Przepisy gry w koszykówkę FIBA

Publikacja Naismitha (15 stycznia 1892) przedstawiająca pierwsze w historii reguły gry w koszykówkę

Przepisy gry w koszykówkę FIBA – dokument tworzony i wydawany przez Fédération Internationale de Basketball, zatwierdzony przez Komisję Techniczną FIBA, określający oficjalne zasady gry w koszykówkę, przepisy dotyczące sędziów, trenerów, elementów boiska, protokołów i wszelkich innych szczegółowych procedur i zasad, zawartych również w dokumentach dodatkowych do "Przepisów gry w koszykówkę FIBA". Dotyczy meczów koszykówki odbywających się w ramach federacji FIBA lub na jej zasadach. Przepisy ulegają drobnym zmianom co kilka lat (zazwyczaj co 4 lub 2 lata).

Rola przepisów FIBA w koszykówce

Przepisy gry w koszykówkę FIBA są jedynymi na świecie przepisami gry w koszykówkę regulującymi rozgrywki międzynarodowe[1]. Według przepisów FIBA gra obecnie 214 narodów[2] (w tym Polska), co daje około 400 milionów zarejestrowanych graczy[2]. Przepisy FIBA nie są jednak jedynymi przepisami gry w koszykówkę – Amerykanie stworzyli własne trzy rodzaje różniących się przepiów gry w koszykówkę: NBA, WNBA oraz NCAA[1][3].

Powstanie koszykówki i pierwsze zasady gry

Koszykówkę wymyślił James Naismith w 1891 roku. Podał wtedy 5 podstawowych zasad gry w koszykówkę:

  1. Okrągłą piłką należało grać wyłącznie przy użyciu rąk.
  2. Trzymając piłkę, nie wolno było się z nią przemieszczać – należało ją podawać.
  3. Zawodnicy mieli prawo znajdować się w dowolnym miejscu boiska.
  4. Nie wolno było stosować przemocy fizycznej między zawodnikami.
  5. Niewielka bramka w formie kosza powinna być umieszczona poziomo, wysoko w górze[4][2][5].

Zestaw podstawowych trzynastu reguł gry w koszykówkę opublikował 15 stycznia 1892 roku w magazynie Triangle[2]:

  1. Piłką można rzucać w dowolnym kierunku, jedną lub dwoma rękami[2].
  2. Piłka może zostać odbita w dowolnym kierunku, jedną lub dwoma rękami, lecz nie może być odbita pięścią[2].
  3. Nie wolno biegać z piłką w rękach. Należy ją podać lub rzucić z miejsca w którym zawodnik stoi[2].
  4. Piłkę trzyma się między dłońmi[2].
  5. Nie wolno stosować przemocy fizycznej wobec przeciwnika. Pierwsze naruszenie tej zasady jest liczone jako faul. Drugie jest karane dyskwalifikacją zawodnika do następnego celnego rzutu. Jeśli zawodnik ewidentnie chciał celowo zranić/uszkodzić przeciwnika, zmiana nie jest dozwolona[2].
  6. Faul – to uderzenie w piłkę pięścią lub złamanie zasady 3, 4 lub 5 (jak opisano)[2].
  7. Jeśli drużyna popełni trzy kolejne faule, liczy się to dla drużyny przeciwnej jako celny rzut[2].
  8. Jeśli piłka wyjdzie poza boisko, powinna zostać wrzucona na boisko, a osoba która pierwsza ją dotknie, może nią grać. W przypadku sporu, sędzia wrzuca piłkę bezpośrednio na boisko. Osoba chcąca wrzucić piłkę na boisko, ma na to 5 sekund. Jeśli nie zdąży tego zrobić w wyznaczonym czasie, piłka trafia do przeciwnika. Jeśli któraś z drużyn będzie opóźniać grę, zostanie to potraktowane jako faul[2].
  9. Sędzia (umpire) powinien notować popełnione faule i zwracać uwagę, gdy zostały popełnione 3 kolejne faule przez jedną drużynę. Ma prawo dyskwalifikować zawodników zgodnie z regułą 5[2].
  10. Sędzia (referee) ocenia kiedy piłka jest w grze, kiedy jest aut, do której drużyny należy oraz pilnuje czasu gry. Decyduje kiedy rzut jest celny oraz liczy punkty[2].
  11. Czas gry to dwie 15-minutowe połowy, z 5-minutową przerwą między nimi[2].
  12. Wygrywa drużyna, która zdobędzie więcej punktów. W przypadku remisu, gra może być, za zgodą kapitanów, kontynuowana do pierwszego celnego rzutu[2].

Naismith miał kontrolę nad przepisami do roku 1896. Od 1896 roku przepisami gry w koszykówkę zarządzała organizacja o nazwie Amateur Sports Federation[2].

