Puszcza Solska (Biłgoraj)

Puszcza Solska

Osiedle Biłgoraja
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	biłgorajski
Miasto	Biłgoraj
W granicach Biłgoraja	5 października 1954
SIMC	0987740
Tablice rejestracyjne	LBL
Położenie na mapie Biłgoraja Puszcza Solska
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Puszcza Solska
Położenie na mapie województwa lubelskiego Puszcza Solska
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego Puszcza Solska
50°31′26″N 22°42′43″E/50,523900 22,711900
Portal Polska

Puszcza Solska – dawna wieś, a obecnie jedno z 12 osiedli (jednostek pomocniczych gminy)^[1] oraz część miasta Biłgoraja^[2].

Dane ogólne

Organem uchwałodawczym osiedla jako jednostki pomocniczej gminy miejskiej Biłgoraj jest Rada Osiedla. Organ wykonawczy to Zarząd Osiedla^[3].

Położenie, zagospodarowanie, komunikacja

Obszar administracyjny Puszczy Solskiej obejmuje południową i południowo-zachodnią część Biłgoraja. Osiedle to sąsiaduje ze Śródmieściem i Różnówką (od północy) oraz z Piaskami (od wschodu). Po stronie południowej i zachodniej Puszcza Solska sięga granicy miasta.

Przez Puszczę Solską przebiegają dwie drogi wojewódzkie: nr 835 (w ciągu ulicy Tarnogrodzkiej oraz alei Jana Pawła II) i nr 858 (w ciągu ulicy Krzeszowskiej). Pierwsza kieruje się stąd na południe, w stronę Przemyśla, zaś druga na zachód, w stronę Stalowej Woli^[4].

Teren osiedla jest zagospodarowany w zróżnicowany sposób. Znajdują się tutaj^[5]:

• Obszary o charakterze przemysłowym i magazynowym, skoncentrowane głównie wzdłuż ulicy Krzeszowskiej. Wśród nich wymienić można m.in. zakłady produkcyjne przedsiębiorstw Black Red White S.A. (przemysł meblarski)^[6], Mewa S.A. (przemył lekki włókienniczy)^[7] oraz Mostostal-Met Sp. z o.o. (przemysł metalowy)^[8].
• Obszary o charakterze usługowym, skupiające przede wszystkim działalność handlową (w tym centra handlowe i sklepy wielkopowierzchniowe). Skoncentrowane są wzdłuż głównych ulic.
• Obszary o charakterze zabudowy mieszkalnej, obejmujące budownictwo jednorodzinne oraz wielorodzinne (bloki). Zabudowa wielorodzinna koncentruje się głównie w kwartałach pomiędzy ulicami Kościuszki, Krzeszowską i Armii Kraków.
• Tereny zielone – ogrody działkowe przy ulicy Magnoliowej. Część tych ogrodów, znajdująca się w granicach Puszczy Solskiej, ma powierzchnię ok. 7,35 ha^[9].

Niektóre obszary Puszczy Solskiej są niezagospodarowane i obejmują nieużytki; do tych zaliczają się głównie doliny rzeczne Białej i Czarnej Łady^[5].

Ważniejsze obiekty

W granicach Puszczy Solskiej znajdują się obiekty sakralne: zespół katolickiego Sanktuarium św. Marii Magdaleny (kościół, klasztor, dzwonnica, kaplica i inne)^[10] oraz prawosławna cerkiew św. Jerzego^[11]. Wszystkie położone są w bezpośrednim sąsiedztwie, wokół ronda im. ks. Jana Mroza. Przy alei Jana Pawła II zlokalizowany jest zabytkowy cmentarz^[12], administrowany przez wymienioną wyżej parafię katolicką^[13].

Na terenie osiedla mają swoje siedziby instytucje samorządowe (Starostwo Powiatowe^[14], Powiatowy Urząd Pracy^[15], Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego^[16]) i oświatowe (m.in. Szkoła Podstawowa Nr 3^[17], Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej^[18], Państwowa Szkoła Muzyczna^[19], Medyczne Studium Zawodowe^[20]).

Przy ulicy dra Pojaska znajduje się zespół obiektów szpitala powiatowego, dzierżawionego przez prywatne przedsiębiorstwo Arion Szpitale sp. z o.o^[21]. Funkcjonują tu także przedsiębiorstwa, działające w zakresie gospodarki komunalnej miasta: mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków^[22] oraz główna miejska ciepłownia, której operatorem jest Biłgorajskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej sp. z o.o^[23].

Wokół niektórych z obiektów szkolnych znajdują się place sportowe – m.in. boiska i korty tenisowe – służące ogółowi mieszkańców najbliższej okolicy^[5]. Przy ulicy Motorowej zlokalizowany jest autodrom z torami kartingowymi i instalacjami do organizacji imprez związanych ze sportami motorowymi^[24].

