie, 5 szkół zawodowych i 1 seminarium nauczycielskie. Ogółem w szkołach uczyło się 8961 dzieci i pracowało 269 nauczycieli[4].

Religia

Według spisu powszechnego z 1921 roku, 61910 (41,2%) mieszkańców powiatu wyznawało rzymski katolicyzm, 56150 (37,3%) prawosławie, 31823 (21,2%) judaizm, 328 (0,2%) protestantyzm, 165 (0,1%) islam, 19 greko-katolicyzm, 16 osób było staroobrzędowcami, 8 baptystami, 1 wiernym Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego. 22 osoby zadeklarowały brak wyznania, a w przypadku 1 osoby nie udało się go ustalić[3].

Starostowie

  • Alfons Rozen (1920-)[5]

Przypisy

  1. ↑ Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie przed wrześniem 1939. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 25–43, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
  2. ↑ I. Tablice ogólne. W: Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). s. 25, 31.
  3. ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924. [dostęp 2011-02-26].
  4. ↑ Joanna Gierowska-Kałłaur: Rozdział VII. Szkolnictwo na ziemiach podległych Zarządowi Cywilnemu Ziem Wschodnich. W: Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 242. ISBN 83-88973-60-6. (pol.)
  5. ↑ Ruch służbowy. W starostwach. „Dziennik Urzędowy Zarządu Terenów Przyfrontowych i Etapowych”, s. 6, Nr 1 z 20 października 1920. 

Bibliografia

  • Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 50, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
  • Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 447. ISBN 83-88973-60-6.

Linki zewnętrzne

Powiat grodzieński (do 1939)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1919–1939)
Gminy wiejskie (1919–1939)
Województwo białostockie (II Rzeczpospolita)
Powiat miejski
Powiaty ziemskie

herb województwa białostockiego

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Horadnia, Raskoša, Maksimovič. Горадня, Раскоша, Максімовіч (1919-39).jpg
Горадня (Horadnia), вуліца Раскоша (vulica Raskoša). Палац Максімовічаў (Maksimovič)
POL powiat grodzieński map.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Położenie powiatu grodzieńskiego na mapie województwa białostockiego
POL województwo białostockie II RP COA.svg
Herb województwa białostockiego II Rzeczypospolitej
Uwaga ta grafika jest wzorowana na projektowanym herbie województwa z 1928 r. Ostateczne projekty autorstwa Zygmunta Lorenca zostały opracowane w 1929 r. Jeśli masz do nich dostęp bardzo proszę o kontakt Poznaniak