Ratko Mladić

Ratko Mladić
Ратко Младић

Gen. Ratko Mladić w czasie rozmów w Sarajewie w 1993 roku
generał
Data i miejsce urodzenia

12 marca 1942
Božanovići

Przebieg służby
Lata służby

1965–1996

Siły zbrojne

Logo of the JNA.svg Jugosłowiańska Armia Ludowa (1965–1991)
Emblem of the Army of Republika Srpska.svg Siły Zbrojne Republiki Serbskiej (1992–1996)

Główne wojny i bitwy

wojna w Bośni i Hercegowinie,
wojna w Kosowie

Odznaczenia
Wstęga Orderu Republiki Serbskiej Order Braterstwa i Jedności ze Srebrnym Wieńcem (Jugosławia) Order Zasług Wojennych ze Złotymi Mieczami (Jugosławia)

Ratko Mladić (cyr. Ратко Младић, wym. [râtkɔ mlǎːditɕ]; ur. 12 marca 1942[1][2] w Božanovići) – serbski generał, dowódca Sił Zbrojnych Republiki Serbskiej (Vojska Republike Srpske), które brały udział w działaniach wojennych podczas wojny w Bośni i Hercegowinie w latach 1992–1995[2], zbrodniarz wojenny.

Mladić był ścigany przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii w Hadze[3]. Uznawany jest za odpowiedzialnego za oblężenie Sarajewa i masakrę w Srebrenicy. Rząd Stanów Zjednoczonych oferował 5 milionów dolarów za informacje o serbskim zbrodniarzu, zaś Serbia była gotowa zapłacić 10 milionów dolarów za wskazanie miejsca pobytu Mladicia[4]. Ratko Mladić został aresztowany 26 maja 2011[5], a 22 listopada 2017 skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii.

Dzieciństwo

Ratko Mladić urodził się w serbskiej wiosce Božanovići, w gminie Kalinovik, na zachód od Goražde (obecnie Bośnia i Hercegowina). Wtedy tereny te były częścią Niepodległego Państwa Chorwackiego, stworzonego podczas II wojny światowej przez nazistowskiego okupanta.

Ojciec Mladicia, Neđo, był dowódcą oddziału bośniackich Serbów. Zginął w 1945 podczas partyzanckiego ataku na wioskę, z której pochodził Ante Pavelić[6]. Po śmierci męża, matka Mladicia pozostała bez pracy i dochodów[7].

Charakter

Według znajomych Mladicia ubóstwo miało znaczny wpływ na jego charakter[7]. Był on bardzo zdyscyplinowany, ambitny, potrafił wzbudzić w swoich kolegach z armii lojalność wobec siebie.

Komentator wojskowy pisma Vreme, M. Vasić, opisywał Mladicia jako zdolnego oficera i organizatora, który szczerze uwierzył w zachodni spisek przeciwko Serbii i prawosławiu. Opinię tę podziela Tom Judah, którego zdaniem jest możliwe, by wszystkie działania Mladicia (w odróżnieniu od współczesnych mu polityków) podjęte w czasie wojen bałkańskich były popełniane z pobudek ideologicznych[8].

Wcześniejsza kariera militarna

Mladić w wieku 15 lat dostał się do Akademii Wojskowej w Belgradzie. W 1965, po ukończeniu studiów, wstąpił do Związku Komunistów Jugosławii. Na początku pełnienia służby wojskowej Ratko Mladić stacjonował w Macedonii[9][niewiarygodne źródło?]. Był dowódcą plutonu, batalionu, a potem korpusu. W czerwcu 1991 został oddelegowany do Kninu w Krajinie jako dowódca 9 Korpusu JNA w początkowej fazie wojny w Chorwacji. Tam uzyskał stopień pułkownika. Gdy przebywał w Krajinie, nastąpiła jego największa seria awansów w dotychczasowej karierze militarnej. Podczas wojny serbskie oddziały Mladicia wykazywały się szczególną przebiegłością – nosili oni cywilne ubrania, niczym się nie wyróżniając. Posługiwali się oni chorwackimi dokumentami. Dzięki odnoszonym na wojnie „sukcesom” Mladić 4 października 1991 otrzymał awans do stopnia generała majora. 24 kwietnia 1992 otrzymał awans do stopnia generała porucznika. 25 kwietnia został mianowany na stanowisku Szefa Sztabu/Zastępcą Komendanta 2-ego Okręgu Wojskowego JNA w Sarajewie. 12 maja 1992 został mianowany Szefem Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Republiki Serbskiej, pozostał na tym stanowisku do 22 grudnia 1996. 24 czerwca 1994 otrzymał awans do stopnia generała pułkownika[2].

