Powiat ustrzycki
| powiat | |||||||
| 1952–1972 | |||||||
 Mapa administracyjna powiatu ustrzyckiego z 1952 roku | |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| Data powstania | 1952 | ||||||
| Data likwidacji | 1972 | ||||||
| Siedziba | |||||||
| Powierzchnia | 1187 km² | ||||||
| Populacja (1971) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość | 15 os./km² | ||||||
| Urbanizacja | 23,81% | ||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Portal  Polska | |||||||
Powiat ustrzycki – powiat istniejący w latach 1952–1972 na terenie obecnego bieszczadzkiego (woj. podkarpackie). Jego ośrodkiem administracyjnym były Ustrzyki Dolne.
Geneza
Powiat ustrzycki powstał w ramach umowy o zamianie odcinków terytoriów państwowych zawartej 15 lutego 1951 pomiędzy PRL i Związkiem Radzieckim (powiat istniał również przejściowo w drugiej połowie XIX wieku). W zamian za bogatą w węgiel kamienny Sokalszczyznę, Polska otrzymała rejon ustrzycki z obwodu drohobyckiego, czyli tereny po prawej stronie Sanu na terenie Bieszczadów, na wschód od linii prostej na odcinku Smolnik–Liskowate, o łącznej powierzchni 480 km². Proces ten wiązał się ze skomplikowanym przesiedlaniem ludności z odstąpionych terenów powiatu hrubieszowskiego na Lubelszczyźnie (miast Sokal, Bełz, Krystynopol, Waręż, Uhnów) na opustoszone ziemie nad Strwiążem (tzw. Akcja H-T).
1952–1972
Odstąpione przez ZSRR tereny podzielono na jedno miasto i sześć gmin:
- miasto Ustrzyki Dolne[1]
- gmina Czarna – siedziba w Czarnej – miejscowości: Bystre, Czarna, Lipie, Michniowiec, Rabe z przysiółkiem Zadwórze, Sokołowa Wola, Żołobek
- gmina Szewczenko – siedziba w Szewczenku (od 1957 Lutowiska) – miejscowości: Chmiel, Dwerniczek, Krywka, Smolnik, Skorodne, Szewczenko (Lutowiska), Żurawin
- gmina Łobozew – siedziba w Łobozewie – miejscowości: Daszówka, Łobozew, Telesznica Oszwarowa, Telesznica Sanna
- gmina Jasień – siedziba w Jasieniu (obecnie dzielnica Ustrzyk Dolnych) – miejscowości: Bandrów Narodowy, Brzegi Dolne, Hoszowczyk, Hoszów, Jałowe, Jasień, Łodyna, Moczary, Równia, Stebnik, Strwiążek, Ustianowa Górna
- gmina Polana – siedziba w Polanie – miejscowości: Chrewt, Paniszczów, Polana, Rosochate, Rosolin, Serednie Małe, Sokole, Wydrne
- gmina Krościenko – siedziba w Krościenku – miejscowości: Krościenko, Liskowate
Do nowo nabytych terenów tworzących powiat ustrzycki, z obszarów polskich dołączono:
- gminę Wojtkowa – (siedziba w Wojtkowej) z pow. przemyskiego
- gminę Ropienka – (siedziba w Ropience) z pow. leskiego
oraz:
- gminę Stuposiany – (siedziba w Stuposianach) z pow. leskiego; równocześnie zniesioną przez włączenie do gminy Szewczenko
- gminę Tarnawa Niżna – (siedziba Tarnawa Niżna) z pow. leskiego; równocześnie zniesioną przez włączenie do gminy Szewczenko
- gminę Zatwarnica – (siedziba w Zatwarnicy) z pow. leskiego; równocześnie zniesioną przez włączenie do gminy Polana
- gromady Arłamów, Jamna Dolna, Jamna Górna i Trójca, wyłączone z gminy Rybotycze z pow. przemyskiego; jednocześnie wcielone w gminę Wojtkowa
- gromady Łobozew i Ustianowa Dolna, wyłączone z gminy Olszanica z pow. leskiego; jednocześnie wcielone w gminę Łobozew
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia 1952 roku.
30 maja 1953 gromadę Ustianowa podzielona na dwie odrębne gromady: Ustianowa Dolna i Ustianowa Górna[2], a już 21 września 1953 gromadę Ustjanowa Górna wyłączono z gminy Łobozew, włączając ją do gminy Jasień w tymże powiecie[3].
1972–1975
Przygotowania do reformy administracyjnej z 1975, wprowadzającej w PRL 49 województw zaowocowały utworzeniem 1 listopada 1972 eksperymentalnego powiatu bieszczadzkiego[4]. Nowa jednostka powstała z powiatów ustrzyckiego, leskiego i większej części sanockiego. Był to największy powiat w Polsce o powierzchni 2909 km². Siedzibą powiatu, mimo protestów mieszkańców większych Ustrzyk Dolnych, zostało Lesko.