Pierwsze w historii zmiany w przepisach były następujące:

  • W 1894 roku wprowadzono rzuty wolne[2].
  • Początkowo wszystkie rzuty były warte 3 punkty. W 1896 roku zdecydowano, że rzuty z gry będą warte 2 punkty, a rzuty wolne – 1 punkt[2].
  • W 1897 roku wprowadzono przepis ustalający, że w jednym momencie na boisku może znajdować się 5 zawodników danej drużyny[2]. Wcześniej liczba zawodników na boisku sięgała nawet do kilkudziesięciu[2]!
  • W 1909/1910 ustalono, że zawodnik popełniający swój czwarty faul osobisty, będzie dyskwalifikowany z dalszej gry[2].

Rozwój przepisów gry w koszykówkę w XX wieku

1932

18 czerwca 1932 w Genewie powstała Międzynarodowa Federacja Koszykówki FIBA – Fédération Internationale de Basketball[6][7][5][4].

Ustalono, że reguły będą zmieniane/udoskonalane co około 4 lata[2].

Ustalono, że drużyna (wraz ze zmiennikami) może liczyć maksymalnie 7 zawodników[2].

1934

Opublikowano pierwsze oficjalne przepisy FIBA[8][9]. Jedną z pierwszych wprowadzonych reguł był zakaz gry na boiskach trawiastych[8][9].

1936

W 1936 roku na kongresie FIBA w Berlinie[2] wprowadzono kilka zmian:

  • Wprowadzono linię środkową boiska[8][9][2].
  • Wiązało się to również z wprowadzeniem zasady 10 sekund[8][9][2] (obecnie jest to zasada 8 sekund).
  • Wprowadzono podział kategorii rozgrywek ze względu na wzrost zawodników – poniżej i powyżej 190 cm wzrostu[9].
  • Wprowadzono możliwość trzykrotnego wzięcia czasu przez drużynę[2].
  • Do tej pory po każdym celnym rzucie do kosza odbywał się rzut sędziowski – w 1936 roku wprowadzono zasadę, że po celnym rzucie piłka jest wprowadzana z linii końcowej boiska[2].
  • Zwiększono liczbę członków drużyny z 7 do 10 (wraz ze zmiennikami)[2].

1948

1952

  • Zniesiono kategorie wzrostu zawodników z 1936 roku[9].
  • Wprowadzono zasadę mówiącą o tym, że w ostatnich 3 minutach meczu, po każdym gwizdku, zatrzymywany ma być czas gry[9].
  • Wprowadzono zasadę mówiącą o tym, że w ostatnich 3 minutach meczu, każdy faul karany będzie 2 rzutami wolnymi[9].
  • Zwiększono liczbę fauli zawodnika z 4 do 5[2].

1956

Wygląd obszaru ograniczonego przez 1956
  • Zmieniono wygląd obszaru ograniczonego – od teraz ma kształt trapezu[9][2].
  • Wprowadzono zasadę 30 sekund[9][2] (obecnie zasada 24 sekund).

1960

Zmiany dokonane podczas kongresu FIBA w Rzymie[2]:

  • Zasady dotyczące ostatnich 3 minut meczu zostały rozszerzone do ostatnich 5 minut meczu[9][2].
  • Zniesiono linię środkową boiska oraz zasadę 10 sekund[9][2].
  • Skomplikowano reguły dotyczące rzutów wolnych – dodano zasady wzajemnego znoszenia się rzutów wolnych przeciwnych drużyn itp; zasady te były tak skomplikowane, że sędziowie w pewnych sytuacjach potrzebowali dużo czasu na przeliczenie wszystkich anulowań oraz pozostałych rzutów, a podejmowane przez nich decyzje niejednokrotnie były niezrozumiałe dla graczy i widzów[2].

1964

Podczas kongresu w Tokio (1964) przeredagowano książkę z zasadami tak, by była bardziej zrozumiała i wygodna w czytaniu[2].

1968

Zmiany dokonane podczas kongresu FIBA w Meksyku[2]:

  • Przywrócono linię środkową boiska oraz zasadę 10 sekund[9][2].
  • Zasady dotyczące ostatnich 5 minut meczu, zostały ponownie zawężone do ostatnich 3 minut meczu[9][2].
  • Zmieniono zasady dotyczące ingerencji w lot piłki – od teraz zarówno atakujący, jak i obrońcy, mogą ingerować w lot piłki, gdy odbije się ona już od obręczy kosza[9][2].

1972

Podczas kongresu FIBA w Monachium[2] dokonano pewnych zmian:

  • Usunięto zasady dotyczące ostatnich 3 minut gry[2].
  • Zmieniono zasady dotyczące ingerencji w lot piłki – od teraz zarówno atakujący, jak i obrońcy, mogą ingerować w lot piłki, gdy dotyka ona obręczy kosza[9].
  • Zmniejszono liczbę członków drużyny z 12 do 10[9]. Dwunastu zawodników było dopuszczalne tylko w wypadku turniejów[9].
  • Wprowadzono zasadę fauli drużyny – ustanowiono ją w liczbie 10 fauli[9]. Inne źródła podają, że zmiany tej dokonano dopiero w roku 1973 (nie czekając na kolejny kongres FIBA), w odpowiedzi na dramatyczny wzrost skrajnej brutalności w ostatnich minutach meczów rozgrywanych w 1973 roku – średnia liczba fauli popełnianych w 1 meczu przewyższała liczbę 61[2].