Odznaczenia

  • Order Braterstwa i Jedności ze Srebrnym Wieńcem – Jugosławia
  • Order Zasług Wojennych ze Złotymi Mieczami – Jugosławia

Awanse[2]

  • pułkownik – 1991
  • generał major – 1991
  • generał porucznik – 1992
  • generał pułkownik – 1994

Wojna w byłej Jugosławii

Generał Mladić na lotnisku w Sarajewie
Oblężenie Sarajewa w 1992

W maju 1992 o bezwzględnych działaniach Ratko Mladicia za pośrednictwem chorwackiej gazety dowiedział się ówczesny przywódca bośniackich Serbów. Uznał on, że wsparcie ze strony generała pomoże przejąć inicjatywę w wojnie. Mladić powiedział korespondentowi New York Times, że przyjechał bronić swoich rodaków przed muzułmańskim rządem. Zamieszkał w jednej z dzielnic Sarajewa, Pofalici. Wkrótce dom, w którym mieszkał, został spalony[9][niewiarygodne źródło?].

Podczas wojny nakazał między innymi przeprowadzić oblężenie Sarajewa. Miasto było bombardowane przez jego oddziały. Kiedy siły bośniackie zdecydowały się na odwrót w stronę Tuzli, Mladić zaatakował je z trzech stron. Według ONZ zginęło wtedy około 1000 bośniackich żołnierzy. Po kilku miesiącach od przyjazdu Ratko Mladicia siły serbskie opanowały 70% powierzchni Herceg-Bośni. Bośniaccy Serbowie dopuścili się tysięcy zbrodni wojennych[9][niewiarygodne źródło?].

24 marca 1994 córka Mladicia, Ana, popełniła samobójstwo. Uważa się, że przyczyną były problemy psychiczne po przeczytaniu artykułu o ojcu, który został opublikowany w Magazynie Armii Ludowej przez Gajo Petkovicia. Sam Ratko twierdzi, że jego córka zginęła[9][niewiarygodne źródło?].

W marcu 1993 r. Mladić dowodził jednostkami, które zaatakowały enklawę Srebrenicy, skąd bośniaccy Muzułmanie zaatakowali serbskie wioski, a atakom tym towarzyszyły masakry cywilów. Między 12 a 16 lipca 1995 miała miejsce masakra w Srebrenicy, która również była zaplanowana przez Mladicia. Jest ona uważana za największe ludobójstwo w Europie od czasów II wojny światowej. Zginęło w niej ok. 8000 cywilów (do tej pory nie ustalono dokładnej liczby ofiar)[9][niewiarygodne źródło?].

Po wojnie Ratko Mladić i Radovan Karadžić zostali oskarżeni o bezprawne uwięzienia, morderstwa, gwałty, napaści na tle seksualnym, tortury, pobicia, rozboje i nieludzkie traktowanie ludności cywilnej, bezprawne deportacje i transfery ludności cywilnej, nielegalny ostrzał cywilów, bezprawne przywłaszczenie i grabieże majątku oraz niszczenie miejsc kultu[9][niewiarygodne źródło?].

Ścigany

Przed aresztowaniem Slobodana Miloševicia Ratko Mladić czuł się bezkarny. Był widywany w miejscach publicznych, na przykład w restauracjach czy na meczach piłkarskich[1]. Dopiero po zatrzymaniu byłego prezydenta Jugosławii generał zaczął się ukrywać. Według niektórych źródeł jego schronieniem był powojenny bunkier w Han Pijesak[1]. Mógł też szukać schronienia na terenach dzisiejszej Czarnogóry. W kwietniu 2005 Vuk Drašković, ówczesny minister spraw zagranicznych Serbii, stwierdził, że szef państwowej agencji bezpieczeństwa wiedział, gdzie ukrywa się Mladić. Ten uznał oskarżenia za „śmieszne”[1]. Rodzina zbrodniarza usilnie starała się o uznanie śmierci Ratko Mladicia. Twierdziła też, że od 7 lat nie miała z nim kontaktu[10]. 8 września 2010 serbski sąd odrzucił wniosek rodziny[11].

