Raciborowice (województwo małopolskie)

Raciborowice

wieś
Widok z południa
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Michałowice
Liczba ludności (2010)	800
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-091[1]
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0326173
Położenie na mapie gminy Michałowice Raciborowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Raciborowice
Położenie na mapie województwa małopolskiego Raciborowice
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Raciborowice
50°07′05,37″N 20°01′51,89″E/50,118158 20,031081

Raciborowice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Michałowice^[2][3].

W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie krakowskim.

Wieś dóbr prestymonialnych kapituły katedralnej krakowskiej w powiecie proszowickim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku^[4].

Nazwa

Nazwa miejscowości należy do nazw patronimicznych i wywodzi się od imienia założyciela lub właściciela Racibor z dodaną końcówką -wice, która jest charakterystyczna dla słowiańskich nazw miejscowych^[5]. Przekazy i dokumenty historyczne z XIII wieku notują dwóch rycerzy Raciborów, ojca oraz syna. Jan Długosz wymienia obu przypisując jednemu z nich założenie miejscowości^[5].

Integralne części wsi

Historia

Historia Raciborowic rozpoczęła się już w pierwszych latach XIII wieku. Pierwsze informacje o Raciborowicach zachowały się w dokumencie wydanym przez Bolesława Wstydliwego 19 maja 1273 roku. Wówczas rycerz Racibor syn Racibora założyciela miejscowości, który ją odziedziczył, darował tę posiadłość krakowskiej kapitule katedralnej^[5].

W dziejach wsi zapisał się również król Kazimierz IV Jagiellończyk, który w 1464 roku lokował Raciborowice na prawie niemieckim. Podczas rozbiorów Polski, w latach 1815–1846 wieś należała do Rzeczypospolitej Krakowskiej, a później, aż do roku 1918 do Austrii. Natomiast podczas drugiej wojny światowej do Generalnego Gubernatorstwa.

Zabytki

• Kościół św. Małgorzaty – został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[6].

Kościół św. Małgorzaty

Dzwonnica przy kościele

Parafię w Raciborowicach utworzono prawdopodobnie w latach 1325–1327. Budowę obecnego, murowanego kościoła rozpoczął w połowie XV wieku ks. Paweł z Zatora. Do jego śmierci (1460 r.) wzniesiono prezbiterium i zakrystię bez przypór i sklepień. Następnie w latach 1471–1476 wznowiono prace budowlane z fundacji ks. Jana Długosza – słynnego kronikarza i historyka, wychowawcy synów Kazimierza Jagiellończyka.

Fasada kościoła wyróżnia się charakterystycznymi ciemnymi cegłami tzw. zendrówkami, układanymi w „zęby” i romby. Wątki, w jakie zostały ułożone, określane są mianem „długoszowych”. Wejścia do kościoła otoczone są portalami schodkowymi, które wieńczą herby fundatora – Wieniawa. Ogromne, gotyckie mury kryją piękne barokowe wnętrze.

W głównym ołtarzu znajduje się XV-wieczny krucyfiks, a w ołtarzach bocznych wizerunki św. Małgorzaty i Matki Boskiej, przywiezione z Rzymu przez Annibale Orgasa (Włocha) oraz XVIII-wieczne organy. Na północnej ścianie kościoła, podczas prac remontowych zostały odkryte (prawdopodobnie renesansowe) freski, przedstawiające sceny z życia Jezusa. W latach okupacji kleryk Karol Wojtyła, wysyłany przez kard. Sapiehę do ówczesnego proboszcza ks. Józefa Jamroza, trzykrotnie spędzał tu wakacje^[7]. Na plebanii przechowywane są dary, które Jan Paweł II przekazał do Raciborowic, m.in. papieska sutanna i piuska.

Obok kościoła stoi stara dzwonnica. Dolna, murowana część pochodzi z XV wieku, a górna, drewniana z XIX.

Cmentarz, na który prowadzi stara alejka jesionowa, został założony w 1830 roku (wcześniej zmarłych chowano przy kościele). Przed wejściem rzeźby dwóch aniołów. Na cmentarzu zostało pochowanych wielu żołnierzy. Znajduje się tu m.in. zbiorowa mogiła lotników polskich, walczących w II wojnie światowej o wolność Wielkiej Brytanii, a także grobowiec Franciszka Ptaka, bogatego chłopa i działacza ludowego.

Inne

• Drewniany młyn

Młyn wodny został zbudowany, jak informuje napis na tragarzu, w 1897 roku. Zaprzestał działania w połowie XX w., gdyż napędzany był wodą z Młynówki (odnogi Dłubni) – rzeki, niegdyś ośmiometrowej szerokości, która obecnie bardziej przypomina strumyk.

Szkolnictwo

Dzieje szkolnictwa w Raciborowicach sięgają początków XIX wieku. Pierwsze lekcje odbyły się 1 października 1819 roku w budynku starego browaru. W 1829 roku z powodu braku odpowiedniego pomieszczenia nauka została zawieszona. Wznowiono ją dopiero 29 marca 1833 roku. Nauczycielem został ówczesny organista, Ignacy Radzikowski, który dla potrzeb szkoły wynajął jedną izbę w swoim domu. Uczył on dzieci czytania, pisania, prostych rachunków, śpiewania z nut, a także zajęć praktycznych – pszczelarstwa. Szkoła podczas wojen była jeszcze kilkakrotnie zamykana. Nadanie jej imienia ks. Jana Długosza nastąpiło 11 lipca 1925 roku. W obecnym budynku szkolnym lekcje odbywają się od roku szkolnego 1995/96. W 2005 roku zostało dobudowane zaplecze sportowe.

Zobacz też

• Raciborowice Dolne, Raciborowice Górne, Raciborowice-Kolonia

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Tomkowicz: Raciborowice. Kraków: Drukarnia Czasu, 1906.

Linki zewnętrzne

• Raciborowice z Prawdą, wś, pow. krakowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 361 ., s. 361.
• Raciborowicka świątynia Jana Długosza w blasku jesieni polskiego średniowiecza