1976

  • Wprowadzono zasadę three-for-two, polegającą na tym, że zawodnik mający wykonać dwa rzuty wolne, miał prawo wykonać trzeci rzut wolny, jeśli jeden z dwóch pierwszych rzutów był niecelny[9][2].

1980

Kongres FIBA w Moskwie[2] wprowadził następujące zmiany:

  • Liczba fauli drużyny zmniejszona z 10 do 8[9][2].
  • Wprowadzono zasady dyskwalifikacji trenerów – mieli opuścić boisko po otrzymaniu 3 fauli technicznych[9][2].

1984

  • Zasadę three-for-two zastąpiono zasadą one-and-one, polegającą na tym, że zawodnik musiał trafić pierwszy rzut wolny, by mieć prawo wykonać drugi rzut wolny[9][2]. Jeśli nie trafił pierwszego rzutu, piłkę otrzymywała drużyna przeciwna[9].
  • Wprowadzono rzut za trzy punkty[9][8][2]. Linia rzutów za 3 punkty oddalona była od obręczy kosza o 6,25m[8][2].
  • Liczba fauli drużyny zmniejszona z 8 do 7[9][2].

1986

  • Faul umyślny lub dyskwalifikujący był karany nie tylko rzutami wolnymi, ale także wprowadzeniem piłki przez drużynę poszkodowaną[2].

1990

  • Zniesiono skomplikowane zasady przyznawania i znoszenia się rzutów wolnych[2]. Zniesiono limity rzutów wolnych do wykonania w jednej sekwencji[2]. Nowe zasady nie wymagały już skomplikowanego przeliczania, a o kolejności rzutów wolnych decydowała kolejność popełnionych fauli[2].
  • Wprowadzono strefy ławek drużyn, których nie wolno było opuszczać osobom znajdującym się w nich[2].
  • Opuszczenie ławki drużyny i udział w bójce na boisku był karany natychmiastową dyskwalifikacją[2].
  • O miejscu wprowadzenia piłki z autu decyduje sędzia[2]. Osoba wprowadzająca piłkę z autu nie może się przemieścić o więcej, niż o 1 krok[2].
  • Podczas rzutów wolnych zawodnikom wolno wejść do zastrzeżonej strefy, dopiero gdy rzucający wypuści piłkę z rąk[2].

1994

  • Przeredagowano całą książkę reguł[2].
  • Piłka wprowadzana jest z autu, z miejsca najbliższego miejsca naruszenia przepisów (wliczając w to linie końcowe boiska)[2].
  • Zalegalizowano technikę alley oop[2].
  • Napisano od nowa regułę kroków – pierwsza stopa, która dotknie parkietu, staje się nogą obrotu[2].
  • Nazwę faul umyślny zastąpiono nazwą faul niesportowy[2].
  • Usunięto zasadę one-and-one[2].
  • Zdyskwalifikowana osoba na pozostały czas meczu musi udać się do szatni lub opuścić budynek[2].
  • Podczas rzutów wolnych tylko 6 zawodników może walczyć o zbiórkę piłki z kosza (po 3 z każdej drużyny, w tym zawodnik rzucający)[2]. Pozostali zawodnicy muszą znajdować się na części wspólnej obszaru za przedłużeniem linii rzutów wolnych oraz obszaru za linią rzutów za 3 punkty[2].
  • Zmieniono zasady faulu obustronnego oraz wprowadzono pojęcie niesportowego faulu technicznego[2].

2000

  • Usunięto zasady nietypowe, dotyczące bardzo rzadkich sytuacji[2].
  • Zasadę 10 sekund zastąpiono zasadą 8 sekund[9][2].
  • Zasadę 30 sekund zastąpiono zasadą 24 sekund[9][2].
  • Wprowadzono podział na cztery 10-minutowe kwarty (wcześniej były dwie 20-minutowe połowy meczu)[9][2].
  • Usunięto pojęcie niesportowego faulu technicznego[2].

Zmiany z roku 2004

Wygląd boiska do koszykówki zgodny z normami FIBA do 30 września 2010
Wprowadzona "strzałka naprzemiennego posiadania piłki" w roku 2004

Zmiany wprowadzone w przepisach w roku 2004:

  • całkowita zmiana liczby artykułów, ich kolejności, część artykułów przeniesiona do dokumentów pomocniczych FIBA
  • liczba zawodników drużyny w 1 meczu może wynosić maksymalnie 12 (wcześniej było to 10 zawodników w 1 meczu, lub 12 w turnieju, jeśli drużyna rozgrywa więcej niż 3 mecze)
  • zniesiono obowiązek noszenia butów i skarpet w jednym kolorze
  • jeśli zawodnik nie może kontynuować gry lub została mu udzielona pomoc medyczna, musi zejść z boiska – może zostać zmieniony lub drużyna może grać z liczba zawodników mniejszą niż 5 (wcześniej nawet gdy zawodnik otrzymał pomoc medyczną, mógł zostać na boisku, lecz drużyna otrzymywała za to przerwę na żądanie; musiał być zmieniony tylko, gdy nie był w stanie wznowić gry w ciągu 1 minuty lub drużyna nie miała już przerw na żądanie; wyjątek stanowiła sytuacja w której drużyna musiałaby grać w mniej niż 5 zawodników)
  • trener, asystent, zawodnik lub osoba towarzysząca mogą opuścić strefę ławki drużyny i wejść na boisko w celu udzielenia pomocy, wyłącznie po otrzymaniu pozwolenia od sędziego (nie dotyczy lekarza, który może wejść na boisko bez zezwolenia)
  • drużyna gospodarzy ma rzucać na kosz i mieć ławkę drużyny po lewej stronie stolika sędziowskiego (wcześniej drużyna gospodarzy miała prawo wybrać kosz, na który chce grać)
  • wprowadzono zasadę naprzemiennego posiadania piłki w sytuacjach rzutu sędziowskiego (wcześniej w sytuacjach rzutu sędziowskiego wykonywany był rzut sędziowski w najbliższym kole na boisku – jeśli nie dało się ustalić, które koło jest najbliżej, rzut sędziowski odbywał się w kole środkowym boiska).
  • możliwość przyznania przerwy na żądanie kończy się, gdy piłka jest w posiadaniu zawodnika wykonującego swój pierwszy lub jedyny rzut wolny (wcześniej możliwość ta kończyła się, gdy sędzia wchodził z piłką lub bez piłki do pola rzutów wolnych)
  • obie drużyny mogą zmienić zawodnika/zawodników po błędzie
  • nie można dokonać zmiany zawodnika, gdy piłka jest w posiadaniu zawodnika wykonującego swój pierwszy lub jedyny rzut wolny (wcześniej możliwość ta kończyła się, gdy sędzia wchodził z piłką lub bez piłki do pola rzutów wolnych)
  • zawodnik drużyny posiadającej żywą piłkę, nie może stać w obszarze ograniczonym przeciwnika dłużej niż 3 sekundy, gdy piłka znajduje się na polu ataku (wcześniej nie mógł stać w obszarze ograniczonym przeciwnika, nawet gdy piłka była jeszcze na polu obrony)
  • odliczanie 8 sekund w pewnych sytuacjach może być rozpoczynane od nowa (wcześniej nie było takiej możliwości)
  • w sytuacji, gdy zawodnik tuż przed upływem 24 sekund próbuje rzucić do kosza i w tym momencie rozbrzmiewa sygnał zegara 24 sekund, a piłka nie dotykając obręczy kosza leci w sposób oczywisty w stronę przeciwnika, nie ma odgwizdywanego błędu 24 sekund (wcześniej: byłby to błąd 24 sekund)
  • w przypadku omyłkowego uruchomienia sygnału 24 sekund, gra powinna być kontynuowana – sygnał nie jest obligatoryjny dla sędziego; dopiero gwizdek sędziego zatrzymuje grę (wcześniej – nawet omyłkowy sygnał błędu 24 sekund obligował sędziego do przerwania gry, uruchomieniu zegara 24 od początku i przyznaniu piłki drużynie będącej w jej posiadaniu w chwili wystąpienia omyłkowego sygnału)
  • zawodnik zostaje zdyskwalifikowany, gdy ma już 2 faule niesportowe (wcześniej dotyczyło to tylko trenera [dyskwalifikacja za 2 faule techniczne wynikające z niesportowego zachowania trenera])
  • faul techniczny zawodnika następuje również wtedy, gdy udaje on faul np. poprzez upadniecie na podłogę (wcześniej symulowanie nie było karane)
  • karą za faul techniczny są 2 rzuty wolne i posiadanie piłki (wcześniej karą za faul techniczny był 1 rzut wolny i posiadanie piłki)
  • faule popełnione w przerwie meczu traktowane są jak faule popełnione podczas gry.

Zmiany z roku 2008

W roku 2008 wprowadzono kilka kolejnych zmian w przepisach gry w koszykówkę:

