Powstanie wielkopolskie (1846)

Powstanie wielkopolskie 1846 roku – powstanie przeciwko Królestwu Pruskiemu, które wybuchło w Poznaniu i podpoznańskiej wsi Górczyn (obecnie w granicach miasta). Miało ono charakter demokratyczny i nie dążyło do odtworzenia rzeczypospolitej szlacheckiej, ale powstania nowego państwa polskiego.

Historia

Płaskorzeźba w Zamku Cesarskim

W 1846 r. grupa spiskowców planowała jednoczesny wybuch powstania we wszystkich trzech zaborach, jednak plany zostały wykryte, a przywódców aresztowano w nocy z 21 na 22 lutego 1846. Aresztowano również, dzięki zeznaniom Henryka Ponińskiego, przywódców wielkopolskich – Karola Libelta i Ludwika Mierosławskiego (ten ostatni miał być dyktatorem całego powstania) i osadzono ich w poznańskiej cytadeli. Mimo to w Poznaniu i okolicach doszło 4 marca do walk. Oddział z Kórnika pod dowództwem leśniczego Trąmpczyńskiego wsparty przez rewolucyjnie nastawioną przez wcześniejsze akcje Mierosławskiego biedotę Poznania miał zaatakować cytadelę i uwolnić przywódców. Władze jednak dowiedziały się o planowanym szturmie i zatrzymały powstańców podczas bitwy na Moście Chwaliszewskim.

Inna grupa powstańców – kosynierzy dowodzeni przez Macieja Palacza – opanowała Górczyn i oczekiwała polecenia ataku na miasto. Rozkaz jednak nigdy nie nadszedł, a powstańcy zostali aresztowani przez wojska pruskie.

Towarzystwo Ludwika Mierosławskiego przygotowywało również powstanie na Kaszubach i Kociewiu, którego dowództwo objął Florian Ceynowa. Po nieudanym ataku na garnizon pruski w Starogardzie Gdańskim, jaki miał miejsce z 21 na 22 lutego 1846, aresztowano Ceynowę i skazano na karę śmierci, zamieniając ją później na dożywocie, któremu dała kres berlińska rewolucja marcowa roku 1848.

Większe powodzenie odniosło powstanie w zachodniej Galicji (lecz tylko chwilowo), gdzie władze austriackie nie aresztowały spiskowców, licząc, że rozruchy pozwolą im zlikwidować Rzeczpospolitą Krakowską.

Znani powstańcy

• Teofil Iwanowski
• Władysław Niegolewski
• Maksymilian Ogrodowicz
• Edmund Taczanowski

Zobacz też

• Rozruchy głodowe w Poznaniu (1847)

Bibliografia

• Jerzy Topolski, Lech Trzeciakowski (red.), Dzieje Poznania, tom II cz. 1 1793–1918, Warszawa-Poznań 1994, Państwowe Wydawnictwo Naukowe ISBN 83-01-11393-6.