Rdzeń (językoznawstwo)
Rdzeń (niekiedy także pierwiastek[1]; por. ang. root) – główny morfem wyrazu, który pozostaje po oddzieleniu od niego wszystkich afiksów[2].
Na przykład w wyrazie przedszkolny rdzeniem jest fragment -szkol-. Jest w nim też obecny prefiks (przedrostek) przed- oraz sufiksy (przyrostek): słowotwórczy – n (tworzący przymiotniki) oraz fleksyjny – y (ten ostatni zwany jest także końcówką fleksyjną). Z powyższego widać, że rdzeń nie musi swoją formą odpowiadać wolno stojącemu wyrazowi.
Istnieją wyrazy, które składają się z więcej niż jednego rdzenia – nazywa się je złożeniami[2]. Np. wyraz szkolno-wychowawczy oparty jest na dwóch rdzeniach: szkol- oraz -chow-.
Rdzeń nie zawsze jest tożsamy z tematem słowotwórczym[3]. Na przykład w wyrazie przymrozek wyróżnia się rdzeń -mroz-, tematem słowotwórczym jest zaś cząstka przymroz-[4].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Milewski 1967 ↓, s. 87.
- ↑ a b Polański 1999 ↓, s. 482.
- ↑ Ivana Kolářová i inni, Český jazyk - pro studující učitelství 1. stupně základní školy, Grada Publishing a.s., 2012, s. 129, ISBN 978-80-247-3358-6 (cz.).
- ↑ Joanna Dobkowska, W pigułce. Nauka o języku. Repetytorium. Liceum i technikum, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2019, s. 33, ISBN 978-83-02-18249-5, OCLC 1107607313.
Bibliografia
- Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. II, Wrocław: Ossolineum, 1999, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 (pol.).
- Alicja Nagórko, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, ISBN 978-83-01-15390-8.
- Tadeusz Milewski, Językoznawstwo, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.