Zatrzymanie

Ratko Mladić został aresztowany przez serbską policję 26 maja 2011 w miejscowości Lazarevo niedaleko miasta Zrenjanin w regionie autonomicznym Wojwodina, ok. 100 km na północ od stolicy Serbii, Belgradu; informację tę potwierdził na konferencji prasowej prezydent Serbii, Boris Tadić[12]. Mladić ukrywał się pod nazwiskiem Milorad Komadić[13]. Mladić 31 maja 2011 został poddany ekstradycji z Serbii do Hagi, gdzie 16 maja 2012[14] rozpoczął się jego proces przed trybunałem do spraw zbrodni popełnionych w czasie wojny w Jugosławii. 22 listopada 2017 trybunał haski skazał Ratka Mladicia na dożywotnią karę pozbawienia wolności[15]. 8 czerwca 2021 wyrok został podtrzymany przez Mechanizm Narodów Zjednoczonych dla Międzynarodowych Trybunałów Karnych w Hadze (izba apelacyjna odrzuciła apelację złożoną zarówno przez Mladicia jak i prokuraturę)[16].

Przypisy

  1. a b c d BBC NEWS | Europe | Profile: Ratko Mladic. BBC News. [dostęp 2010-09-08]. (ang.).
  2. a b c d THE INTERNATIONAL CRIMINAL TRIBUNAL FOR THE FORMER YUGOSLAVIA – Case No. IT-95-5/18-I, un.org, 27 maja 2017 [zarchiwizowane z adresu 2007-09-19].
  3. ICTY – TPIY. ICTY. [dostęp 2010-09-06]. (ang.).
  4. B92 – News – EUR 1mn on Mladić’s head. B92, 2007-11-12. [dostęp 2010-09-06]. (ang.).
  5. Serbowie złapali generała Ratko Mladicia.
  6. T. Judah, The Serbs, s. 231.
  7. a b Bosnia Fugitive Is Hero to Some, Butcher to Others – NYTimes.com. New York Times, 2008-08-05. [dostęp 2010-09-08]. (ang.).
  8. T. Judah, The Serbs, s. 230–231.
  9. a b c d e f Ratko Mladic: Biography from Answers.com. Answers.com. [dostęp 2010-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  10. Ratko Mladic family files request for him to be declared dead | World news. The Guardian, 2010-06-16. [dostęp 2010-09-08]. (ang.).
  11. Belgrade court rejects request to declare Ratko Mladic dead. Newser.com, 2010-09-08. [dostęp 2021-06-08]. (ang.).
  12. Aleksandar Vasovic: Top war crimes suspect Ratko Mladic arrested in Serbia. Reuters, 26 maja 2011. [dostęp 2011-05-26]. (ang.).
  13. Ratko Mladić zatrzymany. „To dla nas ulga”. tvn24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-21)]..
  14. Bosnia’s Butcher in Court: Ratko Mladic Stands Trial for War Crimes. TIME, 16 May 2012. [dostęp 2012-05-16]. (ang.).
  15. ICTY convicts Ratko Mladić for genocide, war crimes and crimes against humanity. icty.org, 2017-11-22. [dostęp 2017-11-23]. (ang.).
  16. Dożywocie dla Ratko Mladicia. Trybunał w Hadze podtrzymał wyrok [dostęp 2021-06-08].

Bibliografia

  • Judah T., The Serbs. History, Myth and the Destruction of Yugoslavia, Yale University Press, 2009

Media użyte na tej stronie

Order of military merits with golden swords RIB.gif
Ribbon of the Order of military merits with golden swords
BIH Order of the Republic of Srpska sash ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 4.0
Sash of the Order of the Republic of Srpska. Republika Srpska (Bosnia and Herzegovina).
Order of the brotherhood and unity with silver wreath RIB.gif
Ribbon of the Order of the brotherhood and unity with silver wreath
Bosnian war header.no.png
Autor: Evstafiev, Licencja: CC BY-SA 2.5
A combo picture shows different stories from the siege of Sarajevo in May, 1992, including General Ratko Mladić (top right), UN peacekeepers at the airport in Sarajevo and the Executive Council Building (Zgrada Izvršnog Vijeća) in the centre of the city after it was hit by a Serb tank shell. Photo by Mikhail Evstafiev.
Evstafiev-ratko-mladic-1993-w.jpg
(c) I, Evstafiev, CC-BY-SA-3.0
General Ratko Mladić during UN-mediated talks at Sarajevo airport in 1993.
Emblem of the Army of Republika Srpska.svg
"Original emblem of the Army of Republika Srpska, as used during the 1992-1995 Bosnian war and later."
Evstafiev-mladic-sarajevo1993w.jpg
(c) I, Evstafiev, CC-BY-SA-3.0
General Ratko Mladic (centre) arrives for UN-mediated talks at Sarajevo airport, June 1993. Photo by Mikhail Evstafiev