Przełęcz Dujawa

Przełęcz Dujawa (Beskidek)
(Priesmyk Dujava)

Państwo	Polska  Słowacja
Wysokość	547 m n.p.m.
Pasmo	Beskid Niski, Karpaty
Sąsiednie szczyty	Beskidek Beskid
Położenie na mapie Beskidu Niskiego Przełęcz Dujawa (Beskidek) (Priesmyk Dujava)
Położenie na mapie Karpat Przełęcz Dujawa (Beskidek) (Priesmyk Dujava)
49°26′57,3″N 21°18′45,6″E/49,449250 21,312667

Przełęcz Dujawa (także: Przełęcz Beskidek, słow. Priesmyk Dujava; 547 m n.p.m.) – szeroka, dość niska przełęcz w głównym grzbiecie wododziałowym Karpat, w zachodniej części Beskidu Niskiego. Grzbietem przez przełęcz biegnie granica państwowa polsko-słowacka.

Położenie

Przełęcz znajduje się pomiędzy wydłużonymi w osi północny zachód – południowy wschód masywami Beskidka (685 m n.p.m.) na zachodzie a Beskidu (689 m n.p.m.) na wschodzie. W kierunku północnym stoki przełęczy opadają bardzo łagodnie ku dolinie źródłowych cieków Zdyni (zwanej tu Zdynianką) w Koniecznej, natomiast w kierunku południowym – ku dolinie rodzącej się w przygrzbietowej młace Ondawy we wsi Ondavka.

Poprzednią (patrząc z zachodu na wschód) przełęczą w głównym łańcuchu Karpat jest Przełęcz Regetowska, a kolejną - Przełęcz pod Zajęczym Wierchem.

Ukształtowanie terenu

Ukształtowanie terenu wokół przełęczy jest specyficzne, gdyż w jej siodle odgałęzia się w kierunku południowo-południowo-wschodnim mało wydatny początkowo grzbiet, który kilka kilometrów dalej na południe kulminuje w rozłożystym Smilniańskim Wierchu, zaś dalej przekształca się w wododział Ondawy i Topli. W związku z tym zachodnia część południowych stoków przełęczy opada już ku dolince potoku będącego lewobrzeżnym dopływem Kamieńca (zwanego tu w górnym biegu Riečka), dopływu Topli. Najniższy punkt przełęczy leży między dorzeczami Zdyni i Ondawy, jednak z uwagi na podmokły teren nie był używany jako przejście przez grzbiet.

Historia

Przez przełęcz już od czasów średniowiecza (być może już od XIV w.) biegł uczęszczany szlak handlowy, wiodący z Biecza przez Gorlice, Bielankę, Łosie, Uście i dalej doliną Zdyni na Dujawę, a z niej w dół doliną Riečki (Kamieńca) przez Becherov i Zborów do Bardiowa. W latach 1787-1788 Austriacy wybudowali nową drogę bitą z Gorlic przez Przełęcz Małastowską, Konieczną i Dujawę do Bardiowa. Droga ta, której śladem biegnie dzisiejsza szosa (po polskiej stronie - nr 977, po słowackiej - nr 545) przecina grzbiet wododziałowy ok. 600 m na zachód od najniższego punktu przełęczy, na wysokości 556 m n.p.m. Na przełęczy do 2007 roku działało drogowe przejście graniczne Konieczna-Becherov.

W roku 1906 powstał projekt budowy linii kolejowej z Gorlic do Bardiowa przez przełęcz Dujawę, jednak nigdy nie został zrealizowany.

Ciekawostki

Na Przełęczy Dujawa toczy się akcja sztuki Andrzeja Stasiuka pt. Czekając na Turka, wystawionej przez krakowski Teatr Stary w 2009 roku (reż. Mikołaj Grabowski).^[1]

Szlaki turystyczne

• Przełęcz Dujawa – Radocyna – Nieznajowa – Wołowiec – Banica – Bartne
• Przełęcz Dujawa – Becherov
• słowacki szlak graniczny

Przypisy

Bibliografia

• Beskid Niski. Mapa turystyczna 1:50 000, wyd. „Compass”, Kraków 2004, ISBN 83-89165-54-6;
• Dworak Zofia, Słodkowska Irmina (red.) Beskid Niski i Pogórze. Mapa turystyczna 1:125.000, wydanie 11, PPWK Warszawa 2003
• Krukar Wojciech, Kryciński Stanisław, Luboński Paweł, Olszański Tadeusz A. i in.: Beskid Niski. Przewodnik, wyd. II poprawione i aktualizowane, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2002, ISBN 83-85557-98-9;
• Krygowski Władysław: Beskid Niski, Pogórze Ciężkowickie (część wschodnia) i Pogórze Strzyżowsko-Dynowskie (część zachodnia), wyd. II poprawione i uzupełnione, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1977.