Na terenie osiedla znajdują się miejsca pamięci. Wśród nich wymienić można pomnik żołnierzy Armii Kraków, którzy w 1939 ofiarnie bronili Biłgoraja przed naporem hitlerowców, a także kontrowersyjny pomnik komunistycznego działacza Józefa Dechnika (usunięty w 2019)^[25].

Historia

W momencie założenia Biłgoraja w drugiej połowie XVI w. obszar dzisiejszego osiedla stanowił zalesiony teren, położony po południowej stronie miasta, przez który przepływała Czarna Łada. Według tradycji katolickiej niedługo później, bo w latach 1603, 1615 i 1651-1654 miały tu miejsce cudowne wydarzenia, związane z osobą św. Marii Magdaleny^[26][27]. W związku z tym w 1621 osiedlił się tu pierwszy zakonnik, franciszkanin, o. Seweryn Chamiec^[28]. W 1644 na miejscowym wzniesieniu oficjalnie został założony klasztor franciszkański; w 1721 Tomasz Józef Zamoyski ufundował parafię, wokół której po 1740 powstała wieś o nazwie Puszcza Solska^[28].

Biłgoraj na austriackiej mapie topograficznej z XIX w. Puszcza Solska oznaczona jest jako wieś po południowej stronie miasta; widoczne są zabudowana klasztorne oraz zarys dzisiejszych ulic Kościuszki, Krzeszowskiej, Tarnogrodzkiej.

Wokół Puszczy Solskiej do XVIII w. koncentrowało się życie religijne katolików z Biłgoraja, gdyż miasto – w przeciwieństwie do Puszczy Solskiej, należącej do Zamoyskich – stanowiło własność protestanckiego rodu Gorayskich, którzy organizowali w nim zbór kalwiński. Po wygaśnięciu tego rodu Biłgoraj nigdy nie stał się własnością katolickich Zamoyskich, niemniej zanikła jego rola jako ośrodka reformacji. Franciszkanie z Puszczy Solskiej stanowili istotny punkt odniesienia dla mieszczan i dla powstającej dopiero wtedy w mieście parafii katolickiej^[29].

Obiekty Puszczy Solskiej kilkakrotnie padały ofiarą zniszczeń wojennych (podczas powstania Chmielnickiego 1648, a także w 1657). W 1778 Konstancja Zamoyska ufundowała budynek klasztorny, który istnieje do dziś^[30]. Do 1866 wieś stanowiła osadę, której mieszkańcy zobowiązani byli do wypełniania powinności i współpracy z zakonnikami^[28]. W pierwszej połowie XIX w. zorganizowano obecny cmentarz parafialny^[13]. Od połowy XIX w. Puszcza Solska stanowiła siedzibę gminy, która otaczała miasto Biłgoraj.

Wieś Puszcza Solska odegrała rolę podczas powstania styczniowego. W dniach 22-23 stycznia 1863 miała tu miejsce koncentracja wojsk powstańczych; w 1864 władze rosyjskie, w ramach represji, dokonały likwidacji klasztoru^[31]. U schyłku XIX w. w miejscowości mieszkały 442 osoby; w roku 1929 znacznie mniej, bo już tylko 233 ludzi. W 1928 ukończono budowę obecnego kościoła parafialnego^[32].

Podczas wojny obronnej Polski w 1939 Puszcza Solska była miejscem ciężkich walk między oddziałami polskimi i niemieckimi. W trakcie bitwy o Biłgoraj w dniach 16-17 września miejscowość przechodziła z rąk do rąk i padła ofiarą pożaru. Zabudowania klasztorne były wykorzystywane jako stanowiska ogniowe^[33]. Po przegranej kampanii Puszcza Solska chwilowo znajdowała się pod okupacją sowiecką, a następnie została włączona do obszaru okupacji niemieckiej, tzw. Generalnej Guberni.

Dekadę po zakończeniu wojny, 5 października 1954, wieś Puszcza Solska została urzędowo włączona w granice miasta Biłgoraj^[34] i od tego czasu stanowi jego południowe osiedle. Od lat 60. XX w. powstawała obecna sieć ulic, zabudowa mieszkalna i przemysłowa. W latach 70. wybudowano osiedle bloków mieszkalnych pomiędzy ulicami Kościuszki, Krzeszowską i Armii Kraków.

Osiedle Puszcza Solska jako jednostkę obecnego podziału administracyjnego w sensie formalnym powołano do życia Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004; wówczas też wytyczono aktualnie obowiązujące granice osiedla^[35].

Przypisy