  • linie boiska muszą być w kolorze białym (wcześniej kolor biały był kolorem preferowanym, ale nie obowiązkowym)
  • wszelkie t-shirty są niedozwolone (wcześniej zawodnik mógł nosić t-shirt posiadając odpowiednie zezwolenie lekarskie)
  • usunięto kontrowersyjny zapis, że drużyna w wypadku kontuzji zawodników ma grać w mniej niż 5 zawodników na boisku – obecnie kontuzjowany zawodnik musi zostać zmieniony, chyba że drużyna chciałaby grać w mniej niż 5 zawodników
  • dodano zapis, mówiący, że jeśli zawodnik ze swojego pola ataku złapie w powietrzu piłkę niczyją lub podawaną przez przeciwnika, to jego położenie w odniesieniu do pola obrony i pola ataku ustala się dopiero z chwilą wylądowania na podłożu
  • celowe odbicie piłki o tablicę jest rozpoczęciem kozłowania
  • dozwolone jest ślizganie się po podłożu z piłką w rękach
  • podczas kozłowania z pola obrony na pole ataku, uznaje się, że piłka wchodzi na pole ataku, gdy na polu ataku znajdzie się piłka oraz obie stopy zawodnika ją kozłującego
  • dodano dwa dodatkowe błędy ingerencji w lot piłki do kosza, poprzez ingerencję przez kosz od spodu, związane z zaliczeniem punktów:
    • gdy podczas podania lub po odbiciu się piłki od obręczy kosza obrońca w ten sposób ingeruje
    • gdy obrońca chwyta kosz w celu zagrania piłką
    • gdy obrońca dotknie piłkę przez kosz od spodu podczas rzutów wolnych, nawet po odbiciu się piłki od obręczy
  • za niesportowy uznaje się kontakt obrońcy z atakującym w próbie zatrzymania kontrataku, z tyłu lub z boku, a pomiędzy atakującym a atakowanym koszem nie ma żadnego obrońcy
  • nadmierne wymachiwanie łokciami bez kontaktu z przeciwnikiem, jest faulem technicznym
  • sędzia główny na odwrocie protokołu ma obowiązek opisywać każdy faul dyskwalifikujący.

Zmiany z roku 2010

Wygląd boiska do koszykówki zgodny z normami FIBA od 1 października 2010
Zegar 24 sekund
Strefa ławek drużyn

W roku 2010 zostały wprowadzone największe zmiany w przepisach gry w koszykówkę FIBA ostatnich lat, które częściowo upodobniły FIBA do NBA.

Zmiany wprowadzone do życia od października 2010 r. to:

  • linia rzutów za 3 punkty przesunięta z odległości 6,25m od kosza na odległość 6,75m od kosza;
  • całkowita zmiana wyglądu obszaru ograniczonego
  • nowy element na boisku: półkole podkoszowe w którym dopuszczalne jest szarżowanie (ustalono sposób wyznaczenia obszaru bez szarży, w którym, w określonych warunkach, faule spowodowane przez zawodnika ataku posiadającego piłkę, będą określane jako faule obrońcy)
  • techniczne zmiany w definicji strefy ławki drużyny
  • ustalono sposób wytyczenia miejsca wprowadzania piłki z autu, z którego piłka zostanie wprowadzona po przerwie na żądanie wziętej na polu obrony przez drużynę uprawnioną do posiadania piłki w dwóch ostatnich minutach ostatniej kwarty lub każdej dogrywki (linia znajdująca się 8,325m od autu; na wysokości najwyższego punktu linii 6,75)
  • koszulki, spodenki i skarpetki ponownie muszą mieć jednolity kolor
  • dozwolono używanie rękawów uciskowych w kolorze koszulek, pończoch uciskowych w kolorze spodenek, przeźroczystych, bezbarwnych ochraniaczy na zęby i bezbarwnych, przeźroczystych naklejanych tap
  • w strefie ławki drużyny może przebywać maksymalnie 12 zawodników i 5 osób towarzyszących
  • zmiana definicji zakończenia przerw w meczu:
    • gdy piłka opuszcza ręce sędziego, podczas rzutu sędziowskiego (wcześniej – gdy piłka zostanie legalnie zbita przez zawodnika podczas rzutu sędziowskiego)
    • gdy piłka zostanie oddana do dyspozycji zawodnika wprowadzającego ją z autu (wcześniej – gdy zawodnik na boisku legalnie dotknie wprowadzoną piłkę)
  • zmiana definicji rozpoczęcia części meczu:
    • gdy piłka opuszcza ręce sędziego, podczas rzutu sędziowskiego (wcześniej – gdy piłka zostanie legalnie zbita przez zawodnika podczas rzutu sędziowskiego)
    • gdy piłka zostanie oddana do dyspozycji zawodnika wprowadzającego ją z autu (wcześniej – gdy zawodnik na boisku legalnie dotknie wprowadzoną piłkę)
  • zmiana definicji żywej piłki podczas rozpoczęcia meczu: piłka staje się żywa, gdy opuści ręce sędziego
  • drobne zmiany w sytuacjach rzutu sędziowskiego
  • wprowadzono minimalny wymagany czas, w jakim można podjąć próbę rzutu do kosza, który wynosi 0,3 sekundy, jeśli zawodnik wejdzie w posiadanie piłki, lub mniej niż 0,3 sekundy, jeśli zawodnik wykona dobitkę poprzez trącenie lub wsad bez wejścia w posiadanie piłki
  • zmieniono miejsce wprowadzania piłki w 2 ostatnich minutach 4 kwarty lub dogrywki, jeśli drużyna atakująca na polu obrony wzięła przerwę na żądanie – teraz wprowadza piłkę nie z linii połowy boiska, lecz z linii wprowadzenia na polu ataku
  • doprecyzowano zapis o możliwości przyznania przerwy na żądanie i zmiany zgłoszonej w trakcie wykonywania rzutu wolnego
  • jeśli podczas 1 turnieju drużyna 2 razy przegra walkowerem, zostaje zdyskwalifikowana z turnieju, a jej wszystkie wyniki zostają anulowane
  • wprowadzono definicję kozłowania
  • doprecyzowano zapis dotyczący przerzucania piłki z ręki do ręki, przed rozpoczęciem lub po zakończeniu kozłowania
  • dodano zapis, umożliwiający sędziemu rozpoczęcie odliczania 8 sekund, nawet jeśli zawodnik drużyny nie wszedł w posiadanie piłki, ale jeśli w ocenie sędziego, drużyna kontroluje piłkę na polu obrony
  • stworzono definicję wprowadzenia piłki na pole ataku:
    • piłka nie będąca w posiadaniu zawodnika dotyka pola ataku
    • piłka dotyka zawodnika ataku, którego obie stopy są na polu ataku
    • piłka dotyka zawodnika obrony, którego część ciała znajduje na polu obrony
    • piłka dotyka sędziego, którego część ciała jest na polu ataku
    • podczas kozłowania, obie stopy oraz piłka dotykają pola ataku
  • dodano zapis, umożliwiający rozpoczęcie odliczania 24 sekund, nawet jeśli zawodnicy nie są w posiadaniu piłki, lecz kontrolują ją na polu obrony
  • bardzo duże zmiany w resetowaniu zegara 24 sekund:
    • gdy drużyna otrzyma piłkę do wprowadzenia na polu ataku po faulu przeciwnika lub błędzie związanym z przyznawaniem nowego okresu na wykonanie ważnej próby rzutu do kosza, a na zegarze 24 sekund wyświetlane będzie 14 sekund i więcej sekund, to drużynie NIE zostanie przyznany nowy okres 24 sekund, a drużyna ta będzie miała jedynie pozostałą ilość sekund na wykonanie rzutu
    • gdy drużyna otrzyma piłkę do wprowadzenia na polu ataku po faulu przeciwnika lub błędzie związanym z przyznawaniem nowego okresu na wykonanie ważnej próby rzutu do kosza, a na zegarze 24 sekund wyświetlane będzie mniej niż 14 sekund sekund, to drużynie zostanie przyznane jedynie 14 sekund, jako nowy okres na wykonanie ważnej próby rzutu do kosza.
    • gdy drużyna otrzyma piłkę do wprowadzenia na polu obrony po faulu przeciwnika lub błędzie związanym z przyznawaniem nowego okresu na wykonanie ważnej próby rzutu do kosza, drużynie zostanie przyznany nowy okres 24 sekund
  • usunięto z definicji błędu połów zapis dotyczący akcji w której zawodnik drużyny posiadającej piłkę jest ostatnim, który dotknął piłki na swoim polu obrony, po czym piłka dotknęła pola ataku, a następnie on lub jego partner jest pierwszym, który dotknął piłki na polu obrony
  • inne, kosmetyczne zmiany.

Zmiany z roku 2012

Trener zwraca się do sędziego
Zegar 24 sekund umieszczony nad koszem zostaje wygaszony na czas wykonywania rzutów wolnych

W roku 2012 zostały wprowadzone głównie następujące zmiany:

  • wnętrza obszarów ograniczonych muszą być pomalowane w takim samym kolorze
  • określono kto może zasiadać na 14-miejscowej ławce drużyny
  • bielizna wystająca spod spodenek jest zabroniona (wcześniej była dozwolona, jeśli jest w tym samym kolorze co spodenki)
  • jakakolwiek osoba z ławki drużyny może wejść na boisko w celu pomocy kontuzjowanemu zawodnikowi, za zgodą sędziego
  • w trakcie gry może stać tylko trener lub asystent trenera (ale nigdy nie obaj jednocześnie)
  • asystent trenera nie ma prawa zwracać się do sędziów
  • jeśli tablica ma oprócz sygnału dźwiękowego również sygnał wizualny (świetlny), to w orzekaniu czasu zakończenia meczu pierwszeństwo ma sygnał świetlny
  • niejasne zapisy 2 ostatnie minuty meczu zostały doprecyzowane, jako okres w którym zegar wyświetla 2:00 minuty lub mniej czasu
  • obie nogi oraz piłka muszą całkowicie znaleźć się na polu ataku, aby uznać, że zawodnik opuścił pole obrony z piłką
  • usunięto regułę, że legalna pozycja krycia zawodnika bez piłki jest nie większa niż odległość 2 kroków (pozostała dolna granica – nie mniej niż 1 krok)
  • gdy rzut wolny jest celny i błąd popełnia zawodnik rzucający, to wszystkie inne błędy innych zawodników zostają pominięte; w przypadku ostatniego rzutu wolnego, błąd rzucającego lub osoby z jego drużyny skutkuje wprowadzeniem przez przeciwnika piłki do gry z autu z przedłużenia linii rzutów wolnych
  • do sytuacji w których należy zatrzymać, wygasić i skasować zegar 24 sekund dopisana zostaje sytuacja, w której przyznane zostają rzuty wolne.

