Różanka (województwo dolnośląskie)
| wieś | |
 Kościół Wniebowzięcia NMP w Różance | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 410-580[1] m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) | 345[2] |
| Strefa numeracyjna | 74 |
| Kod pocztowy | 57-530[3] |
| Tablice rejestracyjne | DKL |
| SIMC | 0853850 |
Położenie na mapie gminy Międzylesie _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Międzylesie") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°11′03″N 16°38′02″E/50,184167 16,633889 | |
| Strona internetowa | |
Różanka (niem. Rosenthal[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie, w Sudetach, w Kotlinie Kłodzkiej, w odległości około 8 km od Międzylesia.
Położenie
Duża wieś łańcuchowa położona w południowej części Gór Bystrzyckich, kilka kilometrów na północny zachód od Międzylesia, nad potokiem Różana, na wysokości około 410-580 m n.p.m.[1] Przez miejscowość przebiega Autostrada Sudecka – widokowa trasa wiodąca z Międzylesia na przełęcz Polskie Wrota oraz droga z Domaszkowa do Niemojowa[1].
Podział administracyjny
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.
Historia
Różanka powstała w XIII wieku, pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1358 roku[5]. Na przełomie XIII i XIV wieku miejscowość należała do klasztoru cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim, później wchodziła w skład feudalnego "państwa" z siedzibą na zamku Szczerba (tzw. "państwo śnielińskie") jako wieś służebna[5]. W XV wieku w Różance znajdowała się huta szkła[5]. Od roku 1684 wieś należała do hrabiego Althanna, a od 1803 roku jej właścicielem był Anton Alexander von Magnis[5]. W okolicy wydobywano rudę żelaza i wapień, z którego wypalano wapno[5]. W XVIII i XIX wieku wieś była ośrodkiem tkactwa. Po trzeciej wojnie śląskiej (1756–1763) wzniesiono tu wiele zabudowań o charakterze miejskim, m.in. manufaktury przędzalnicze przedsiębiorcy Ludwiga z niedalekiego Międzylesia[6]. W roku 1840 część wsi należała do Marianny Orańskiej, istniały tu w tym czasie: sześć młynów wodnych, olejarnia, bielnik, tartak, wytwórnia potażu, browar, dwie gorzelnie i wapiennik[5]. Aż do XIX w. mieścił się tu zarząd dóbr śnielińskich[6]. Pod koniec XIX wieku Różanka nabrała znaczenia turystycznego jako punkt wypadowy wycieczek do zamku Szczerba i Solnej Jamy[5]. W 1978 roku były tu 64 gospodarstwa rolne[1]. Obecnie Różanka ma charakter wsi rolniczo-letniskowej[1].
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[7]:
- Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z 1661 roku, barokowy, przebudowany w 1755 roku i na początku XX wieku[1]. Wewnątrz jest ołtarz z lat 1762–1768 i ambona z 1753 roku dłuta Michała Ignacego Klahra Młodszego[1]. Jest tam również prospekt organowy z 1787 roku i chrzcielnica z pierwszej połowy XVIII wieku.
- plebania, (dom nr 15), z drugiej połowy XVIII wieku, przebudowana w czwartej ćwierci XIX wieku,
- budynek gospodarczy, z czwartej ćwierci XVIII wieku, przebudowany w końcu XIX wieku,
- dwór, obecnie (dom nr 1), z pierwszej połowy XVII wieku, przebudowany w XVIII wieku,
- dom nr 6 (dawniej nr 111), z XIX wieku,
- dom nr 10 (dawniej nr 3), z końca XVIII wieku,
- dom nr 18 (dawniej nr 95), z XVII wieku, przebudowany w pierwszej połowie XIX wieku,
- dom nr 52 (dawniej nr 11), z 1770 roku,
- dom nr 54 (dawniej nr 13), z końca XVIII wieku.
Inne zabytki[1]:
- wiele budynków – chat sudeckich z XVIII i XIX w.
Szlaki turystyczne
Przez wieś prowadzi szlak turystyczny[8]:
z Międzylesia na Przełęcz Spalona.
Zobacz też
- Różanka
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 206-213. ISBN 83-7005-340-8.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1102 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 102.
- ↑ a b c d e f g Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 428, 429. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ a b Zbygniew Martynowski, Krzysztof R. Mazurski: Sudety. Ziemia Kłodzka i Góry Opawskie, Sport i Turystyka, Warszawa 1978, s. 253
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 77–78. [dostęp 2012-08-05].
- ↑ Mapa szlaków turystycznych. [dostęp 2018-04-02].
Bibliografia
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-340-8.
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2011, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Piotr Kensicki, Piotr Marchewka, Różanka, bez miejsca i roku wydania, Stowarzyszenie „Przyjaciół Różanki”.
- Bogusław Stecki, Międzylesie i okolice, Wrocław 2006: Wydawnictwo I-BiS, s. 37–38.
- Maximilian Tschitschke, Geschichte der Pfarrei Rosenthal in der Grafschaft Glatz [Dzieje parafii Różanka w hrabstwie kłodzkim], Habelschwerdt [Bystrzyca Kłodzka] 1907: J. Wolf.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of powiat kłodzki, Poland.
Flaga województwa dolnośląskiego
Niebieski szlak turystyczny.
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY 3.0
Kościół Wniebowzięcia NMP w Różance
