Radłów
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Radłów – rynek | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie | 2010 | ||||
| Burmistrz | Zbigniew Mączka | ||||
| Powierzchnia | 16,83[1] km² | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość | |||||
| Strefa numeracyjna | 14 | ||||
| Kod pocztowy | 33-130[2] | ||||
| Tablice rejestracyjne | KTA | ||||
Położenie na mapie gminy Radłów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Radłów") | |||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |||||
 50°05′07,583″N 20°50′31,450″E/50,085440 20,842069 | |||||
| TERC (TERYT) | 1216054 | ||||
| SIMC | 0827923 | ||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Radłów – miasto[3] w Polsce, położone w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Radłów[4][5].
Historia
Radłów był wsią biskupów krakowskich w województwie sandomierskim w 1629 roku[6]. Dobra liczące 6000 morgów (w tym 2000 lasu) były własnością Ludwika i Anny Helcel. W 1883 roku kupił je Tomasz Zamojski ordynat z Królestwa Polskiego dla swoich dzieci. Po jego śmierci opiekunowie nie byli w stanie utrzymać dóbr i zostały one sprzedane na licytacji Maurycemu Straszewskiemu za 1 510 001 złotych[7]. W 1893 roku Straszewski sprzedał dobra Henrykowi Dolańskiemu z Grębowa[8].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnowskim. Przebiega przez nią Droga wojewódzka nr 975.
W miejscowości znajdują się mogiły żołnierzy uczestniczących w I wojnie światowej i II wojnie światowej.
W Radłowie i okolicy, na osi miejscowości Niwka – Bobrowniki Wielkie – Bobrowniki Małe – Radłów – Biskupice Radłowskie w dniach 7 i 8 września 1939 roku trwały bardzo zacięte walki wycofujących się, pod naporem niemieckiego najeźdźcy, polskich oddziałów Armii Kraków wchodzących w skład Grupy Operacyjnej "Boruta", wśród nich 6-tej Dywizji Piechoty gen. Bernarda Monda i 21 Dywizji Piechoty Górskiej gen. Józefa Kustronia[9]. Stawką w walce było wycofanie się jak największej liczby oddziałów polskich za Dunajec, pomimo napierających niemieckich dywizji pancernych.
W tutejszej szkole przez całą noc z 7 na 8 września 1939 bronił się osamotniony oddział składający się z 6 oficerów i kilkunastu szeregowych (prawdopodobnie z I batalionu 48 pułku piechoty). Po odrzuceniu wielokrotnych wezwań do poddania się obrońcy zostali spaleni miotaczami ognia wraz z budynkiem[10].
Bilans walk bitwy radłowskiej, która miała miejsce na przedpolach Radłowa i mostu w Biskupicach Radłowskich, a w których uczestniczyli, w największym stopniu, żołnierze 3 i 4 Pułku Strzelców Podhalańskich oraz oddziałów 20 Pułku Piechoty, wspierani przez artylerię 12 Pułku Piechoty[11], to ponad 240 zabitych i ponad 700 rannych, natomiast poświęcenie walczących, którzy związali w walkach znaczne siły niemieckie, pozwoliło na przeprawę na drugi brzeg Dunajca ponad 26 000 polskich żołnierzy, którzy kontynuowali walki w kolejnych dniach września 1939.
Obiekty zabytkowe
W mieście zlokalizowane są następujące historyczne obiekty[12]:
- historyczny układ urbanistyczny miasta Radłowa, wpisany do rejestru zabytków 19 grudnia 1977 (nr rej.: A-139);
- kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela, wybudowany w 1337, przebudowywany m.in. w 1408 i 1920, wpisany do rejestru zabytków 27 marca 1968 (nr rej.: 2), wraz z kościołem do rejestru wpisano przykościelny cmentarz oraz kapliczkę Chrystusa Frasobliwego z 1665;
- plebania „stara”, wzniesiona w latach 1930–1933, wpisana do rejestru zabytków 5 listopada 2009 (nr rej.: A-1171/M);
- zespół pałacowy wzniesiony ok. 1830 r. na miejscu drewnianego pałacu biskupiego, wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: I-3-41/47 z 13 kwietnia 1947, 257 z 13 kwietnia 1971 oraz A-140 z 9 stycznia 1978), obejmujący pałac i park. Obecnie mieści się tam Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Tadeusza Kościuszki.
Pomnik lwa na Rynku – symbol miasta
Miejskie Centrum Kultury
Pałac z parkiem
Pomnik obrońców szkoły spalonej wraz z żołnierzami w 1939 przez niemieckiego okupanta
Tablica pamiątkowa we wnętrzu odbudowanego ratusza
Pomnik poległych w 1939 na cmentarzu
Wjazd do Radłowa
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Radłowa w 2014 roku[13].
- Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r. miasto zamieszkiwały 2735 osoby[14].
Urodzeni w Radłowie
Zobacz też
- Parafia św. Jana Chrzciciela w Radłowie
- Synagoga w Radłowie
Przypisy
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1055 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Dz.U. z 2009 r. nr 120, poz. 1000 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Zbigniew Anusik, Struktura własności ziemskiej w powiecie pilzneńskim w roku 1629, w: Przegląd Nauk Historycznych 2011, r. X, nr 2, s. 78.
- ↑ Sprzedaż dóbr radłowskich Kurier Lwowski 1891 nr 271 s. 1.
- ↑ Zmiana własności Kurier Lwowski 1893 nr 187 s. 4.
- ↑ Władysław Steblik, Armia Kraków 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989.
- ↑ Marian Porwit „Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku”, Wyd. Czytelnik Warszawa 1983, tom 2, strona 457.
- ↑ Józef Trytek, Rafał Barys, Bitwa radłowska 1939, wyd. II, Biblos, 2020, ISBN 978-83-7793-760-0.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2011-08-13].
- ↑ Radłów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-28].
Bibliografia
- Armia Kraków, W. Steblik, Wojskowy Instytut Historyczny, Warszawa 1989, s 286
- Bitwa radłowska wydanie II, J.Trytek przy współpracy z Rafałem Barys, Biblos, Tarnów 2020, ISBN 978-83-7793-760-0
Linki zewnętrzne
- Radłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 385.
- Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Radłowa, 2014
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
.jpg)
Autor: Michał Bulsa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rynek w Radłowie: pomnik lwa - symbol miasta
Autor: Mateusz95, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pałac z parkiem. Pałac został wzniesiony ok.1830r. na miejscu drewnianego pałacu biskupiego. Obecnie mieści się tam Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Tadeusza Kościuszki. Radłów, Radłów
Monument of 2nd World War in Radłów, in Poland.
Znak wjazdowy do miejscowości Radłów, w powiecie tarnowskim, w woj. małopolskim.
Ratusz in Radlow (powiat tarnowski, Republic of Poland)
.jpg)
Autor: Michał Bulsa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rynek w Radłowie: Miejskie Centrum Kultury