Radziechowy

Radziechowy

wieś
Radziechowy widziane z Matyski
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	żywiecki
Gmina	Radziechowy-Wieprz
Wysokość	380–560 m n.p.m.
Liczba ludności (2019)	4479[1]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-381[2]
Tablice rejestracyjne	SZY
SIMC	0065726
Położenie na mapie gminy Radziechowy-Wieprz Radziechowy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Radziechowy
Położenie na mapie województwa śląskiego Radziechowy
Położenie na mapie powiatu żywieckiego Radziechowy
49°38′46″N 19°07′51″E/49,646111 19,130833

Radziechowy – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Radziechowy-Wieprz.

Przez wieś przepływa potok Wieśnik, który jest częściowo uregulowany.

Pochodzenie nazwy

Pochodzenie nazwy Radziechowy nie jest jednoznaczne. W jednej wersji wskazuje się pochodzenie tej nazwy od tego, iż zmarłych „radzi tu byli chować” – być może ze względu na fakt, że parafia radziechowska była najstarsza po żywieckiej i rozciągała się aż po granicę w Zwardoniu. Druga, bardziej prawdopodobna wersja wskazuje na wywodzenie się nazwy od imienia Radziesza, Radziecha, Radzicha albo Radzieja. Najprawdopodobniej chodzi o Macieja Radwana ze śląskiego rodu Radwanitów. Nabyli oni tę ziemię i osadzili wieś na prawie polskim (ius polonicae).

Poprawna odmiana nazwy Przyjeżdżający do Radziechów mają często kłopoty z poprawnym odmienianiem tej nazwy. Odwołując się do zasad poprawności języka polskiego, o tym jak poprawnie odmieniać nazwy własne decydują użytkownicy języka najczęściej stosujący daną nazwę - czyli mieszkańcy. Radziechowianie mówią: Mieszkam w Radziechowach. Pochodzę z Radziechów. Radziechowom potrzebna jest pilnie kanalizacja. O Radziechowach należy mówić dobrze.

Części wsi

W skład wsi wchodzi również nieofic. przysiółek Suchedla

Historia

Jest to jedna z najstarszych wsi na Żywiecczyźnie, liczy sobie ok. 600 lat. W kronikach i dokumentach występuje jako arena wielu tragicznych zdarzeń. W roku 1656 podczas potopu szwedzkiego miejscowość została prawie całkowicie spalona, a ludność w dużej części wymordowana.

W latach trzydziestych XX w. miejscowość miała charakter typowo turystyczny i letniskowy, goszczono tu wielu wczasowiczów, nazywanych wówczas letnikami.

W czasie II wojny światowej w 1940 r. niemal cała ludność wsi została wysiedlona w ramach Akcji Saybusch na Lubelszczyznę, wiele budynków zostało zniszczonych.

W roku 1954 odłączono od wsi przysiółek Twardorzeczka, który został osobną wsią i wszedł w obszar administrowany przez Gminę Lipowa.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

W 2004 roku Przybędza również przestała być radziechowskim przysiółkiem, pozostając jednak w granicach administracyjnych Gminy Radziechowy-Wieprz.

Turystyka i sport

Widok na Radziechowy z Kopą Radziechowską w tle

Radziechowy to miejsce, w którym swe pierwsze kroki stawiają paralotniarze. Na zboczach wzgórz Matyska i Kopa Radziechowska (znana również jako Wapiennik) panują warunki do zapoznawania się z tą dyscypliną sportu, ale również do odbywania rekreacyjnych, krótkodystansowych lotów. Oprócz szybowania można również spróbować jazdy konnej oraz powędrować po górach. Stąd rozpoczyna się szlak na Halę Radziechowską, z której to można udać się dalej szlakiem na Baranią Górę lub Skrzyczne.

Ciekawe obiekty i miejsca

Pomnik ku czci ofiar II wojny światowej na Starym Cmentarzu w Radziechowach

Ruiny pieca wapiennego na północno wschodnim zboczu Kopy Radziechowskiej.