1975–1998
Powiat bieszczadzki przetrwał dokładnie dwa i pół roku. Po reformie administracyjnej w 1975 roku całe terytorium powiatu znalazło się w województwie krośnieńskim.
Od 1999
W związku z nową reformą administracyjną w 1999 roku, powiatu ustrzyckiego nie przywrócono, lecz raz jeszcze powstał powiat bieszczadzki (w woj. podkarpackim), tym razem z siedzibą w Ustrzykach Dolnych. Obejmował on w przybliżeniu łączne tereny powiatu ustrzyckiego i leskiego z lat 1952–1972. W nowych granicach nie funkcjonował on jednak długo, bo już w 2002 roku na skutek protestów mieszkańców Leska i okolic, z zachodniej części powiatu bieszczadzkiego wydzielono współczesny powiat leski (wyłączone gminy to Lesko, Baligród, Cisna, Olszanica i Solina). Znacznie zmniejszony powiat, o niemal identycznym wykresie granic co powiat ustrzycki sprzed 1972 roku, zachował jednak nazwę powiat bieszczadzki oraz siedzibę starostwa w Ustrzykach Dolnych.
Miejscowości
| 1933-39 | 1940-44 | 1945-51 | 1952-54 | 1954-72 | 1973-75 | 1975-99 | 1999- | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Arłamów | Dobromil (D) | Rybotycze (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Bandrów Narodowy | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Brzegi Dolne | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Brzegi Górne | Stuposiany (L) | Stuposiany (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Brelików | Ropienka (U) | Ropienka (U) | Ropienka (U) | |||||
| Bukowiec | Tarnawa Niżna (T) | Tarnawa Niżna (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Bystre | Łomna (T) | ZSRR | ZSRR | Czarna (U) | ||||
| Caryńskie | Stuposiany (L) | Stuposiany (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Chmiel | Zatwarnica (L) | ZSRR | ZSRR | Szewczenko (U) | ||||
| Chrewt | Polana (L) | ZSRR | ZSRR | Polana (U) | ||||
| Czarna | Czarna (L) | ZSRR | ZSRR | Czarna (U) | ||||
| Daszówka | Łobozew (L) | ZSRR | ZSRR | Łobozew (U) | ||||
| Dwernik | Stuposiany (L) | Stuposiany (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Dydiowa | Tarnawa Niżna (T) | Tarnawa Niżna (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Dźwiniacz Dolny | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | - | |||||
| Dźwiniacz Górny | Tarnawa Niżna (T) | Tarnawa Niżna (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Grąziowa | Wojtkowa (D) | Wojtkowa (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Hoszowczyk | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Hoszów | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Hulskie | Zatwarnica (L) | Zatwarnica (L) | Polana (U) | |||||
| Jałowe | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Jamna Dolna | Rybotycze (D) | Rybotycze (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Jamna Górna | Rybotycze (D) | Rybotycze (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Jasień | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Jureczkowa | Wojtkowa (D) | Wojtkowa (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Krościenko | Krościenko (D) | ZSRR | ZSRR | Krościenko (U) | ||||
| Krywe | Zatwarnica (L) | Zatwarnica (L) | Polana (U) | |||||
| Krywka | Lutowiska (L) | ZSRR | ZSRR | Szewczenko (U) | ||||
| Kwaszenina | Dobromil (D) | Wojtkowa (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Leszczowate | Ropienka (U) | Ropienka (U) | Ropienka (U) | |||||
| Lipie | Łomna (T) | ZSRR | ZSRR | Czarna (U) | ||||
| Liskowate | Krościenko (D) | ZSRR | ZSRR | Krościenko (U) | ||||
| Lutowiska | Lutowiska (L) | ZSRR | ZSRR | Szewczenko (U) | ||||
| Łobozew | Łobozew (L) | Olszanica (L) | Łobozew (U) | |||||
| Łodyna | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Łokieć | Tarnawa Niżna (T) | Tarnawa Niżna (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Michniowiec | Łomna (T) | ZSRR | ZSRR | Czarna (U) | ||||
| Moczary | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Nasiczne | Stuposiany (L) | Stuposiany (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Nowosielce Kozickie | Wojtkowa (D) | Wojtkowa (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Paniszczów | Czarna (L) | ZSRR | ZSRR | Polana (U) | ||||
| Paszowa | Ropienka (U) | Ropienka (U) | Ropienka (U) | |||||
| Polana | Polana (L) | ZSRR | ZSRR | Polana (U) | ||||