Zmiany z roku 2014

Umiejscowienie zawodników w obszarach półkoli bez szarży (półkoli podkoszowych) w koszykówce. półkola podkoszowego. Sprzed zmian z 2014 roku tylko na ilustracji nr 1 zawodnik znajduje się wewnątrz obszaru półkola podkoszowego. Po zmianach z 2014 roku tylko zawodnik na ilustracji nr 7 znajduje się na zewnątrz obszaru półkola podkoszowego.

Zmiany przepisów gry w koszykówkę zostały opracowane przez FIBA 2 lutego 2014 i zaczną obowiązywać od 1 października 2014. Najważniejsze wprowadzone zmiany to:

  • wprowadzenie przepisu mówiącego, że jeśli piłka jest w posiadaniu sędziego lub zawodnika wprowadzającego ją do gry, każdy faul zawodnika obrony na przeciwniku na boisku traktowany jest jako faul niesportowy
  • za faul techniczny przyznaje się 1 rzut wolny, a nie dwa, jak przed 2014 – jest to powrót do zasady obowiązującej przed 2004 rokiem.
  • wcześniej dozwolonymi numerami zawodników były numery od 4 do 15 (nie dotyczyło reprezentacji narodowych). Od 2014 dozwolone są wszystkie numery od 1 do 99, oraz numery 0 i 00.
  • wiele zmian w istniejących sygnałach sędziów koszykarskich oraz nowych sygnałów, co m.in. związane jest z wprowadzeniem wielu nowych numerów zawodników
  • poważnie zwiększony został obszar dotyczący zasad generowanych przez półkole podkoszowe. Wcześniej dotyczyły one tylko zawodnika obrony, którego obie stopy znajdowały się w obszarze półkola podkoszowego, nie dotykając linii półkola. Od 2014 jeśli zawodnik obrony co najmniej jedną stopą utrzymuje kontakt z półkolem podkoszowym (lub jego linią), te zasady także go dotyczą.
  • sędziowie mają prawo korzystać z systemu IRS w wielu różnych sytuacjach (np. sprawdzenie czy rzut miał wartość 2 czy 3 punktów, czy został oddany przed rozbrzmieniem sygnału zegara lub gwizdka, itp.).
  • drużyny mają do wykorzystania po dwie przerwy na żądanie w pierwszej połowie, trzy w drugiej połowie, lecz maksymalnie dwie z tych przerw na żądanie mogą użyć w ostatnich dwóch minutach czasu gry drugiej połowy.
  • zbiórka piłki z kosza podczas ataku przez drużynę atakującą powoduje zresetowanie zegara 24 sekund do 14 sekund, nawet jeśli podczas oddawania rzutu zegar wskazywał na więcej niż 14 sekund.
  • sytuacja rzutu sędziowskiego spowodowana utknięciem piłki pomiędzy obręczą a tablicą kosza, nie dotyczy sytuacji pomiędzy rzutami wolnymi oraz po ostatnim lub jedynym rzucie wolnym, po którym ma nastąpić wprowadzenie piłki.
  • zapisy w protokole dotyczące 1. i 3. kwarty zapisywane są na czerwono, a dotyczące 2. i 4. – na czarno lub niebiesko
  • pojawił się nowy symbol w protokole – GD.

Zmiany z roku 2015

Na kongresie FIBA w Tokio w sierpniu 2015 r. dokonano bardzo drobnych zmian w przepisach gry w koszykówkę, nie mających wpływu na sam przebieg rozgrywki, mianowicie:

  • linie boiska nie muszą być już w kolorze białym – wystarczy, że będą w kolorze kontrastującym z parkietem, choć kolor biały nadal jest preferowany;
  • wnętrza obszarów ograniczonych boiska nie muszą być już pomalowane w jednakowym kolorze;
  • rozmiary strefy ławki drużyny zwiększono do 16 miejsc siedzących oraz zwiększono dopuszczalną liczbę osób towarzyszących z 5 do 7.

Zmiany z roku 2017

(c) Andrzej Romański / PLK.pl, CC BY-SA 3.0
Zawodnicy mający koszulki i spodenki w tym samym kolorze dominującym.
(c) Andrzej Romański / PLK.pl, CC BY-SA 3.0
Zawodnik po lewej ma koszulkę w kolorze dominującym białym, a spodenki – żółtym. Od roku 2017 taki strój jest niedopuszczalny.
(c) Andrzej Romański / PLK.pl, CC BY-SA 3.0
Boisko z białymi liniami i zielonym wypełnieniem obszarów ograniczonych.