• Kościół parafialny pw. św. Marcina
• Kaplica „U Dziadka”, gdzie rokrocznie 26 lipca ma miejsce msza w dniu święta św. Anny oraz odpust dzieci
• Krzyż Milenijny na Matysce wraz z drogą krzyżową zwaną Golgotą Beskidów na jej szczyt
• Wapiennik – zabytek przemysłowy (północno-wschodnie zbocze Kopy Radziechowskiej)
• Zespół Szkół im. ks. prał. Stanisława Gawlika w Radziechowach, wcześniej Szkoła Podstawowa w Radziechowach - wybudowana w latach sześćdziesiątych XX wieku w ramach akcji „tysiąc szkół na Tysiąclecie Polski”, w latach siedemdziesiątych dobudowano do niej tzw. „nową szkołę” – w tej części znajduje się obecnie gimnazjum
• Stary Cmentarz – znajduje się tam pomnik ku czci mieszkańców wsi, którzy zostali zamordowani w Auschwitz
• Stare drewniane budynki mieszkalne - przeważnie przy ulicach Głównej i św. Marcina (już stosunkowo rzadkie)
• Drewniane stodoły i inne budynki gospodarcze po wcześniejszych gospodarstwach rolnych – coraz rzadziej używane zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem

Ludzie związani z miejscowością

Ludzie Kościoła

Nagrobek ks. prał. St. Gawlika na cmentarzu w Radziechowach

• ks. Stanisław Gawlik, ur. 16 października 1935 roku w Małej Wsi koło Wieliczki, zm. 4 sierpnia 2004 roku w Radziechowach, proboszcz parafii radziechowskiej w latach 1977–2004, odnowiciel miejscowego kościoła i budowniczy kaplic w Przybędzy i Ostrem. Przez cały okres sprawowania funkcji proboszcza brał udział w licznych przedsięwzięciach związanych z rozbudową infrastruktury Radziechów. W 2000 roku podjął inicjatywę budowy Krzyża Milenijnego na górze Matyska oraz wiodącej na jej szczyt drogi krzyżowej, którą mieszkańcy okolic zwą Golgotą Beskidów. Rok po jego śmierci Zespół Szkół w Radziechowach wybrał go za swego patrona.
• biskup Tadeusz Pieronek, były sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski, profesor nauk prawnych, urodzony w Radziechowach.

Ludzie kultury

• Marcin Rozynek, polski wokalista rockowy, autor piosenek, producent muzyczny; mieszkał w Radziechowach i uczęszczał tu do szkoły podstawowej.
• Monika Brodka, piosenkarka; mieszkała w Radziechowach i uczęszczała tu do szkoły podstawowej, później przeprowadziła się do sąsiedniej Twardorzeczki.

Społecznicy

Władysław Pieronek, 1938

• Władysław Pieronek (ur. 17 lipca 1896, zm. 2 października 1974), wójt gminy Zabłocie (w latach 1934–1939), prezes Ogniska Związku Podhalan w Radziechowach (1929–1939), kronikarz radziechowski. We wrześniu 2011 roku odsłonięto na budynku Gminnego Centrum Kultury tablicę upamiętniającą jego postać.

Ulice w Radziechowach

W roku 2000 wprowadzono w Radziechowach oficjalne nazwy ulic, pozostawiając starą numerację budynków.

Drewniane domy przy ul. Głównej

Zobacz też

• Radziechowy Wieprz

Przypisy

Linki zewnętrzne

• O pochodzeniu nazwy Radziechowy - archiwum "Nad Sołą i Koszarawą". nsik.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. [dostęp:21.10.2018] (Web Archive)
• Urząd Gminy
• Radziechowy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 463 .

Bibliografia

• Władysław Pieronek, Kronika Radziechów (do 1966 roku) , Źródła do Historii Ziemi Żywieckiej, Tom III (dokumenty powojenne), Kraków 2008, ISBN 978-83-925111-3-7