| Procisne | Stuposiany (L) | Stuposiany (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Rabe | Czarna (L) | ZSRR | ZSRR | Czarna (U) | ||||
| Ropienka | Ropienka (U) | Ropienka (U) | Ropienka (U) | |||||
| Rosochate | Polana (L) | ZSRR | ZSRR | Polana (U) | ||||
| Rosolin | Polana (L) | ZSRR | ZSRR | Polana (U) | ||||
| Równia | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Ruskie | Zatwarnica (L) | Zatwarnica (L) | Polana (U) | |||||
| Serednica | Ropienka (U) | Ropienka (U) | Ropienka (U) | |||||
| Serednie Małe | Polana (L) | ZSRR | ZSRR | Polana (U) | ||||
| Sianki | Tarnawa Niżna (T) | Tarnawa Niżna (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Skorodne | Lutowiska (L) | ZSRR | ZSRR | Szewczenko (U) | ||||
| Smolnik | Lutowiska (L) | ZSRR | ZSRR | Szewczenko (U) | ||||
| Sokole | Łobozew (L) | ZSRR | ZSRR | Polana (U) | ||||
| Sokoliki Górskie | Tarnawa Niżna (T) | Tarnawa Niżna (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Sokołowa Wola | Czarna (L) | ZSRR | ZSRR | Czarna (U) | ||||
| Stańkowa | Ropienka (U) | Ropienka (U) | Ropienka (U) | |||||
| Stebnik | Krościenko (D) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Strwiążyk | Ustrzyki Dolne (L) | ZSRR | ZSRR | Jasień (U) | ||||
| Studenne | Zatwarnica (L) | Zatwarnica (L) | Polana (U) | |||||
| Stuposiany | Stuposiany (L) | Stuposiany (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Szandrowiec | Tarnawa Niżna (T) | ZSRR | ZSRR | ZSRR | ||||
| Tarnawa Niżna | Tarnawa Niżna (T) | Tarnawa Niżna (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Tarnawa Wyżna | Tarnawa Niżna (T) | Tarnawa Niżna (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Teleśnica Oszwarowa | Łobozew (L) | ZSRR | ZSRR | Łobozew (U) | ||||
| Teleśnica Sanna | Łobozew (L) | ZSRR | ZSRR | Łobozew (U) | ||||
| Trójca | Rybotycze (D) | Rybotycze (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Trzcianiec | Wojtkowa (D) | Wojtkowa (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Tworylne | Zatwarnica (L) | Zatwarnica (L) | Polana (U) | |||||
| Ustjanowa (do 1953) | Łobozew (L) | Olszanica (L) | Łobozew (U) | |||||
| Ustjanowa Dolna (od 1953) | - | - | - | Łobozew (U) | ||||
| Ustjanowa Górna (od 1953) | - | - | - | Jasień (U) | ||||
| Ustrzyki Dolne (m) | Ustrzyki Dolne (m) (U) | ZSRR | ZSRR | Ustrzyki Dolne (m) (U) | ||||
| Ustrzyki Górne | Stuposiany (L) | Stuposiany (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Wańkowa | Ropienka (U) | Ropienka (U) | Ropienka (U) | |||||
| Wojtkowa | Wojtkowa (D) | Wojtkowa (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Wojtkówka | Wojtkowa (D) | Wojtkowa (P) | Wojtkowa (U) | |||||
| Wola Romanowa | Ropienka (U) | Ropienka (U) | Ropienka (U) | |||||
| Wołosate | Stuposiany (L) | Stuposiany (L) | Szewczenko (U) | |||||
| Wydrne | Polana (L) | ZSRR | ZSRR | Polana (U) | ||||
| Zadwórze | Czarna (L) | ZSRR | ZSRR | Czarna (U) | ||||
| Zatwarnica | Zatwarnica (L) | Zatwarnica (L) | Polana (U) | |||||
| Zawadka | Ropienka (U) | Ropienka (U) | Ropienka (U) | |||||
| Żołobek | Czarna (L) | ZSRR | ZSRR | Czarna (U) | ||||
| Żurawin | Lutowiska (L) | ZSRR | ZSRR | Szewczenko (U) |
Przypisy
- ↑ Ustrzyki Dolne otrzymały prawa miejskie w 1727 roku. Po II wojnie światowej miasto znalazło się w ZSRR, gdzie zostało pozbawione praw miejskich. Po powrocie do Polski w 1951 roku pozostało miastem (oficjalnie od 1 stycznia 1952). W Dzienniku Ustaw z roku 1951, nr 65, poz. 448 mówi się o utworzeniu miasta, nie o nadaniu statusu miasta, co oznacza że owa doraźna utrata praw miejskich nie została uwzględniona.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie. 1953, nr 5, poz. 33
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 42, poz. 202
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 43, poz. 273
Bibliografia
Zobacz też
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Krzech, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Grobowiec Stroinskich na cmentarzu w Siankach
(c) Qqerim z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Mapa administracyjna powiatu ustrzyckiego (województwo rzeszowskie), stan z 1 stycznia 1952 roku, po przeprowadzeniu umowy o zamianie granic z 15 lutego 1951 roku
(c) Tatry z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Ustrzyki Dolne - widok ogólny