Rada Państwa NRD

Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Staatsrat der DDR
Ilustracja
Budynek Rady Państwa w latach 1964–1990
Państwo

 NRD

Data utworzenia

1960

Data likwidacji

1990

Siedziba

Berlin

Adres
Staatsrat der DDR

Marx-Engels-Platz
Berlin, Niemcy
Położenie na mapie Berlina
Położenie na mapie Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Mapa konturowa Niemieckiej Republiki Demokratycznej, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej”
Ziemia52°30′56″N 13°24′05″E/52,515556 13,401389
(c) Bundesarchiv, Bild 183-Z0624-038 / Mittelstädt, Rainer / CC-BY-SA 3.0
Posiedzenie Rady w dniu 25 czerwca 1981. W środku Erich Honecker
Pierwotna siedziba Rady: pałac Schönhausen (1960–1964)
Plan Berlina z zaznaczoną siedzibą Rady Państwa NRD (kolorem czerwonym)

Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej (niem. Staatsrat der DDR) – kolektywna głowa państwa istniejąca w latach 1960–1990 w NRD.

Historia

Radę Państwa powołano na mocy ustawy z 12 września 1960[1] o powołaniu Rady Państwa (niem. Gesetz über die Bildung des Staatsrates), zmieniającej konstytucję NRD (z 1949) po śmierci pierwszego prezydenta NRD, Wilhelma Piecka.

Kształt

Instytucja Rady Państwa nawiązywała kształtem, sposobem wyboru i pełnomocnictwami do podobnej instytucji w Polsce, Bułgarii i na Węgrzech. W jej skład wchodził przewodniczący, jego zastępcy oraz 16 członków i sekretarz. W drodze zwyczaju przyjęło się, że przewodniczącym zostawał I sekretarz SED (poza okresem 1973–1976 i po 1989), a jego zastępcami liderzy 4 partii Frontu Narodowego (LDPD – 2 zastępców, później jeden, NDPD, CDU i DBD po jednym) oraz działacze SED. Według artykułu 66 ustęp 2 konstytucji NRD (wersja z 1968) Przewodniczący Rady Państwa reprezentuje Niemiecką Republikę Demokratyczną w świetle prawa międzynarodowego (niem. Der Vorsitzende des Staatsrates vertritt die Deutsche Demokratische Republik völkerrechtlich), jednak w wyniku zmian w konstytucji z 1974 jego rola została formalnie, choć nie de facto (z powodu łączenia funkcji I sekretarza SED z przewodnictwem w Radzie), zrównana z pozostałymi członkami. Kadencja członków Rady trwała początkowo cztery, od 1974 pięć lat. W wyniku przemian demokratycznych z przełomu 1989 i 1990 Rada Państwa uległa rozwiązaniu na mocy ustawy z 5 kwietnia 1990, a jej funkcje przejęło Prezydium Izby Ludowej wraz z przewodniczącą Izby. Od 5 kwietnia do 2 października 1990 obowiązki głowy państwa NRD pełniła marszałek Izby Ludowej Sabine Bergmann-Pohl.

Kompetencje

Według artykułu 66 konstytucji NRD Rada Państwa była "pierwszą osobą w państwie" (po niej następowali formalnie: prezes Rady Ministrów oraz przewodniczący Izby Ludowej). W jej kompetencjach leżało (według artykułów: 66–75):

  • rozpisywanie wyborów do Izby Ludowej i innych gremiów przedstawicielskich
  • powoływanie członków Narodowej Rady Obrony
  • korzystanie z prawa amnestii i łaski
  • ratyfikacja traktatów międzynarodowych
  • przyjmowanie przedstawicieli dyplomatycznych
  • przyznawanie odznaczeń państwowych
  • obejmowanie patronatu (niem. Ehrenpatenschaft) nad rodzinami wielodzietnymi
  • przyjmowanie petycji od obywateli

Do 1974 Rada Państwa miała również prawo wydawania dekretów z mocą ustawy oraz rozpatrywania wniosków skierowanych do Izby Ludowej. Dokonywała wykładni konstytucji i ustaw oraz decydowała o zawieraniu traktatów państwowych. W 1974 na skutek konfliktów w łonie SED (związanych z odejściem Waltera Ulbrichta) kompetencji tych Radę pozbawiono.

Siedziba

Początkowo mieściła się w pałacu Schönhausen, gdzie wcześniej rezydował Wilhelm Pieck. W 1964 oddano do użytku nową siedzibę (niem. Staatsratsgebäude) na placu Marksa i Engelsa w Berlinie (dawny i obecny pl. Zamkowy), która była użytkowana przez Radę Państwa do 1990. Po dokonaniu kapitalnego remontu budynek pełnił rolę siedziby kanclerza Niemiec Gerharda Schrödera (1999-2001). Od 2006 w budynku mieści się Europejska Szkoła Zarządzania i Techniki (European School of Management and Technology).

Przewodniczący

Zobacz też

Przypisy

  1. Lech Janicki: Przemiany ustrojowe. W: Władysław Markiewicz (red.): Niemiecka Republika Demokratyczna. Rozwój społeczny i gospodarczy 1949-1969. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1971, s. 110.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Karte berlin staatsratsgebaeude.png
Autor: Webcyss, Licencja: CC BY-SA 2.5
Map of Schloßplatz in Central-Berlin with Staatsratsgebäude
Ehemaliges Staatsratsgebäude der DDR.jpg
Autor: Queryzo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ehemaliges Staatsratsgebäude der DDR am Schlossplatz in Berlin-Mitte.
Bundesarchiv Bild 183-Z0624-038, Berlin, DDR-Staatsratsitzung.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-Z0624-038 / Mittelstädt, Rainer / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
ADN-ZB Mittelstädt-25.6.81-
Berlin: Erste Sitzung des Staatsrates. Der von der Volkskammer der DDR neugewählte Staatsrat trat zu seiner ersten Sitzung zusammen.
Berlin Schloss Schoenhausen 06-2014.jpg
Autor: A.Savin, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Schönhausen Palace in Pankow borough, Berlin, Germany
Berlin location map.svg
(c) TUBS, CC BY-SA 3.0
Location map Berlin, Germany. Geographic limits of the map: