Powiatowa Komenda Uzupełnień Biłgoraj

Powiatowa Komenda Uzupełnień Biłgoraj
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1921
Rozformowanie1927
Dowódcy
Ostatnipłk Wiktor Pogorzelski
Organizacja
DyslokacjaBiłgoraj
PodległośćDOK II

Powiatowa Komenda Uzupełnień Biłgoraj (PKU Biłgoraj) – organ wojskowowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu okręgu[1].

Historia komendy

15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, na terenie Okręgu Korpusu Nr II została utworzona Powiatowa Komenda Uzupełnień Biłgoraj. Okręg poborowy PKU Biłgoraj obejmował powiat biłgorajski, który dotychczas wchodził w skład PKU 9 pp Leg. w Zamościu i powiat janowski wyłączony spod administracji PKU 8 pp Leg. w Lublinie[2].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[1], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[3]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[4][5]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[6].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[4]. W skład PKU Biłgoraj wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[4]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[7][8][9].

W kwietniu 1925 roku PKU Biłgoraj nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr II i administrowała powiatami: biłgorajskim i janowskim[3].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[10].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Biłgoraj normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[11]

Z dniem 1 października 1927 roku PKU Biłgoraj została zlikwidowana. Powiat biłgorajski został przydzielony PKU Zamość, natomiast powiat janowski nowo utworzonej PKU Kraśnik[12].

Obsada personalna

Obsada personalna w 1923 roku[13]
  • komendant – płk piech. Wiktor Aleksander Pogorzelski
  • I referent – kpt. piech. Józef I Wyrzykowski
  • II referent – urzędnik wojsk. X rangi Longin Bielawski
  • oficer instrukcyjny – por. piech. Antoni Gajl-Kot[a]
  • oficer ewidencyjny Biłgoraj – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Rudolf Franciszek Busina (do VI 1924[15] → Dep. I MSWojsk.)
  • oficer ewidencyjny Janów – urzędnik wojsk. XI rangi Edmund Prost
W styczniu 1924 roku por. piech. Antoni Gajl-Kot przydzielony został do macierzystego 45 pp, a na stanowisko oficera instrukcyjnego przydzielony został por. piech. Piotr Januszkowski z 7 pp Leg.[16]
W lutym 1924 roku porucznik Januszkowski przydzielony został do macierzystego 7 pp Leg., a na stanowisko oficera instrukcyjnego przydzielony został por. piech. Józef III Grabowski z 9 pp Leg.[17]
W maju 1924 roku kpt. kanc. Longin Bielawski przydzielony został do PKU Szubin, a na stanowisko II referenta przydzielony został kpt. kanc. Aleksander Petelewicz, odkomenderowany do PKU Łódź Miasto[18].
Obsada personalna w 1924 roku[19]
  • komendant – płk piech. Wiktor Aleksander Pogorzelski
  • I referent – kpt. piech. Józef I Wyrzykowski
  • II referent – kpt. kanc. Aleksander Petelewicz
  • oficer instrukcyjny – por. piech. Józef III Grabowski
  • oficer ewidencyjny Biłgoraj – wakat
  • oficer ewidencyjny w Janów – por. kanc. Edmund Prost
Obsada personalna w lutym 1926 roku[20]
  • komendant – płk piech. Wiktor Aleksander Pogorzelski
  • kierownik I referatu administracji rezerw – kpt. piech. Józef I Wyrzykowski
  • kierownik II referatu poborowego – kpt. / mjr kanc. Aleksander Petelewicz
  • referent – por. kanc. Edmund Prost
W marcu 1926 roku porucznik Józef III Grabowski został przydzielony do macierzystego 9 pp Leg.[21]
W lutym 1927 roku major Wyrzykowski został przeniesiony do PKU Słonim na stanowisko komendanta[22], a w maju tego roku major Petelewicz został przesunięty na stanowisko kierownika I referatu[23].
W lipcu 1927 roku zostali przeniesieni do PKU Kraśnik: płk piech. Włodzimierz II Krynicki (celem dokończenia praktyki poborowej), mjr kanc. Aleksander Petelewicz (na stanowisko kierownika I referatu), kpt. piech. Adam Chmielowski (kierownika II referatu) i por. kanc. Edmund Prost (referenta). Natomiast płk piech. Wiktor Aleksander Pogorzelski z dniem 30 września 1927 roku został przeniesiony w stan spoczynku[24].

Uwagi

  1. ↑ Kpt. Antoni Feliks Gajl ps. „Kot” ur. 1 lutego 1897 roku. W czasie I wojny światowej członek POW i komendant III Obwodu tej organizacji w Janowie Podlaskim. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami (12 marca 1931 roku) i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku w korpusie oficerów piechoty. W 1934 roku pozostawał w ewidencji PKU Lublin Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr II. Był wówczas „reklamowany na 12 miesięcy”[14].

Przypisy

  1. ↑ a b Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  2. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
  3. ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  4. ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  5. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  6. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  8. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  9. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  11. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  12. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 28 z 14 października 1927 roku, poz. 350.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1460, 1553–1554, 1565.
  14. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 12, 862.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 60 z 27 czerwca 1924 roku, s. 360.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 82 z 2 stycznia 1924 roku, s. 760.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 12 lutego 1924 roku, s. 60.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 15 maja 1924 roku, s. 276.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1328.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 9.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 18 lutego 1927 roku, s. 65.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 155.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 215, 220, 221, 224.

Bibliografia

Służba uzupełnień Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Wydziały Mobilizacji i Uzupełnień
Komendy rejonów uzupełnień
Powiatowe komendy uzupełnień

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).