Powiatowa Komenda Uzupełnień Brzeziny w Tomaszowie

Powiatowa Komenda Uzupełnień Brzeziny w Tomaszowie
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

21 sierpnia 1921

Rozformowanie

1 stycznia 1927

Tradycje
Rodowód

PKU 30 pp

Dowódcy
Ostatni

ppłk Mikołaj Pełczyński

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
Organizacja
Dyslokacja

Brzeziny
Tomaszów Mazowiecki

Podległość

DOGen. „Łódź”
DOK IV

Powiatowa Komenda Uzupełnień Brzeziny w Tomaszowie (PKU Brzeziny w Tomaszowie) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu okręgu[1].

Historia komendy

21 sierpnia 1919 roku na terenie Okręgu Generalnego „Łódź” została utworzona Powiatowa Komenda Uzupełnień 30 pułku piechoty w Brzezinach[2]. Okręg poborowy obejmował powiaty: brzeziński, rawski i skierniewicki[3][2]. Powiat brzeziński został wyłączony z dotychczasowej VIII PKU w Łodzi, natomiast powiaty rawski i skierniewicki z X PKU w Łowiczu[4]. W styczniu 1920 roku PKU 30 pp została przeniesiona z Brzezin do Tomaszowa Mazowieckiego[5][6]. Przez cały okres istnienia komenda miała swoją siedzibę przy ul. św. Tekli 30 (obecnie ul. Norberta Barlickiego)[5].

Z dniem 15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów wojskowych i wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, PKU 30 pp została przemianowana na Powiatową Komendę Uzupełnień Brzeziny w Tomaszowie i podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi. Okręg poborowy PKU Brzeziny w Tomaszowie obejmował powiat brzeziński, w siedzibie którego rezydował oficer ewidencyjny. Powiaty rawski i skierniewicki zostały podporządkowane PKU Skierniewice[7][8][9][10].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[1], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[10]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[7][11]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[12].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[7]. W skład PKU Brzeziny w Tomaszowie wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[7]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[13][14][15].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[16].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Brzeziny w Tomaszowie normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[17]

Z dniem 1 stycznia 1927 roku PKU Brzeziny w Tomaszowie została zlikwidowana. Powiat brzeziński został włączony do okręgu poborowego PKU Łódź Powiat[18][19].

Obsada personalna

Komendanci
  • płk piech. Henryk Koiszewski lub mjr piech. Mikołaj Koiszewski (VIII 1919[20])
  • ppłk Michał Tomasiewicz (VIII 1919[21])
  • płk Lucjan Ruszczewski (X 1919 – 10 XII 1920[22])
  • ppłk Władysław Łokczewski (10 XII 1920 – 15 V 1922[23])
  • ppłk piech. Mikołaj Pełczyński (od 15 V 1922[23])
  • mjr kanc. Stefan Lityński (p.o. 1 VII[24] – VIII 1925[25] → I referent PKU Piotrków)
  • ppłk piech. Mikołaj Pełczyński (do I 1927[26] → dyspozycja dowódcy OK IV)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[27][9]
  • I referent
    • kpt. piech. Stanisław Bolesławski[a] (do I 1924[30] → 25 pp)
    • por. piech. Władysław Grzesiewicz (I 1924[30] – IX 1925[31] → 30 pp)
    • kpt. piech. Józef Hryniewicz (IX 1925[31] – II 1926 → kierownik I referatu)
  • II referent – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Stanisław Chodań (1923 – II 1926 → referent)
  • oficer instrukcyjny – por. piech. Kazimierz Dorożyński (do XII 1923[32] → oficer instrukcyjny PKU Łódź Miasto)
  • oficer ewidencyjny Brzeziny
    • urzędnik wojsk. XI rangi Bruno Kochański (1923)
    • por. kanc. Stefan Życki (XII 1924[33] – II 1926 → kierownik II referatu)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w 1926 roku[34]
  • kierownik I referatu administracji rezerw – kpt. piech. Józef Hryniewicz (II 1926 – I 1927[35] → kierownik I referatu PKU Łódź Powiat)
  • kierownik II referatu poborowego – por. kanc. Stefan Życki
  • referent – por. kanc. Stanisław Chodań (II – IX 1926[36] → kierownik II referatu PKU Wilno Miasto)

Uwagi

  1. ↑ Kpt. piech. Stanisław Bolesławski vel Stanisław Ogórek[28] (ur. 22 października 1892) został 2 maja 1933 roku odznaczony Medalem Niepodległości[29].

Przypisy

  1. ↑ a b Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  2. ↑ a b Jarno 2001 ↓, s. 40.
  3. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
  4. ↑ Dz. Rozp. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 30 listopada 1918 roku, poz. 144.
  5. ↑ a b Jarno 2015 ↓, s. 155.
  6. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 41, tu autor wskazał luty 1920 roku.
  7. ↑ a b c d Jarno 2001 ↓, s. 169.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1461.
  9. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1329.
  10. ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  11. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  12. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  14. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  15. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  17. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  18. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 2 z 21 stycznia 1927 roku, poz. 15.
  19. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169–170.
  20. ↑ Jarno 2015 ↓, s. 153, wg autora ustalenie tożsamości pierwszego komendanta wymaga dalszych badań.
  21. ↑ Jarno 2015 ↓, s. 153.
  22. ↑ Jarno 2015 ↓, s. 153, 155.
  23. ↑ a b Jarno 2015 ↓, s. 156.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 66 z 20 czerwca 1925 roku, s. 336, mjr Lityński pełnił służbę w Oddziale Ogólnym Sztabu DOK IV, minister spraw wojskowych powierzył mu pełnienie obowiązków komendanta PKU na okres sześciu miesięcy.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 86 z 26 sierpnia 1925, s. 469.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 22 stycznia 1927 roku, s. 10.
  27. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1461, 1555, 1560.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 25 marca 1922 roku, s. 247.
  29. ↑ M.P. z 1933 r. nr 102, poz. 123.
  30. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 18 stycznia 1924 roku, s. 23.
  31. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 96 z 25 września 1925 roku, s. 522.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923 roku, s. 701.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 132 z 20 grudnia 1924 roku, s. 749.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 12.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 22 stycznia 1927 roku, s. 12.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 20 września 1926 roku, s. 311.

Bibliografia

Służba uzupełnień Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Wydziały Mobilizacji i Uzupełnień
Komendy rejonów uzupełnień
Powiatowe komendy uzupełnień

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).