W roku 2017 dokonano dużych zmian w przepisach gry w koszykówkę. Zmiany tak mocno wpływają na zasady rozgrywki, że 23 września 2017 roku w Spale, podczas konferencji sędziów i komisarzy PLK odbył się wykład szefa departamentu sędziowskiego FIBA Carla Jungebranda, podczas którego przedstawiono zmiany w przepisach gry (głównie dotyczące kroków i fauli niesportowych). Najważniejsze zmiany z roku 2017 to:

  • doprecyzowano, że linie boiska (które już nie muszą być białe) muszą być jednolitego koloru;
  • zmiany dotyczące stroju gracza:
    • spodenki muszą mieć ten sam kolor dominujący co koszulki,
    • skarpetki muszą wystawać ponad buty, być widoczne,
    • rękaw koszulki nie może być dłuższy niż do łokcia,
    • wszystkie rękawy i nogawki kompresyjne muszą być w kolorze dominującym stroju lub białe, lub czarne – i wszyscy członkowie drużyny muszą mieć je w tym samym kolorze,
    • dopuszczono możliwość gry w nakryciu głowy,
    • lewy i prawy but zawodnika musi być w tym samym kolorze i nie może zawierać elementów odblaskowych; nie musi być w kolorze stroju;
  • kapitan przejmuje funkcję grającego trenera, jeżeli trener nie może kontynuować swoich obowiązków;
  • dodano zasadę, że jeżeli zawodnik po tym jak został sfaulowany podaje piłkę, to nie jest w akcji rzutowej;
  • znacznie uszczegółowiono zasady dotyczące ustalania nogi obrotu, odrywania nogi od parkietu przy rozpoczęciu kozłowania;
  • wprowadzono nowe pojęcie: udawanie faula;
  • zmieniono kryteria faulów technicznych oraz niesportowych (główna zmiana dotyczy sytuacji kontaktu z zawodnikiem przechodzącym z obrony do ataku, uznawanej od teraz za faul niesportowy);
  • popełnienie jednego faula niesportowego i jednego technicznego karane jest dyskwalifikacją;
  • dodano dwa nowe sygnały sędziów: "udawanie faula" oraz "powtórka wideo";
  • zmieniono przepisy dotyczące wypełniania protokołu meczu FIBA,
  • wprowadzono możliwość rozgrywania dwumeczu.

Przypisy

  1. ↑ a b Basketball rules, Oficjalna strona FIBA (en)
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by Hartyáni Zsolt, History of Basketball: Rule Development from the beginning up to now
  3. ↑ Rule differences, Oficjalna strona FIBA (en)
  4. ↑ a b Wszystko o koszykówce – Historia koszykówki
  5. ↑ a b Historia koszykówki
  6. ↑ History, Oficjalna strona FIBA (en)
  7. ↑ koszykówka, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-04-15].
  8. ↑ a b c d e f Historia przepisów, Sędziowie Koszykówki. [dostęp 2018-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-16)].
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae A History Of The Basketball Rules, oficjalna strona FIBA Europe (en)

Bibliografia

do wstępu:

do zmian z 2004:

do zmian z 2008:

do zmian z 2010:

do zmian z 2012:

do zmian z 2014:

do zmian z 2015:

do zmian z 2017:

Terminologia koszykarska FIBA
pojęcia ogólne
koszykówka
sędziowie
błędy w koszykówce
faule
zasady koszykówki
pozycje koszykarskie
oficjalne
nieformalne
rzuty
fachowa terminologia
wyposażenie i elementy boiska
elementy boiska
wyposażenie
obrona
ludzie

Media użyte na tej stronie

Basketball.jpeg
A typical cheap basketball with a rubber-type outer surface.
Zh Basketball court 1897 1.svg
Autor: Msnox, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Basketball court 1897 year.
Dr. James Naismith's Original 13 Rules of Basket Ball.jpg
Scan of original print as it appears in the January 15, 1892 publication of The Triangle.
PLK Adam Hrycaniuk Stelmet Zielona Góra 3.jpg
(c) Andrzej Romański / PLK.pl, CC BY-SA 3.0
Adam Hrycaniuk Stelmet Zielona Góra
Tirs lliures.ogv
Autor: Coentor, Licencja: CC BY-SA 3.0
Partit de Lliga ACB entre el València Basket i l'Estudiantes de Madrid.
Boisko koszykowki FIBA 2010.svg
(c) Malrob at pl.wikipedia, CC BY-SA 3.0
Boisko koszykówki wg przepisów FIBA obowiązujących od 2010 roku.
Joe DeRosa 2006.jpg
Autor: Keith Allison, Licencja: CC BY-SA 2.0
NBA referee Joe DeRosa talking with an assistant coach during the Houston Rockets/Washington Wizards game on December 9, 2006.
PLK Stelmet mecz 3.jpg
(c) Andrzej Romański / PLK.pl, CC BY-SA 3.0
Mecz koszykówki, Tauron Basket Liga, Stelmet Zielona Góra
Półkola bez szarży.png
Autor: Mariusz Swornóg, Licencja: CC BY-SA 4.0
Umiejscowienie zawodników w obszarach półkoli bez szarży (półkoli podkoszowych) w koszykówce.
Elektryczna SPP2.JPG
Autor: Mariusz Swornóg, Licencja: CC BY-SA 3.0
Strzałka naprzemiennego posiadania piłki w sytuacjach rzutu sędziowskiego - wersja elektryczna; własnej konstrukcji. Wadowice - półfinały mistrzostw Polski juniorów starszych w koszykówce.
PLK 17052014 Przemysław Zamojski Stelmet Zielona Góra 3.jpg
(c) Andrzej Romański / PLK.pl, CC BY-SA 3.0
Przemysław Zamojski Stelmet Zielona Góra