Rejencja pilska

Rejencja pilska (do 1938 niem. Regierungsbezirk Schneidemühl, 1938–1945 Regierungsbezirk Grenzmark Posen-Westpreußen) – pruska i niemiecka jednostka administracyjna istniejąca na terenie prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska (w latach 1918–1938) i Pomorze (w latach 1938–1945).

Siedziba rejencji w Pile

Historia

Tymczasowa rejencja z siedzibą w Pile (niem. Schneidemühl) powstała 20 listopada 1919 r. z pozostałych przy Prusach powiatów prowincji Poznańskiej i prowincji Prusy Zachodnie. 1 lipca 1922 po utworzeniu prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska, rejencja pilska stała się jedyną rejencją tej prowincji, a więc terytorialnie tożsama z prowincją.

1 października 1938 roku po likwidacji prowincji Marchia Graniczna, doszło do szeregu zmian:

Od rejencji pilskiej odłączono:

• powiat wschowski – włączony do prowincji śląskiej (rejencja legnicka).
• powiat babimojski, który zniesiono i włączono do: Śląska (rejencja legnicka, powiat zielonogórski) i Brandeburgii (rejencja frankfurcka, powiat sulechowsko-świebodziński);
• powiaty międzyrzecki i skwierzyński – wcielone w całości do Brandenburgii (rejencja frankfurcka).

Do rejencji pilskiej dołączono natomiast:

• brandenburskie powiaty choszczeński i strzelecki (z rejencji frankfurckiej);
• pomorskie powiaty drawski, szczecinecki (z rejencji koszalińskiej).

Jednocześnie, tak terytorialnie zmienioną rejencję pilską przeniesiono do prowincji Pomorze i – dla zachowania nazwy zlikwidowanej prowincji – przemianowano na 'Rejencja Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska’ (Regierungsbezirk Grenzmark Posen-Westpreußen). Zmiana ta prowadzi nierzadko do pomyłek, ponieważ nazwa dotychczasowej prowincji stała się nazwą rejencji w prowincji Pomorze (przeskok w hierarchii jednostek).

W 1945 r. całość ziem rejencji znalazła się w Polsce i rejencja przestała istnieć.

Wykaz miast

Wykaz miast rejencji pilskiej w roku 1938 (do końca września) oraz w 1939 (od 1 października 1938) – już jako „rejencja Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska”:

Podział administracyjny

20 listopada 1919 roku

Stolica rejencji: Piła

Powiaty ziemskie (Landkreis) z prowincji Prusy Zachodnie:

• Wałcz
• Złotów
• Człuchów

Powiaty ziemskie (Landkreis) z Prowincji Poznańskiej:

• Babimost
• Czarnków (część), od 15 grudnia 1919 w składzie powiatu noteckiego
• Wieleń (część), od 15 grudnia 1919 w składzie powiatu noteckiego
• Wschowa
• Chodzież, od 15 grudnia 1919 w składzie powiatu noteckiego
• Międzyrzecz
• Skwierzyna
• Schneidemühl, powiat grodzki (Stadtkreis) od 1 kwietnia 1914

1 stycznia 1938 roku

Stolica rejencji: Schneidemühl

Powiat grodzki (Stadtkreis):

• Piła

Powiaty ziemskie (Landkreis):

• Babimost
• Wałcz
• Złotów
• Wschowa
• Międzyrzecz
• notecki
• Człuchów
• Skwierzyna

1 stycznia 1939 roku

Stolica rejencji: Schneidemühl

Powiat grodzki (Stadtkreis):

• Piła

Powiaty ziemskie (Landkreis):

• Choszczno, do 1938 w rejencji frankfurckiej, w prowincji Brandenburgia
• Wałcz, od 1815 w rejencji kwidzyńskiej, w prowincji Prusy Zachodnie; 1922-1938 w prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska
• Drawsko Pomorskie, do 1938 w rejencji koszalińskiej, w prowincji Pomorze
• Złotów, od 1815 w rejencji kwidzyńskiej, w prowincji Prusy Zachodnie; 1922-1938 w prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska
• Strzelce Krajeńskie, do 1938 w rejencji frankfurckiej, w prowincji Brandenburgia
• notecki, utworzony 1919 w prowincji Poznańskiej; 1922-1938 w prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska
• Szczecinek, do 1938 w rejencji koszalińskiej, w prowincji Pomorze
• Człuchów, od 1815 w rejencji kwidzyńskiej, w prowincji Prusy Zachodnie; 1922-1938 w prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska

Populacja

Przypisy